۱ـ قال رسول الله (صلي‌الله عليه و آله و سلم): لايُضيفُ الضَّيفَ الاّ كُلُّ مُؤمنٍ.[1]
هر مؤمني بايد که مهمان دوست و مهمان‌نواز باشد.
۲ـ قال علیّ أميرالمؤمنين (عليه‌السلام): الضّيفُ دَليلُ الجَنّةِ وَ مَن لَمْ يُكرِمِ الضَّيفَ فَليسَ مِنّي.[2]
مهمان، راهنما به سوي بهشت است. هر کس مهمان را حرمت و گرامي ندارد پيرو من نيست.
۳ـ قال علیّ أميرالمؤمنين (عليه‌السلام): اَلله اَلله في‌الضَّيف، لايَنصَرِفَنَّ اِلاّ شاكِراً لَكُم.[3]
خدا را ! خدا را ! در نظر بگيريد و حُرمت مهمان را رعايت کنيد! مهمان جز اينکه خشنود و سپاسگزار شما باشد نبايد از نزد شما خارج شود.
۴ـ قال رسول الله (صلي‌الله عليه و آله و سلم): لاخَيرَ في مَن لايُضيفُ.[4]
کسي که مهمان دعوت نمي‌کند (مهماني نمي‌کند) خير و اميدي در وجود او نيست.
۵ـ قال رسول الله (صلي‌الله عليه و آله و سلم): كُلُّ بَيتٍ لايَدخُلُ فيهِ‌الضَّيفُ لايَدخُلُه الملآئِكةُ.[5]
هر خانه‌اي که در آن مهمان وارد نشود فرشتگان (هم) در آن خانه وارد نمي‌شود.
۶ـ قال علیّ أميرالمؤمنين (عليه‌السلام): اَكرِمْ ضَيْفَكَ وَ اِن كانَ حقيراً وَ قُم عَن مَجلِسِكَ لِأِبيكَ وَ مُعَلِّمِكَ و إنْ كُنتَ اميراً.[6]
مهمانت را گرامي بدار هر چند (به نظرت) حقير و کوچک باشد و به احترام پدر و استادت از جا برخيز هر چند خود حاکم و فرمانروا باشي.
۷ـ قال الکاظم (عليه‌السلام): اِنَّ رَسولَ اللهِ كانَ اِذا اَتاهُ الضَّيفُ أكَل مَعَهُ و لَم يَرفَعْ يَدَهُ مِن الخِوانِ حتّي يَرفَعَ الضَّيفُ.[7]
رسول خدا (صلي‌الله عليه و آله و سلّم) هرگاه مهمان بر ايشان وارد مي‌شد حضرت شخصاً با او هم غذا مي‌شدند و تا زماني که مهمان هنوز دست از غذا برنداشته حضرت دست از غذا نمي‌کشيدند.
۸ـ قال علیّ أميرالمؤمنين (عليه‌السلام): مَن اَكرَمَ الضَّيفَ فَكَأَنّما اَكرَمَ سَبعينَ نبياً![8]
کسي که مهمان را بزرگداشت و گرامي بدارد گويا هفتاد پيغمبر را گرامي داشته است!
۹ـ قال الرضا (عليه‌السلام): اَلسَّخِيُّ يأكُلُ مِن طعامِ النّاسِ لِيأَكُلُوا مِن طَعامِه.[9]
آدم سخاوتمند از طعام مردم مي‌خورد (دعوت را اجابت مي‌کند) تا مردم نيز از طعام او بخورند.
۱۰ـ قال الصادق (عليه‌السلام): تُعرَفُ مَودَّةُ الرَّجُلِ لِأَخيهِ بِأَكلِهِ مِن طعامِه.[10]
ميزان علاقة شخص به برادر ديني خود از خوردن طعام او معلوم مي‌گردد.
۱۱ـ قال رسول الله (صلي‌الله عليه و آله و سلم): الضَّيفُ يَنزِلُ بِرِزقِهِ وَ يَرتَحِلُ بِذُنوبِ أهلِ البَيتِ.[11]
مهمان با روزي خود (بر ميزبان) وارد مي‌شود و با گناهان (آمرزيدة) اهل خانه خارج مي‌گردد.
۱۲ـ قال الصادق (عليه‌السلام): اذا اَتاكَ اَخوكَ فَآتِهِ بِما عِنَدكَ وَ اِذا دَعَوتَهُ فَتَكلَّفْ لَهُ.[12]
اگر برادر ديني تو (بي‌دعوت) بر تو وارد شد آنچه در منزل داري از او پذيرايي کن و اگر با دعوت قبلي به نزد تو آمد برايش تهيه ببين.
