بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِمِ.
وَ اَلسَّلاَمُ عَلَى عِبَادِ اَللَّهِ اَلصَّالِحِين وَ رَحمَةُ الله
احادیث عمر = سرمایه زندگی
«عمر» در لغت به معنای زندگی، مدت زندگی، بقاء و امتداد زمان آمده است. در آیات و روایات این کلمه به همین معنا به کار رفته است.
در قرآن کریم سوره حج آیه ۵ مراحل عمر و زندگی انسان از آغاز تا پایان را به هفت مرحله ذیل تقسیم کرده است:
یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنْ کُنْتُمْ فِی رَیْبٍ مِنَ الْبَعْثِ فَإِنَّا خَلَقْنَاکُمْ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ مِنْ مُضْغَةٍ مُخَلَّقَةٍ وَغَیْرِ مُخَلَّقَةٍ لِنُبَیِّنَ لَکُمْ وَنُقِرُّ فِی الأرْحَامِ مَا نَشَاءُ إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى ثُمَّ نُخْرِجُکُمْ طِفْلا ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّکُمْ وَمِنْکُمْ مَنْ یُتَوَفَّى وَمِنْکُمْ مَنْ یُرَدُّ إِلَى أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِکَیْلا یَعْلَمَ مِنْ بَعْدِ عِلْمٍ شَیْئًا وَتَرَى الأرْضَ هَامِدَةً فَإِذَا أَنْزَلْنَا عَلَیْهَا الْمَاءَ اهْتَزَّتْ وَرَبَتْ وَأَنْبَتَتْ مِنْ کُلِّ زَوْجٍ بَهِیجٍ.
ای مردم، اگر شما در (روز قیامت و قدرت خدا بر) بعث مردگان شک و ریبی دارید (برای رفع شک خود بدین دلیل توجه کنید که) ما شما را نخست از خاک آفریدیم آن گاه از آب نطفه، آن گاه از خون بسته، آن گاه از پارهای گوشت با آفرینشی تمام و ناتمام، تا (در این انتقال و تحولات قدرت خود را) بر شما آشکار سازیم و (از نطفهها) آنچه را مشیت ما تعلق گیرد در رحم‌ها قرار میبخشیم تا به وقتی معین، آن گاه شما را به صورت طفلی (چون گوهر از صدف رحم) بیرون آریم تا (زیست کرده و) سپس به حد بلوغ و رشد خود برسید و برخی از شما (در این بین) بمیرد و برخی به سن پیری و دوران ضعف و ناتوانی رسد تا آن جا که پس از دانش و هوش خرف شود و هیچ فهم نکند، و (دلیل دیگر از ادله قدرت خدا بر معاد آن که) زمین را بنگری وقتی خشک و بیگیاه باشد آن گاه چون باران بر آن فرو باریم سبز و خرم شود و (تخمها در آن) نمو کند و از هر نوع گیاه زیبا برویاند.
این هفت مرحله عبارتند از:
{۱} خاک،
{۲} نطفه،
{۳} علقه(خون بسته)،
{۴} مضغه(گوشت جویده شده)،
{۵} طفولیت،
{۶} بلوغ،
{۷} پیرى.
در مورد حقیقت عمر باید گفت حقیقت عمر همان اجل، فرصت و مقدار زمانی است که خداوند به موجودات، بویژه به انسان‌ها در این دنیا عطا کرده است. به عبارت دیگر، مقدار توقف انسان در دنیا که در علم الهی مقدر شده را عمر می‌نامند.
{۱} عمر گرانبهاست
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام): عُمرُ المَرءِ لاقیمةَ لَه.
عمر انسان (آنقدر گرانبها است که) به هیچ قیمتی قابل ارزیابی نیست.
اسرارالبلاغه، ص ٨٩.
{۲} فرصت عمر ضایع نشود
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام): اِضاعَةُ الفُرصَةِ غُصَّةٌ.
