آیا وظیفه مکلّف فقط تقلید است؟
آیات عظام: امام خمینی، گلپایگانی، خوئی، اراکی، بهجت، تبریزی، سیستانی، نوری همدانی، مظاهری، سبحانی:
مکلّف بايد:
(1) يا مجتهد باشد كه بتواند احكام را از روي دليل به دست آورد.
(2) يا از مجتهد تقليد كند يعني به دستور او رفتار نمايد.
(3) يا از راه احتياط طوري به وظيفه خود عمل نمايد كه يقين كند (مظاهری: اطمینان کند) تكليف خود را انجام داده است.
آیةالله العظمی فاضل لنکرانی:
مکلّف بايد:
(1) يا بايد مجتهد باشد و بر طبق اجتهاد خودش عمل نمايد.
(2) يا از مجتهد تقليد كند يعني به دستور او رفتار نمايد.
(3) يا در صورتي كه آشنا به كيفيّت احتياط است، عمل به احتياط كند بطوري كه يقين كند تكليف خويش را انجام داده است ..
آیةالله العظمی بهجت:
اگر شخص مجتهد باشد، يعني بتواند از روي دلايل شرعي وظيفۀ خود را تشخيص دهد، بايد طبق نظريۀ خود عمل كند و در غير اين صورت عقل براي او دو راه معيّن خواهد کرد:
الف-«تقليد» يعني طبق فتاوي و نظريات مجتهدي كه واجد شرايط است عمل كند.
ب-« احتياط» يعني براساس نظریۀ تمامي و يا گروهي از مجتهدين وظيفۀ خود را انجام دهد. به اين معني كه اگر مجتهدي كاري را جايز و ديگري حرام مي داند، آن كار را ترك كند و اگر مجتهدي كاري را واجب و ديگري مباح مي داند، آن را بجا آورد.
آیةالله العظمی امام خامنه ای:
مکلف برای شناخت احکام دین و عمل به آنها سه راه دارد:
۱ -اجتهاد
اجتهاد یعنی استنباط و استخراج احکام شرعی و قوانین الهی از مدارک و منابع قطعی که نزد فقهای اسلام مقرر و ثابت شده است.
۲ -احتیاط
احتیاط یعنی عمل کردن به طوری که مطمئن شود وظیفهی شرعی خود را انجام داده است.
۳ -تقلید
تقلید یعنی در احکام دین به مجتهد جامعالشرائط مراجعه کردن، و به عبارت دیگر بر طبق تشخیص و فتوای او اعمال شرعی را به جا آوردن.
آیةالله العظمی وحید خراسانی:
مکلّف باید:
(1) یا مجتهد باشد که بتواند وظایف خود را از روی مدارک آنها بدست آورد.
(2) یا به دستور مجتهدی که شرایط آن خواهد آمد رفتار نماید.
(3) یا احتیاط کند، یعنی به گونه ای عمل نماید که یقین پیدا کند تکلیف را انجام داده.
آیةالله العظمی مکارم شیرازی:
مکلّف باید:
(1) اگر مجتهد باشد به عقيدۀ خود عمل مي كند.
(2) اگر مجتهد نباشد بايد از مجتهدي تقليد كند، همانگونه كه مردم در تمام اموري كه تخصّص و اطّلاع ندارند به اهل اطّلاع مراجعه می كنند، و از آنها پيروي مي نمايند.
(3) نيز مي تواند عمل به احتياط كند، يعني در اعمال خود طوري رفتار نمايد كه يقين كند تكليف خود را انجام داده است.
آیةالله العظمی شبیری زنجاني:
مکلّف باید:
(1) بايد يا مجتهد باشد كه بتواند احكام را از روي دليل بدست آورد.
(2) يا از مجتهد جامع شرايط تقليد كند، يعني بدون سؤال از دليل، گفتار او را بپذيرد و به آن عمل كند.
(3) يا از راه احتياط طوري به وظيفۀ خود عمل نمايد كه يقين كند تكليف خود را انجام داده است.
آیةالله العظمی جوادی آملی:
مکلّف باید:
(1) باید طبق اجتهاد (2) یا احتیاط (3) و یا تقلید؛ عمل کند.