۱۳ـ قال رسول الله (صلي‌الله عليه و آله و سلم): الضَّيفُ اذا دَخَلَ بَيتَ المُؤمِنِ دَخَلَ مَعَهُ اَلفُ بَركَةٍ وَ الفُ رحمةٍ وَ يَكْتُبُ اللهُ لِصاحِبِ المَنزِل بِكُلّ لُقمَةٍ يأكُلُها الضَّيفُ حَجةً و عُمرةً.[13]
مهمان هنگامي که وارد خانة مؤمن مي‌شود هزار برکت و هزار رحمت به همراه خود دارد و خداوند به تعداد هر لقمه که مهمان تناول مي‌کند يک حج و يک عمره براي صاحب خانه مي‌نويسد!
۱۴ـ قال الصادق (عليه‌السلام): إنَّ الجَوادَ كُلَّ الجوادِ مَنْ بَذَلَ ما عِندَهُ.[14]
کمال سخاوت و جوانمردي در آن است که ميزبان آنچه از وسائل پذيرايي در اختيار دارد از مهمان خود دريغ ننمايد.
۱۵ـ قال علیّ أميرالمؤمنين (عليه‌السلام): قوُتُ الأَجسادِ اَلطّعامُ وَ قوُتُ الأَرواحِ اَلاِطعامُ![15]
غذاي بدن، طعام خوردن است و غذاي روح اطعام دادن!
۱۶ـ قال علیّ أميرالمؤمنين (عليه‌السلام): مَن اكرمَ ضَيفَهُ فَهُوَ مَعي و مَعَ اِبراهيمَ(علیهماالسلام) في‌الجَنّة.[16]
کسي که مهمان خود را گرامي بدارد جاي او در بهشت در کنار من و ابراهيم پيغمبر (علیهماالسلام) خواهد بود.
۱۷ـ قال الصادق (عليه‌السلام): أَضَفْ بِطعامِكَ وَ شرابِكَ مَن تُحِبُّهُ في‌اللهِ تعالي.[17]
آن کسي که او را به خاطر خداي متعال دوست مي‌داري در خورد و خوراکت مهمان و شريکش کن.
۱۸ـ قال رسول الله (صلي‌الله عليه و آله و سلم): اِذا جاءكَ ضَيفٌ فَاعْلَمْ أَنّ الله قَدمَنَّ عَلَيكَ اِذبَعَثَهُ اِليكَ لِيَغِفِرَ لَكَ ذَنبكَ.[18]
وقتي مهمان بر تو وارد مي‌شود اين را بدان که خدا بر تو منّت نهاده که تو را ميزبان او قرار داده تا بدين‌وسيله گناهانت را بيامرزد.
۱۹ـ قال علیّ أميرالمؤمنين (عليه‌السلام): وَ بَكي عليه السلامُ يَوماً. فقيل لَهُ ما يُبكيكَ؟ قال «لَم يَأتِني ضَيفٌ مُنذُ سَبعةِ اَيّامٍ! أخافُ أَنْ يكونَ اللهُ أهانني؟»[19]
يک روز حضرت امير(علیه السلام) گريه مي‌کردند. از ايشان علت را جويا شدند. فرمود: امروز هفت روز است که مهمان بر من وارد نشده! خوف آن را دارم که خداوند عنايتش را از من سلب کرده باشد؟
۲۰ـ قال الصادق (عليه‌السلام): مِنَ الجَفاءٍ أَنْ يُدعَي الرّجُلُ اِلي طَعامٍ فَلايُجيبُ اَويُجيبُ فَلا يَأْكُلُ.[20]
کسي که او را به مهماني دعوت کنند و او اجابت نکند و يا اگر اجابت کرد از غذاي ميزبان نخورد اين نشانة بي‌مهري و جفاکاري او است.
۲۱ـ قال رسول الله (صلي‌الله عليه و آله و سلم): مَن دَعاكُم فَأَجيبُوه.[21]
اگر کسي شما را به مهماني دعوت کرد، دعوت او را اجابت کنيد.
۲۲ـ قال الصادق (عليه‌السلام): مِنَ الحُقوقِ الواجِبَةِ لِلمُؤمِن عَلَي المُؤمِنُ أَنْ يُجيبَ دَعوتَه.[22]
يکي از حقوق واجبة مؤمن بر برادر مؤمن خود اجابت کردن دعوت او است.
۲۳ـ قال رسول الله (صلي‌الله عليه و آله و سلم): مَن لَم يُجبِ الدَّعوَةَ فَقَد عَصَي اللهَ و رسولَه.[23]
اگر کسي دعوت مهماني را اجابت نکند، در حقيقت، او خدا و رسولش صلي‌الله عليه و آله و سلم را معصيت کرده است.
