بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم
السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْأُمَمِ
وَ جَامِعِ الْكَلِم
وَ اَلسَّلاَمُ عَلَى عِبَادِ اَللَّه
هدیه کردن اعمال مستحبی به دیگران
سؤال:
آیا وقتی زیارت عاشورا خوانده شد، می توان ثوابش را هدیه به عزیزی کرد؟ یا قبل از خواندن زیارت عاشورا یا هر ذکر و دعایی، نیت هدیه را داشت؟
پاسخ:
بله، جایز است و هدیه کردن ثواب عمل مستحبّی به دیگران و اقوام و ارحام {خصوصاً پدر و مادر}، باعث کمال عمل و ثواب بیشتر عمل برای کسی می شود که عمل را انجام داده است؛ زیرا برای چنین عمل مستحبّی دو پاداش خواهد بود:
۱- پاداش اصل انجام عمل مستحبّ.
۲- پاداش صله رحم عملی و یا هدیه به مؤمن؛ به واسطه هدیه عمل.
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) فِی الرَّجُلِ یشْرِک أَبَاهُ وَ أَخَاهُ وَ قَرَابَتَهُ فِی حَجِّهِ فَقَالَ إِذاً یکتَبَ لَک حَجٌّ مِثْلُ حَجِّهِمْ وَ تُزْدَادَ أَجْراً بِمَا وَصَلْتَ.
آقا امام صادق علیه السلام در مورد کسی که پدر و برادر و یا خویشاوند خود را در حج خود شریک سازد، فرمودند: در آن صورت، یک حج در نامه عمل تو ثبت می کنند و مانند آن را در نامه عمل آنان ثبت می کنند. و تو اجر و پاداش زائدی دریافت می کنی؛ بدین جهت که صله رحم کرده ای.
الکافی، ج۴ ص ۳۱۶.
راوی می گوید به آقا امام کاظم (علیه السلام) عرض کردم: اگر کسی به حج برود و حج و عمره خود را و یا قسمتی از طواف خود را برای خویشاوند خود منظور کند، آیا اجر و پاداش خودش ناقص میشود؟
حضرت (علیه السلام) فرمود: نه، ثواب یک حج کامل برای خودش و ثواب یک حج کامل برای خویشاوند او منظور می شود. پاداش دیگری هم دارد که به خویشان و دوستان خود صله و خدمت کرده است. من گفتم: اگر آن شخص مرده باشد، باز هم ثواب حج به او می رسد و در موقعیت او تأثیر می گذارد؟ حضرت فرمود: آری. حتی ممکن است مورد خشم و غضب خدا باشد و به وسیله ثواب حج، مورد مغفرت قرار بگیرد، و یا اگر در تنگنا باشد، وسعت و گشایش یابد.
عرض کردم: مرده ای که در تنگنا بوده باشد، می فهمد که این گشایش و وسعت از کجا به او رسیده است؟ ایشان باز فرمودند: آری. من گفتم: اگر کسی باشد که با مذهب حق به دشمنی و ستیزه می پرداخته، باز هم ثواب حج برای او مفید واقع می شود؟ آن جناب فرمود: آری. عذاب او تخفیف می یابد.
الکافی، ج۴ ص ۳۱۵.
سؤال:
آیا می توان تعداد زیادی را در اهداء ثواب اعمال شریک نمود؟
پاسخ:
عَنِ الصادق (علیه السلام): لَوْ أَشْرَکتَ أَلْفاً فِی حَجَّتِک لَکانَ لِکلِّ وَاحِدٍ حَجَّةٌ مِنْ غَیرِ أَنْ تَنْقُصَ حَجَّتُک شَیئاً.
اگر هزار نفر را در ثواب حجّت شریک کنی، خداوند برای هر یک ثواب یک حجّ می دهد؛ بدون این که از ثواب حجّ شما چیزی کم شود.
الکافی، ج۴ ص ۳۱۷.
سؤال:
آیا ثواب عمل مستحبّی را باید حین انجام عمل هدیه کرد یا بعد از انجام عمل؟
پاسخ:
اهدای ثواب به هر دو طریق ممکن است.
عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِیرَةِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) وَ أَنَا بِالْمَدِینَةِ بَعْدَ مَا رَجَعْتُ مِنْ مَکةَ إِنِّی أَرَدْتُ أَنْ أَحُجَّ عَنِ ابْنَتِی قَالَ فَاجْعَلْ ذَلِک لَهَا الْآنَ؛
راوی از امام صادق علیه السلام می پرسد: از مکه به مدینه مراجعه کردم و می خواهم برای دخترم حج انجام دهم. حضرت فرمود: همین الان حجت را برای دخترت قرار بده.
الکافی، ج۴ ص ۳۱۶.
راوی می گوید به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: می توانم پدر و مادرم را در حج خود شریک سازم؟ حضرت فرمودند: آری. من گفتم: می توانم برادرانم را در حج خود شریک سازم؟ فرمود: آری. خداوند - عزّ و جلّ - برای خودت ثواب یک حج منظور می کند و برای آنان نیز ثواب یک حج، و پاداش دیگری هم به تو عنایت خواهد کرد که صله رحم کرده ای. عرض کردم: به نیابت از مردان و زنانی که در کوفه باشند می توانم طواف کنم؟ فرمود: آری. موقع شروع به طواف، نام او را می بری و می گویی: «بار خدایا این طواف را از فلانی بپذیر.
الکافی، ج۴ ص ۳۱۵.
ابراهیم خضرمی از پدرش روایت می کند که وقتی از مکه برگشت در مسجد النبی امام کاظم علیه السلام را زیارت کرد و پرسید: یابن رسول الله وقتی قصد تشرف به مکه را داشتم، کسی به من گفت: برای من طواف انجام بده و دو رکعت نماز بخوان و من یادم رفت. چه جواب او را بدهم؟ حضرت فرمود: هر وقت مکه مشرف شدی و اعمال خود را انجام دادی، یک طواف انجام بده و دو رکعت نماز بخوان و بگو: خدایا ثواب این طواف و نماز را قرار بده برای پدر، مادر، فرزند، همسر، خویشان و تمام همشهریانم. در این صورت اگر به هر کسی گفتی برایت طواف و نماز خواندم، دروغ نگفتی. در مورد زیارت قبور مطهر پیامبر و ائمه علیهم السلام هم همین طور است؛ وقتی زیارت می کنی و سلام می دهی، بگو: خدایا ثواب این زیارت مرا را برای پدر، مادر، فرزند، همسر، خویشان و تمام همشهریانم قرار بده. اگر به هر فردی گفتی، سلام تو را به پیامبر یا امام رساندم دروغ نگفتی.