از دست دادن فرصت‌های خیر، برای انسان مایه غم و اندوه است.
نهج‌البلاغه، کلمة ١١٤.
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلّم): مَنْ فُتِحَ لَهُ بَابُ خَیْرٍ فَلْیَنْتَهِزْهُ فَاِِنَّهُ لایَدْرِی مَتَی یُغْلَقُ عَنْهُ؟
کسی که یک دری از خیر به رویش باز شد آن را غنیمت بشمارد زیرا نمی‌داند چه وقت به روی او بسته خواهد شد؟
بحار، ج ٧٧، ص ١٦٥.
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام): اِنتَهِزوا فُرَصَ الخَیر فإنّها تَمُرُّ مَرَّ السَّحابٍ.
از فرصت‌های خوب استفاده کنید. آن‌ها مانند ابر زودگذرند.
فهرست غرر، ص ٣٠٤.
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام): مِنَ الخُرقِ تَرکُ الفُرصةِ عِندَ الإمکان.
فرصت که به دست آمد، از دست دادن آن نشانة حماقت و ابلهی است.
شرح غرر، ج ٦، ص ٤٥.
قال الحسن المجتبی (علیه‌السّلام): الفرصةُ سریعةُ الفَوتِ بَطئیةُ العَودِ!
فرصت‌ها زود از دست می‌روند و دیر باز می‌گردند!
بحار، ج ٧٨، ص ١١٣.
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام): رُبَّ فائتٍ لایُدرَكُ اِلحاقُه!
چه‌بسا از دست رفته‌ای که دیگر قابل جبران نیست!
شرح غرر، ج ٤، ص ٣٥٥.
قال الحسن المجتبی (علیه‌السّلام): نافِسوا فی‌المكارِمِ، و سارِعوا فی الـمَغانمِ.
در بهره‌برداری از فرصت‌های خوب شتاب کنید و برای رسیدن به اهداف عالیه بر یکدیگر سبقت بگیرید.
بحار، ج ٧٨، ص ٣٥٥.
قال الباقر(علیه‌السّلام): ایّاكَ والتَّفریطَ عِندَ اِمكانِ الفُرصةِ فَاِنَّهُ میدانٌ یَجری لِأَهلِهِ بِالخُسران.
به هوش باش، فرصت که به دست آمد مبادا کوتاهی کنی که مسلّماً سراسر به زیان تو تمام خواهد شد.
بحار، ج ٧٨، ص ١٦٥.
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلّم): كُن عَلی عُمرِكَ أَشحَّ مِنكَ عَلی دِرهَمِكَ وَ دینارِك.
بر عُمر خودت بیش از پول و نقدینه‌ات بخیل و تنگ‌نظر باش. (آن را بیهوده از دست مده).
سفینه، ج ٢، ص ٢٥٨.
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام): إنَّ ماضی یَومِكَ مُنتَقِلٌ و باقیهِ مُتّهمٌ فَاغتَنِمْ وَقتَكَ بِالعَمَلِ!
دیروز که گذشت و به فردا هم اطمینان نیست، امروزت را با اعمال صالحه غنیمت شمار!
شرح غرر، ج ٢، ص ٥٠٧.
قال الصادق (علیه‌السّلام): اِنْ اُجِّلتَ فی عُمرِکَ یَومَین فَاجعَل اَحَدَهُما لِأَدَبِکَ لِتَستَعینُ بِهِ علی یَومِ مَوتِک.
اگر از عمرت فقط دو روز مانده باشد یک روزش را به فرا گرفتن دستورات و معارف الهی اختصاص بده تا تو را به روز مرگت یاری دهد.
الکافی، ج ٨، ص ١٥٠.
قال الباقر(علیه‌السّلام): اَلیَومُ غَنیمةٌ وَغداً لاتَدری لِمَن هُوَ؟
امروز را غنیمت شمار، تو چه می‌دانی فردا از آنِ که خواهد بود؟
بحار، ج ٧٨، ص ١٧٩.