۲۴ـ قال الصادق (عليه‌السلام): مَن اَكَلَ طعاماً لَم يُدْعَ اِلَيهِ فَكَأَنَّما أَكَلَ قِطعةً مِن نارٍ![24]
کسي که غذايي که بدان دعوت نشده بخورد گويا پاره‌اي از آتش را خورده است!
۲۵ـ قال رسول الله (صلي‌الله عليه و آله و سلم): مَن مَشي اِلي طعامٍ لَم يُدْعَ اِليهِ فَقَد دَخَل سارِقاً وَ خَرجَ مُغيراً![25]
کسي که به سفره‌اي برود که بدان دعوت نشده، او در حقيقت به عنوان يک سارق به آنجا وارد شده و يک غارتگر از آنجا بيرون مي‌رود!
۲۶ـ قال الکاظم (عليه‌السلام): نَهي رسولُ اللهِ (صلي‌الله عليه و آله و سلم) عَن طعامِ وَليمَةٍ يُخَصُّ بَهَا الأَغنياءُ وَ يُترَكُ الفُقراءُ.[26]
پيامبر اکرم (صلي‌الله عليه و آله و سلّم) از غذا خوردن در وليمه‌اي که اختصاص به اغنيا داشته و فقرا بدان دعوت نشده‌اند نهي فرموده است.
۲۷ـ قال الرضا (عليه‌السلام): الضِيافَةُ ثلاثةُ اَيّامٍ وَ لَياليهِنَّ، فما فوقَ ذلك فَهُوَ صَدَقَة.[27]
حدّ ضيافت و مهماني تا سه شبانه‌روز است. بيشتر از آن، ديگر تصدّق و احسان خواهد بود.
۲۸ـ قال علیّ أميرالمؤمنين (عليه‌السلام): ما مِن مُؤمِنٍ يَسمَعُ بِهَمسِ الضَّيفِ و فَرِحَ بِذلِكَ غُفرِتْ لَهُ خَطاياهُ وَ إن كانت مُطبَقَةً بَينَ السَّماءِ والاَرض![28]
هر مؤمني که با شنيدن صداي همهة (ورودي) مهمان احساس خوشحالي کند، گناهان او هر چند به فاصلة زمين تا آسمان باشد آمرزيده مي‌گردد!
۲۹ـ قال علیّ أميرالمؤمنين (عليه‌السلام): ما مِن مُؤمِنٍ يُحِبُّ الضَّيفَ اِلاّ وَ يَقومُ مِن قَبرِهِ و وَجُهُه كَالقَمَرِ لَيلَةَ البَدرِ.[29]
هر مؤمن مهمان‌دوست، (در روز قيامت) با چهرة درخشان همانند ماه تابان از قبر خود خارج مي‌گردد.
۳۰ـ قال الباقر (عليه‌السلام): مِنَ الجَفاء اِستخدامُ الضَّيفِ.[30]
به کار گرفتن مهمان، نشانة بي‌مهري و جفاکاري به مهمان است.
۳۱ـ قال علیّ أميرالمؤمنين (عليه‌السلام): ثلاثٌ لايُستُحيي مِنهُنَّ: خِدمةُ الرَّجُلِ الضَّيفَ، وَ قِيامُهُ عَن مجلِسهِ لِأَبيهِ و مُعَلِّمِهِ، و طَلَبُ الحَقِّ وَ إن قَلَّ.[31]
سه چيز است که در آن شرم و حيا ندارد: ميزبان (هر کس که باشد) شخصاً از مهمان خود پذيرايي کند، در برابر پدر و استاد خود به پا خيزد و ديگر حق خود را هرچند کم و اندک باشد بستاند.
۳۲ـ قال الصادق (عليه‌السلام): اِنّ الزائِر اِذا زارالمَزورَ فَأكَلَ مَعَهُ اَلقَي عَنهُ الحِشمَةَ وَ اِذا لَمْ يَأكُلْ مَعَهُ يَنقَبِضْ قَليلاً.[32]
مهمان زماني که وارد خانه مي‌شود اگر صاحب‌خانه با او هم‌غذا شود حُجب و حيا را از بين مي‌برد وگرنه، مهمان تا اندازه‌اي احساس گرفتگي و شرمندگي مي‌کند.
۳۳ـ قال رسول الله (صلي‌الله عليه و آله و سلم): إنَّ مِنَ السُّنَّةِ أَن يَخرُجَ الرّجُلُ مَعَ ضَيفِه الي بابِ الدّار.[33]
سُنت و آداب اسلامي در آن است که ميزبان، مهمان خود را تا درب خانه مشايعت نمايد.
