بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِمِ.
وَ اَلسَّلاَمُ عَلَى عِبَادِ اَللَّهِ اَلصَّالِحِين وَ رَحمَةُ الله
زبان کلید خوبیها و بدیها
زبان کلید خوبیها و بدیها
قولوا لِلنّاسِ حُسْنا؛
با مردم به زبان خوش سخن بگوييد.
قرآن سوره بقره آیه ۸۳.
{۱} زبان ده خصلت انسان را آشکار میکند
قال أمیرالمؤمنین على (عليه السلام): أيُّهَا النّاسُ فِى الاِْنْسانِ عَشْرَ خِصالٍ يُظْهِرُها لِسانُهُ: شاهِدٌ يُخْبِرُ عَنِالضَّميرِ وَ حاكِمٌ يَفْصِلُ بَيْنَ الْخِطابِ وَ ناطِقٌ يُرَدُّ بِهِ الْجَوابُ وَ شافِعٌ يُدْرَكُ بِهِالْحاجَةُ وَ واصِفٌ يُعْرَفُ بِهِ الاَْشْياءُ وَ أَميرٌ يَأْمُرُ بِالْحَسَنِ وَ واعِظٌ يَنْهى عَنِ الْقَبيحِوَ مُعِزٌّ تُسَكَّنُ بِهِ الاَْحْزانُ وَحاضِرٌ تُجْلى بِهِ الضَّغائِنُ وَ مونِقٌ تَلْتَذُّ بِهِ الاَْسْماعُ؛
اى مردم! انسان ده خصلت دارد كه زبان او آنها را آشكار مى سازد: زبان:
۱- گواهى استكه از درون خبر مى دهد،
۲- داورى است، كه به دعواها خاتمه مى دهد،
۳- گويايى است كه به وسيله آن به پرسش ها پاسخ داده مى شود،
۴- واسطه اى است كه با آن حاجت برآوردهمى شود،
۵- وصف كننده اى است كه با آن اشياء شناخته مى شود،
۶- فرماندهى است كه به نيكى فرمان مى دهد،
۷- پند دهنده اى است كه از زشتى باز مى دارد،
۸- تسليت دهنده اى است كه غم ها با آنآرامش مى يابد،
۹- حاضرى است كه با آن كينه ها برطرف مى شود،
۱۰- دلربايى است كه گوش ها با آن از لذّت برخوردار مى شوند.
الكافى، ج ۸ ، ص ۲۰، ح ۴.
قال السجّاد (عليه السلام): اِنَّ لِسانَ ابْنِ آدَمَ يُشْرِفُ كُلَّ يَوْمٍ عَلى جَوارِحِهِ فَيَقولُ: كَيْفَأَصْبَحْتُمْ؟ فَيَقولونَ: بِخَيْرٍ اِنْ تَرَكْتَنا! وَيَقولونَ: اَللّه َ اَللّه َ فينا! وَ يُناشِدونَهُ وَ يَقولونَ: إِنَّمانُثابُ بِكَ وَ نُعاقَبُ بِكَ؛
زبان آدميزاد، هر روز به اعضاى او نزديك مى شود و مى گويد: چگونه ايد؟ آنهامى گويند: اگر تو ما را به خودمان واگذارى، خوب هستيم! و مى گويند: از خدا بترس وكارى به ما نداشته باش. و او را سوگند مى دهند و مى گويند: ما فقط به واسطه تو پاداش مى يابيم و به واسطه تو، مجازات مى شويم.
[خصال، ص ۶، ح ۱۵]
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم): مَنْ عامَلَ النّاسَ فَلَمْ يَظْلِمْهُمْ وَحَدَّثَهُم فَلَمْ يَكْذِبْهُم وَ وَعَدَهُم فَلَمْ يَخْلِفْهُم فَهُوَ مِمَّنْ كَمُلَتْ مُرُوءتُهُ وَ ظَهَرَتْ عَدالَـتُهُ وَ وَجَبَتْ اُخُوَّتُهُ وَحَرُمَتْ غيبَتُهُ؛
هر كس در معاشرت با مردم به آنان ظلم نكند، دروغ نگويد و خلف وعده ننمايد،جوانمرديش كامل، عدالتش آشكار، برادرى با او واجب و غيبتش حرام است.
[خصال، ص ۲۰۸، ح ۲۸]
قال الباقر (عليه السلام): فى قَوْلِهِ «قُولُوا لِلنّاسِ حُسْنا» قال: قُولوا لِلنّاسِ أحْسَنَ مَا تُحبّونَ أنْيُقالَ لَكُمْ، فَاِنَّ اللّه َ عزَّوَجلَّ يُبْغِضُ اللَّعّانَ السَّبّابَ الطَّعّانَ عَلىَ الْمُؤمِنين، اَلفاحِشَالْمُتَفَّحِشَ السّائَلَ الْمُلْحِفَ، وَ يُحِبُّ الحَيّى الْحَليمَ اَ لْعفيفَ الْمُتعَفِّـفَ؛
درباره اين گفته خداوند كه «با مردم به زبان خوش سخن بگوييد» فرمود: بهترينسخنى كه دوست داريد مردم به شما بگويند، به آنها بگوييد، چرا كه خداوند،لعنت كننده، دشنام دهند، زخم زبان زن بر مؤمنان، زشت گفتار، بدزبان و گداى سمج رادشمن مى دارد و با حيا و بردبار و عفيفِ پارسا را دوست دارد.