قال الکاظم (علیه‌السّلام): لَیسَ مِنّا مَن لَمْ یُحاسِبْ نَفسَه كُلَّ یَومٍ.
کسی که همه روزه به حساب خود رسیدگی نکند (و خوب و بد خود را بررسی ننماید) پیرو ما نیست.
تحف‌العقول، ص ٤١٧.
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلّم): حاسِبوُا أَنفُسَكُم قَبلَ أَن تُحاسَبوا!
(امروز) به حساب خود برسید پیش از آنکه (فردا) به حساب شما برسند!
وسائل، ج ١١، ص ٣٨٠.
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام): اِنّ اَنفاسَكَ أَجزاءُ عُمرِكَ فَلاتُفنها اِلاّ فی طاعَةٍ تُزلِفُك.
این نَفَس‌های تو، یکایک أجزای عمر تو است، برحذر باش که آن‌ها را جز در راه اطاعتی که تو را به خدا نزدیک کند به هَدَر ندهی.
شرح غرر، ج ٢، ص ٢٧٦.
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام): إنَّ عُمرَكَ وقتُكَ الّذی أنتَ فیهِ.
عمر تو، همین وقت و زمانی است که هم‌اكنون در آن به سر می‌بری (آن را غنیمت بشمار).
شرح غرر، ج ٢، ص ٥٠٠.
قال الکاظم (علیه‌السّلام): اِِیّاكَ وَ الْكَسَلَ وَالضَّجَرَ فَاِنّهُما یَمنعاكَ حَظكَ مِنَ الدُّنیا وَ الآخرة.
برحذر باش! و از تن‌پروری و بی‌حوصلگی بپرهیز. این دو خصلت به طور حتم تو را از بهره‌های دنیا و آخرت هر دو محروم خواهد ساخت.
مواعظ صدوق، ص ١٠٨.
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام): قَلَّ ما أدبَرَ شیءٌ فَأقبلَ!
کمتر چیزی بوده وقتی از دست رفت دوباره بازگردد!
امالی طوسی، ج ١، ص ٢٥١.
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام): تَدارَكْ فی آخِرِ عُمرِكَ ما فاتَكَ فی اَوَّلهِ.
در باقیماندة عمر خود (با اعمال صالحه) عمر از دست رفته را جبران کن.
مواعظ عددیّه، ص ٢١.
قال الصادق (علیه‌السّلام): مَنْ أَحْسَنَ فِیمَا مَضی مِن عُمرِه لَم یُؤاخَذْ بِما مَضَی مِن ذَنبِهِ وَمَنْ أَسَاءَ فِیمَا بَقِیَ مِن عُمرِه أُخِذَ بِالأَوَّلِ وَ الآخِرِ!
کسی که در باقیماندة عمر خود اعمال خود را نیکو کند از گناهان گذشته‌اش بازخواست نمی‌شود و اگر با همان کردارهای بد عمر خود را به پایان ببرد از تمامی اعمال او از اول تا به آخر بازخواست خواهد گردید!
بحار، ج ٧٧، ص ١١٣.
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام): بقیّةُ عُمرِ الـمَرءِ لاثَمَن لَهُ، یُدرِكُ بها مافاتَ و یُحیی بِها ما أَماتَ.
بقیه عمر آدمی (آنقدر گرانبها است که) قابل ارزیابی نیست، انسان می‌تواند خوبی‌های از دست رفته را جبران کند و فضائلی که در وجود خود سرکوب کرده را احیا نماید.
مجموعة وراّم، ج ١، ص ٣٦.
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام): مَن اشتَغَل بِالفُضول فاتَهُ مِن مُهِمِّهِ الَمأْمولُ.
کسی که خود را به مسائل بیهوده سرگرم کند از خواسته‌های واقعی زندگی خود باز خواهد ماند.
شرح غرر، ج ٥، ص ٣٣٦.
