جاهایی که قضای روزه واجب نیست-روزه

مواردی که قضا واجب نیست[1]

مسأله 1689- اگر غير از آب چيز ديگري در دهان ببرد و بي اختيار فرو رود يا آب داخل بيني كند و بي اختيار فرو رود، قضا بر او واجب نيست.

اين مسأله دررساله آيات عظام: بهجت و سبحانی نيست.

*****

مکارم: مسأله- در چند صورت قضای روزه لازم نیست: الف: هر گاه چیز دیگری غیر از مایعات را در دهان برد و به اختیار فرو رود یا آب داخل بینی کند و بی اختیار فرو رود .

ب: در ماه رمضان اگر بعد از تحقیق یقین کند صبح نشده و چیز دیگری بخورد و بعد معلوم شود صبح بوده است.

ج: اگر فراموش کرده که روزه است و آب را فرو برد .

د: اگر برای وضو آب در دهان کند و بی اختیار فرو رود.

هـ: کسی که با همسر خود بازی کند و اطمینان داشته باشد که با این کار منی خارج نمی شود و تصادفا خارج شود.

و: در صورتی که در شب ماه رمضان جنب باشد و بخوابد ولی در خواب اول بیدار نشود.

زنجانی: مسأله - اگر غیر از آب چیز دیگری را در دهان یا بینی ببرد و بی‌اختیار فرو رود، قضا بر او واجب نیست.

مسأله 1690- مضمضه زياد 1براي روزه دار مكروه است2 و اگر بعد از مضمضه بخواهد آب دهان را فرو برد، بهتر است سه مرتبه آب دهان را بيرون بريزد.

اين مسأله دررساله آيات عظام: سبحانی و مظاهری نيست.

1- وحید: استنشاق و مضمضه زیاد...

2- مكارم: و بعد از مضمضه بايد آب خارجي را از دهان بيرون بريزد و بهتر است سه مرتبه آب دهن را بيندازد.

*****

بهجت: مسأله- مضمضه كردن، يعني آب در دهان گردانيدن براي روزه دار جايز است حتي اگر براي غير وضو ، مثل خنك شدن باشد، و بهتر است در غير وضو اين كار را انجام ندهد، و مستحب است بعد از مضمضه كردن سه مرتبه آب دهان را بيرون بريزد، ولي اگر آب براي غير وضوي واجب و غير مداوا مضمضه كند يا استنشاق كرد، و بدون اختيار آب در حلق او فرو رفت، بنابراحتياط واجب بايد قضاي اين روزه را بگيرد.

مسأله 1691- اگر انسان بداند 1 كه بواسطه مضمضه بي اختيار يا از روي فراموشي آب وارد گلويش مي شود نبايد مضمضه كند2.

اين مسأله دررساله آيات عظام: سبحانی و مظاهری نيست.

1- گلپايگاني، صافي: يا ايمن نباشد...

2- سيستاني: و اگر در اين صورت مضمضه كرد ولي آب فرو نرفت بنابراحتياط واجب قضا لازم است.

بهجت: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1690.

*****

وحید: مسأله- اگر انسان بداند که بواسطه مضمضه یا استنشاق بی اختیار یا از روی فراموشی آب وارد گلویش می شود نباید مضمضه یا استنشاق کند.

زنجانی: مسأله- اگر انسان بداند که بواسطه استنشاق یا مضمضه بی اختیار یا از روی فراموشی آب وارد گلویش می شود نباید اینکار را انجام دهد.

مكارم: مسأله- اگر بداند بواسطه مضمضه بي اختيار آب وارد گلويش مي شود نبايد مضمضه كند.

مسائل اختصاصي

بهجت: مسأله 1347- اگر روزه دار براي درمان غير ضروري در بيني يا گوش دارو بريزد يا سرمه بكشد اگر نداند كه دارو به حلق مي رسد ولي اتّفاقاً از اين مجاري به حلق رسيد و پايين رفت بنابراحتياط واجب بايد قضاي روزه را بگيرد اما اگر بداند كه به حلق مي رسد، بنابرأظهر روزه باطل و قضاي آن واجب است.

بهجت: مسأله 1348- مسواك كردن براي روزه دار، مانند مضمضه جايز و بلكه مستحب است، ولي اگر مسواك را از دهان بيرون آورد و دوباره در دهان وارد كند، نگذارد آب آن داخل حلق شود، ولي اگر آب مسواك به قدري كم باشد كه در آب دهان مستهلك شود مي شود، مانعي ندارد.

مسأله 1692- اگر در ماه رمضان ، بعد از تحقيق1 يقين كند2 كه صبح نشده3 و كاري كه روزه را باطل مي كند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده قضا لازم نيست4.

اين مسأله دررساله آيات عظام: سبحانی و مظاهری نيست.

1- تبريزي: بعد از نگاه به افق...

2- اراكي: يا گمان نمايد...

3- سيستاني: بعد از تحقيق براي او معلوم نشود كه صبح شده...

4- تبريزي: و همچنين اگر نگاه كند و احراز نكند كه صبح شده، قضا لازم نيست.

مكارم: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1689.

زنجانی: مسأله - اگر در ماه رمضان، بعد از نگاه کردن به افق صاف مطمئن شود که صبح نشده و کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده، قضا لازم نیست ولی اگر از راهی دیگر (مانند نگاه به ساعت) تحقیق کرده باشد، بنابر احتیاط باید روزه را قضا کند. همچنین اگر اطمینان کند که مغرب شده و افطار کند، بعد معلوم شود مغرب نبوده قضا ندارد.

مسأله 1693- اگر انسان شك كند كه مغرب شده يا نه، نمي تواند افطار كند1، ولي اگر شك كند كه صبح شده يا نه، پيش از تحقیق هم می تواند كاري كه روزه را باطل مي كند انجام دهد2.

1- مكارم: و اگر افطار كند، هم قضادارد و هم كفّاره...

سبحانی: و همینطور اگر شک کند که صبح شده یا نه پیش از تحقیق نمی تواند کاری که روزه را باطل می کند انجام دهد.

2- مکارم: و تحقیق کردن نیز واجب نیست.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 1688.

*****

زنجانی: مسأله - روزه‌دار تا حجت شرعی مانند اطمینان یا بینه به مغرب پیدا نکند، نباید افطار کند، هر چند گمان به مغرب داشته باشد، ولی در هنگام سحر تا حجت شرعی به صبح شدن نداشته باشد جایز است کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد و لازم نیست تحقیق کند، ولی در صورتی که بدون تحقیق (بنا بر تفصیلی که در مسألۀ قبل گذشت) یا بدون حجت شرعی به استمرار شب، کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد، بعد معلوم شود که صبح شده بوده، قضای روزه واجب است ولی کفاره واجب نیست.

1- اين عنوان در رساله آيت الله مكارم آمده است.