بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم
الـــــسَّـــــلاَمُ عَـــــلَـــــى
مَهْدِيِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِم
وَٱلسَّلَامُ عَلی عِبادِالله
نومیدى از رحمت خدا
أوحی الله تعالی الی داود (علی نبیّنا و آله و علیه السّلام)... أهلُ طاعَتی فی ضِیافَتی، و أهلُ شُکری فی زِیادَتی، و أهلُ ذِکرِی فی نِعمَتی، و أهلُ مَعصِیَتی لا اُویِسُهُم مِن رَحمَتی؛ إن تابُوا فأنا حَبیبُهُم، و إن دَعَوا فَأنا مُجِیبُهُم .
فرمانبردارانِ از من در میهمانى من هستند، و سپاسگزارانِ از من در فزایندگى من، و یاد کنندگانِ من در نعمت من، و نافرمانانِ خود را از رحمتم نومید نمى گردانم. اگر توبه کردند، من دوست آنها هستم و اگر [مرا] خواندند، جواب گویشان هستم .
بحارالأنوار، ج ۷۷، ص ۴۲، ح ۱۰.
قال رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلّم): الفاجِرُ الراجی لِرَحمَةِ اللّه ِ تعالى أقرَبُ مِنها مِن العابِدِ المُقَنَّطِ .
گنهکارِ امیدوار به رحمت خداوند متعال به رحمت نزدیک تر است، تا عابدِ نومید.
کنز العمّال : ۵۸۶۹.
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السلام): عَجِبتُ لِمَن یَقنَطُ و مَعهُ الاستِغفارُ!
در شگفتم از کسى که استغفار را با خود دارد و با این وصف نومید مى شود!
نهج البلاغة : الحکمة ۸۷.
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السّلام): لا تَیأسْ لِذنبِکَ و بابُ التَّوبَةِ مَفتوحٌ .
تا زمانى که دَرِ توبه باز است، از گناه خود نومید مشو.
( تحف العقول : ۲۱۴ )
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السلام): فی القُنوطِ التَّفریطُ .
نومیدى، باعث کوتاهى در عمل مى شود.
بحارالأنوار، ج ۷۷، ص ۲۱۱، ح ۱۰.
أمیرالمؤمنین علی (علیه السلام): در مناجات شعبانیه: إلهی لم اُسَلِّطْ على حُسنِ ظَنِّی قُنوطَ الإیاسِ ، و لا انقَطَعَ رَجائی مِن جَمیلِ کَرَمِکَ .
الهى! نومیدى و یأس را بر گمان نیکم [به تو ]چیره نمى گردانم و امیدم را از بزرگوارى و بخشش زیباى تو، نمى بُرم .
بحارالأنوار، ج ۹۴، ص ۹۹، ح ۱۳.
أمیرالمؤمنین علی (علیه السلام): در بخشى از خطبه خود در دعاى باران:
اللّهُمّ قَدِ انصاحَتْ جِبالُنا ··· نَدعُوکَ حینَ قَنَطَ الأنامُ ، و مَنَعَ الغَمامُ ··· فإنّکَ تُنزِلُ الغَیثَ مِن بعدِ ما قَنَطُوا ، و تَنشُرُ رَحمَتَکَ و أنتَ الولیُّ الحَمیدُ .
بار خدایا! کوههاى ما [از خشکى ]شکاف برداشته است··· در این هنگام که مردمان از همه جا نومیدند و ابرها نمى بارند، تو را مى خوانیم···؛ زیرا تویى که باران را پس از نومیدى خلق، فرو مى فرستى و رحمت خویش را مى گسترانى و تو حاکمى ستوده هستى .
( نهج البلاغة : الخطبة ۱۱۵ )
وَ قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السلام): اللّهُمَّ فاسقِنا غَیثَکَ ، و لا تَجعَلنا مِن القانِطینَ.
بار خدایا! ما را از بارانت سیراب گردان و از نومیدان، قرارمان مده .
( نهج البلاغة : الخطبة ۱۴۳)
أمیرالمؤمنین علی (علیه السلام) در بخشى از سفارش خود به فرزند بزرگوارش حسن علیه السّلام فرمود:
اعلَمْ أنّ الذی بیَدِهِ خَزائنُ السَّماواتِ و الأرضِ قد أذِنَ لکَ فی الدُّعاءِ ، و تَکَفَّلَ لکَ بالإجابَةِ ··· فلا یُقَنِّطَنَّکَ إبطاءُ إجابَتِهِ ؛ فإنَّ العَطیَّةَ على قَدْرِ النِّیَّةِ .