قال الباقر(علیه‌السّلام): اُغدُ عالِماً اَو مُتعلِّماً و اِیاكَ أَنْ تَكُونَ لاهیاً مُتَلَذِّذاً.
روز خود را طوری بگذران که یا عالم باشی یا دانش‌آموز، و برحذر باش از اینکه عمرت در غفلت هوسرانی‌ها و کامجوئیهای زیانبخش سپری گردد.
مشکوةالانوار، ج ١، ص ٣٠١.
قال الحسن المجتبی (علیه‌السّلام): یا ابنَ آدَم! إنّكَ لَم تَزَلْ فی هَدمِ عُمرِك مُنذُ سَقَطْتَ مِن بَطنِ أُمِِّكَ فَخُذ مِمّا فی یَدَیكَ لِما بَینَ یَدَیك.
ای آدمیزاد! از آن زمان که از شکم مادر بیرون شدی مرتب در حال انهدام و ویرانی عمر خود بودی، تو (امروز را غنیمت بدار) و آنچه در وُسع واختیار داری برای بعد از مرگ خود توشه بردار.
تحف‌العقول، ص ١١٢.
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام): اِنّما اَنتَ بَعضُ ایّامِك، فكُلُّ یَومٍ یَمضیِ عَلَیكَ یَمضیِ بِبَعضِكَ!
این را بدان که وجود تو همان شمارش روزهای عمر تو است، هر روزی که بر تو بگذرد قسمتی از وجود تو را به همراه خود می‌برد!
شرح غرر، ج ٣، ص ٧٧.
قال الصادق (علیه‌السّلام): اَلأیّامُ ثلاثةٌ: فیومٌ مَضی لایُدْرَكُ و یومٌ اَلناسُ فیهِ فَیَنبَغِی أَن یَغتَنِموُهُ وَ غدٌ اِنّما فی اَیدیهم اَمَلُه.
ایام زندگی سه روز است: یک روز که گذشت و دیگر دسترسی بدان نیست، دیگر روزی است که اکنون مردم در آن به سر می‌برند و باید که آن را غنیمت بدارند و دیگر فردایی است که آرزوهای خود را تنها بدان بسته‌اند.
تحف‌العقول، ص ٣٢٤.
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام): یا ابن آدم! كُن وَصِیَّ نفسِكَ وَاعْمَل فی مالِكَ ما تؤثِرُ أَنْ یُعَمَل فیه مِن بَعِدك.
ای آدمیزاد! تو خود وَصیّ خود باش و آنچه می‌خواهی که بعد از خودت (دیگران) در مال (و ترکة) تو اِعمال کنند آن را به دست خود اجرا نما.
نهج‌البلاغه، کلمة ٢٤٦.
قال الصادق (علیه‌السّلام): لاتَقطَعِ النّهارَ بِكذا وَ كذا فَاِنّ مَعَكَ مَن یَحْفَظُ علیكَ.
روز خود را بیهوده با چنین و چنان از دست مده، و این را بدان که در کنارت (فرشته) کسی است که تمام رفتارها و گفتارهای تو را ثبت و ضبط می‌کند.
لئالی‌الاخبار، ج ١، ص ١٤.
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلّم): اِنّ اَهلَ الجَنَّةِ لایَندِمونَ عَلی شَیءٍ مِن اُمورِ الدُنیا اِلاّ علی ساعَةٍ مرَّتْ بِهِم فی‌الدّنیا لَمْ یَذكُروا اللَّهَ فیها.
بهشتیان، (فردا) بر هیچ یک از امور دنیا اظهار ندامت و پشیمانی نمی‌کنند جز آن ساعتی که بر آن‌ها گذشت و خدا را در آن یاد نمی‌کردند.
لئالی‌الاخبار، ج١، ص ١٥.
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام): من شَغَلَ نَفسَهُ بِما لایَجب ضَیَّعَ مِن أَمرهِ ما یَجِب.
کسی که خود را به کارهای غیر ضروری سرگرم کند کارهای واجب و ضروری خود را از دست خواهد داد.