۳۴ـ قال علی بن الحسین «السجاد» (عليه‌السلام): مِن نمامِ المُرُوَّةِ خِدمَةُ الرّجُلِ ضَيفَهُ.[34]
خدمت کردن به مهمان نشانة کمال فتوّت و جوانمردي ميزبان است.
۳۵ـ قال رسول الله (صلي‌الله عليه و آله و سلم): : إنَّ الضَّيفَ اِذا جاءَ فَنَزَلَ عَلَي القَومِ جاءَ بِرِزقِه مَعَهُ مِن السَّماء فاذا أكَلَ غَفَراللهُ لَهُمْ بِنِزولِهِ عِليهِم.[35]
زماني که مهمان بر قومي وارد شود با روزي آسماني و مقدّر خود وارد مي‌شود و هنگامي که غذا را تناول کرد خداوند همة آنها را به پاس نزول او مشمول غفران و آمرزش خود قرار مي‌دهد.
۳۶ـ قال علیّ أميرالمؤمنين (عليه‌السلام): من أَنفَقَ علَي‌الضَّيفِ دِرِهماً فَكأَنَّما أَنفَقَ اَلفَ اَلفِ دينارٍ في سَبيل‌الله![36]
كسي كه يك درهم (واحد پول نقره) صرف مهمان خود كند گويا يك ميليون دينار (طلا) در راه خدا انفاق كرده است!
۳۷ـ قال الباقر (عليه‌السلام): اذا دَخَل اَحَدُكُم علي اَخيه في رَحْلِهِ فَليَقعُدْ حَيثُ يأَمُرُصاحِبُ الرَّحْلِ فَاِنّ صاحبَ الرَّحْلِ أَعرَفُ بِعَورَةِ بَيتِهِ مِن الدّاخِلِ عَلَيه.[37]
(از آداب مهماني) هر وقت که بر برادر ديني خود مهمان شديد هر جا که به شما تعارف کرد همانجا بنشينيد، زيرا صاحب‌خانه بهتر از افراد غريبه از اوضاع داخلي خود باخبر است.
۳۸ـ قال الرضا (عليه‌السلام): البَخيلُ لايأكُلُ مِن طعَامِ النّاسِ لِئَلاّ يأكُلوا مِن طَعاِمِهِ.[38]
آدم بخيل از غذاي مردم نمي‌خورد تا مردم هم از غذاي او نخورند.
۳۹ـ قال الصادق (عليه‌السلام): مَن أَشبَعَ مُؤمِناً وَجَبَتْ لَهُ الجَنَّةُ.[39]
کسي که يک مؤمن را سير کند بهشت براي او واجب مي‌شود.
۴۰ـ قال الصادق (عليه‌السلام): عَلَيكَ بِالمَساكينِ فَأَشِبعْهُم.[40]
به داد فقرا و بيچارگان برس، شكم آنها را سير كن و از گرسنگي برهان.
منابع روایات
[2] لئالي‌الاخبار، ج ۳، ص ۶۶.
[4] المحجّة‌البَيضاء، ج ۳، ص ۳۲.
[8] لئالي‌الأخبار، ج ۳، ص ۶۶.
[11] مستدرک، ج ۱۶، ص ۲۵۸.
[12] جواهر‌الکلام، ج ۳۶، ص ۴۷۵.
[13] لئالي‌الاخبار، ج ۳، ص ۶۶
[16] لئالي‌الأخبار، ج ۳، ص ۶۶.
[18] لئالي‌الاخبار، ج ۳، ص ۶۶.
[19] جامع‌السعادات، ج ۲، ص ۱۵۰.
[24] جواهر‌الکلام، ج ۳۶، ص ۴۶۹.
[25] شهاب‌الاخبار، ص ۲۲۴.
[26] المحجّة‌البَيضاء، ج ۳، ص ۳۷.
[28] جامع‌السعادات، ج ۲، ص ۱۵۰.
[29] لئالي‌الاخبار، ج ۳، ص ۶۶.
[30] جامع‌السعادت، ج ۲، ص ۱۵۳.
[31] مستدرک، ج ۱۶، ص ۲۶۰.
[32] فروع کافي، ج ۶، ص ۲۸۶.
[33] شهاب‌الأخبار، ص ۳۷۴.
[34] احقاق‌الحق، ج ۱۲، ص ۱۰۸.
[36] لئالي‌الاخبار، ج ۳، ص ۶۶.
[39] جامع‌السعادات، ج ۲، ص ۱۵۱.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
(1).gif)
(1)(3).jpg)
.jpg)
.jpg)