بدان که آن کسى که خزانه هاى آسمانها و زمین در دست اوست به تو اجازه دعا کردن داده و اجابت نمودن آن را ضمانت کرده است ··· پس، مبادا تأخیر در اجابت او تو را نومید گرداند؛ زیرا که دَهِش به اندازه نیّت بستگى دارد .
( نهج البلاغة: الکتاب۳۱)
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السّلام): الحَمدُ للّه ِِ غَیرِ مَقنوطٍ مِن رَحمَتِهِ، و لا مَخلُوٍّ مِن نِعمَتِهِ ، و لا مَأیُوسٍ مِن مَغفِرَتِهِ .
ستایش خداوند را در حالى که نه از رحمت او نومیدم و نه از نعمت او بى بهره و نه از آمرزش او مأیوس .
( نهج البلاغة : الخطبة ۴۵ )
قال الصادق (علیه السّلام): الیَأسُ مِن رَوحِ اللّه ِ أشَدُّ بَردا مِن الزَّمهَریرِ .
نومیدى از رحمت خدا، سردتر از زمهریر است.
بحارالأنوار، ج ۷۲، ص ۳۳۸، ح ۱۰.
نهى از نومید کردن از رحمت خدا
قال رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلّم): قال الله تبارک و تعالی: یا بنَ آدمَ ··· لا تُقَنِّطِ الناسَ مِن رَحمَةِ اللّه ِ تعالى علَیهِم و أنتَ تَرجُوها لنفسِکَ .
اى فرزند آدم! ··· مردم را از رحمت خداوند متعال نومید مگردان، در حالى که آن را براى خودت امید دارى .
( صحیفة الرِّضا : ۴۳/۱۴ )
قال رسول الله (صلى الله علیه و آله و سلّم): یَبعَثُ اللّه ُ المُقَنِّطینَ یَومَ القِیامَةِ مُغلَّبَةً وُجوهُهُم ـ یَعنی غَلَبةَ السَّوادِ علَى البَیاضِ ـ فیقالُ لَهُم : هؤلاءِ المُقَنِّطُونَ مِن رَحمَةِ اللّه ِ! .
روز قیامت خداوند نومید کنندگانِ [مردم از رحمت حق] را در حالى بر مى انگیزد که سیاهى چهره شان بر سفیدى آن غالب است و گفته مى شود: اینان نومید کنندگانِ از رحمت خدایند .
بحارالأنوار، ج ۲، ص ۵۵، ح ۳۰.
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السلام): الفَقیهُ کُلُّ الفَقیهِ مَن لم یُقَنِّطِ الناسَ مِن رَحمَةِ اللّه ِ، و لم یُؤیِسْهُم مِن رَوحِ اللّه ِ، و لم یُؤمِنْهُم مِن مَکرِ اللّه ِ.
فقیه به تمام معنا، کسى است که مردم را از رحمت خدا نومید نگرداند و از فضل و بخشایش خدا، مأیوسشان نسازد و از مکر و عذاب خدا هم آسوده خاطرشان نکند .
( نهج البلاغة : الحکمة ۹۰)
أمیرالمؤمنین علی (علیه السلام) در بخشى از سفارش خود به فرزند بزرگوارش حسن علیه السلام فرمود :
أی بُنَیَّ ، لا تُؤیِسْ مُذنِبا ، فَکَم مِن عاکِفٍ على ذَنبِهِ خُتِمَ لَهُ بخَیرٍ ، و کَم مِن مُقبِلٍ على عَمَلِهِ مُفسِدٌ فی آخِرِ عُمُرِهِ ، صائرٌ إلَى النارِ ، نَعوذُ بِاللّه ِ منها! .
اى فرزندم! هیچ گنهکارى را نومید مکن؛ زیرا اى بسا کسى که عمرى گناه مى کند، اما فرجامش به نیکى ختم مى شود و اى بسا کسى که عمرى عمل [خیر ]مى کند، لیکن در پایان عمرش گرفتار فساد مى شود و رهسپار دوزخ مى گردد؛ پناه به خدا از آتش دوزخ .
بحارالأنوار، ج ۷۷، ص ۲۳۹، ح ۱.
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السلام): المُذنِبُ على بَصیرَةٍ غَیرُ مُستَحِقٍّ لِلعَفوِ ، المُذنِبُ عن غَیرِ عِلمٍ بَرِیءٌ مِن الذَّنبِ .
کسى که آگاهانه گناه کند، مستحقّ بخشش نیست و کسى که ناآگاهانه گناه کند، از گناه مبرّاست .
غرر الحکم : ۱۵۱۶ ، ۱۷۲۳.
پس از ویرایش و زیبا سازی به نقل از