شرح غرر، ج ٥، ص ٣١٣.
قال الباقر(علیه‌السّلام): ایّاكَ وَالغَفلَةَ، فَفیها تَكون قَسوَةُ القَلبِ.
به هوش باش که غفلت، قساوت قلب می‌آورد، تو از آن کاملاً برحذر باش.
بحار، ج ٧٨، ص ١٦٤.
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام): العاقلُ مَن لایُضَیِّعُ لَهُ نَفَساً فیما لاَینفَعُه.
آدم عاقل کسی است که (حتّی) یک نَفَس از عمر خود را در چیزی که برایش سودی ندارد به هَدَر نمی‌دهد.
شرح غرر، ج ٢، ص ١٥٥.
قال الصادق (علیه‌السّلام): المَغبونُ مَن غَبَنَ عُمْرهُ ساعةً بعدَ ساعَة!
آدم مغبون و زیانکار کسی است که با غبن و فریب، دارد عمر خود را ساعت به ساعت از دست می‌دهد!
بحار، ج ٧٨، ص ١٥٢.
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلّم): مَن جاوزَ الأَربَعینَ وَلَم یَغلِبْ خَیرُهُ شَرَّهُ فَلیَتَجَهَّزْ إلَی‌النّار!
کسی که عمرش از چهل گذشت و اعمال نیکش بر کارهای بد و ناهنجارش برتری نیافت خود را برای آتش دوزخ آماده نماید!
مشکوةالانوار، ج ١، ص ٣٨١.
قال الصادق (علیه‌السّلام): مَنِ اسْتَوی یَوْماهُ فَهُوَ مَغْبُونٌ وَ مَنْ كانَ آخِرُ یَوْمَیْهِ خیرَهُما فَهُوَ مَغبوطٌ و مَنْ كانَ آخِرُ یَومَیه شَرَّهُما فَهُوَ مَلْعوُن!
کسی که دو روز او در بهره‌وری از زندگی مساوی باشد مغبون و زیانکار است و کسی که امروز او بهتر از دیروزش باشد محلّ غبطه و آرزوی دیگران است و آن کس که امروزش بدتر از دیروزش باشد از رحمت خدا دور باد!
کتاب «الحدیث»، ج ٢، ص ٣٢٦.
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلّم): من عَمَّرهُ اللهُ سِتّینَ سَنَةً فَقَد اَعذَرَ اِلَیه مِنَ العُمر.
کسی که خدا شصت سال به او عمر داده دیگر جای عذرتراشی (از تقصیرات) برای او باقی نگذاشته است.
شهاب‌الاخبار، ص ١٦٨.
قال الباقر(علیه‌السّلام): بادِر باِنتِهازِ البُغیَةِ عن اِمكانِ الفُرصَةِ، ولا اِمكانَ كَالأیّامِ الخالِیَةِ مَعَ صِحَّةِ الأبدان.
وقتی فرصت به دست آمد تو بی‌درنگ از آن استفاده کن. و هیچ فرصتی مانند سلامتی بدن توأم با فراغت و آسودگی خاطر نیست.
بحار، ج ٧٨، ص ١٤٤.
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام): اِمضِ لِكُلِّ یَومٍ عَمَلَهُ فَاِنَّ لِكُلِّ یَومٍ مافیه.
هر روز به کارهای همان روز بپرداز. کار هر روزی اختصاص به روز خود دارد.
نهج‌البلاغه، نامة ٥٣.
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلّم): اِنّ لِلّهِ فی أیّامِ دَهرِكُم نَفحاتٌ اَلا فَتَرَصَّدوا لها.
در ایام عمر شما گاهی نسیم رحمت اِلهی می‌وَزَد (و زمینة موفقیت به دست می‌آید) شما بکوشید و (برای کمال بهره‌برداری) همواره در کمین باشید.
بحار، ج ٧٨، ص ١١٣.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
(1).gif)
(1)(3).jpg)
.jpg)