[امالى صدوق، ص ۳۲۶]
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم): وَالّذى نَفْسى بِيَدِهِ لاتَدْخُلُوا الْجَنَّةَ حَتّى تُؤمِنوا وَ لا تُؤْمِنوا حَتّى تَحابّواأولا أدُلُّـكُم عَلى شَئىٍ اِذا فَعَلْتُموهُ تَحابَبْتُمْ؟ اَفْشُوا السَّلامَ بَيْنَـكُمْ؛
به خدايى كه جانم در اختيار اوست، وارد بهشت نمى شويد مگر مؤمن شويدو مؤمن نمى شويد، مگر اين كه يكديگر را دوست بداريد. آيا مى خواهيد شما را به چيزىراهنمايى كنم كه با انجام آن، يكديگر را دوست بداريد؟ سلام كردن بين يكديگر را رواجدهيد.
[مشكاة الانوار، ص ۱۵۷]
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم): اِنّى لَمْ اُبْعَثْ لَعّانا وَ اِنّما بُعِثْتُ رَحْمَةً؛
من پيامبر نشده ام كه لعن و نفرين كنم، بلكه مبعوث شده ام تا مايه رحمت باشم.
[كنزالعمال ، ح ۸۱۷۶]
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم): اَلذَّنْبُ شومٌ عَلى غَيْرِ فاعِلِهِ اِنْ عَيَّرَهُ ابْتُلِىَ بِهِ وَ اِنْ اَغْتابَهُ أَثِمَ وَ اِنْرَضىَ بِهِ شارَكَهُ؛
گناه براى غير گناهكار نيز شوم است، اگر گنهكار را سرزنش كند به آن مبتلا مى شود،اگر از او غيبت كند گنهكار شود و اگر به گناه او راضى باشد، شريك وى است.
[نهج الفصاحه، ح ۱۶۲۳]
قال العسکری (عليه السلام): فى تفسير قوله تعالى «وَ قُولُوا لِلنّاسِ حُسْنا» قالَ: قُولُوالِلنّاسِ كُلِّهُمْ حُسْنا مُؤمِنِهُمْ وَ مُخالِفِهُمْ، أمّا المؤمِنونَ فَيَبْسُطُ لَهُمْ وَجْهَهُ وَ أمّاالْمُخالِفونَ فَيُكَلِّمُهُمْ بِالْمُداراةِ لاِجْتِذابِهِمْ اِلىَ الاْيمانِ. فَاِنِ استَتَرَ مِنْ ذلِكَ بِكفِّشُرورِهمْ عَنْ نَفْسِهِ وَ عَنْ اِخْوانِهِ المُؤمِنينَ؛
در تفسير آيه «با مردم به زبان خوش سخن بگوييد» فرمود: يعنى با همهمردم، چه مؤمن و چه مخالف، به زبان خوش سخن بگوييد. مؤمن، به هم مذهبان، روىخوش نشان مى دهد و با مخالفان، با مدارا سخن مى گويد تا به ايمان، جذبشوند و حتّى اگر نشدند، با اين رفتار، از بدى هاى آنان در حقّ خود و برادرانمؤمنش، پيشگيرى كرده است.
[مستدرك الوسائل، ج ۱۲، ص ۲۶۱]
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم): اَنا زَعيمٌ بِبَيْتٍ فى رَبَضِ الْجَنَّةِ وَ بَيْتٍ فى وَسَطِ الجَنَّةِ وَ بَيْتٍ فَى اَعْلَىالْجَنَّةِ، لِمَنْ تَرَكَ الْمِراءَ وَ اِنْ كانَ مُحِقّـا وَ لِمَنْ تَرَكَ الْكِذْبَ وَ اِنْ كانَ هازِلاً وَ لِمَنْحَسَّنَ خُلْقَهُ؛
من براى كسى كه بگومگو را رها كند، هر چند حق با او باشد و براى كسى كه دروغگفتن را اگر چه به شوخى باشد، ترك گويد و براى كسى كه اخلاقش را نيكو گرداند، خانه اىدر حومه بهشت و خانه اى در مركز بهشت و خانه اى در بالاى بهشت ضمانت مى كنم.
[خصال، ص ۱۴۴، ح ۱۷۰]
قال السجّاد (عليه السلام): حَقُّ اللِّسانِ اِكْرامُهُ عَنِ الْخَنى وَتَعْويدُهُ الْخَيْرَ وَ تَرْكُ الْفُضولِ الَّتىلافائِدَةَ لَها وَ الْبِرُّ بِالنّاسِ وَ حُسْنُ الْقَوْلِ فيهِمْ؛
حق زبان، احترام گذاشتن به آن با ترك زشت گويى، عادت دادنش به خوبى، تركگفتار بى فايده و نيكى به مردم و خوشگويى درباره آنان است.
[بحارالأنوار، ج ۷۱، ص ۲۸۶، ح ۴۱]
قال أمیرالمؤمنین على (عليه السلام): فَهَلُمَّ اَيُّهَا النّاسُ اِلَى التَّعاوُنِ عَلى طاعَةِ اللّه ِ عَزَّوَجَلَّ وَ الْقيامِ بِعَدْلِهِ وَالْوَفاءِ بِعَهْدِهِ وَ الاِْنْصافِ لَهُ فى جَميعِ حَقِّهِ فَاِنَّهُ لَيْسَ الْعِبادُ اِلى شَىْ ءٍ اَحْوَجَ مِنْهُمْ اِلَىالتَّناصُحِ فى ذلِكَ وَ حُسْنِ التَّعاوُنِ عَلَيْهِ ؛
اى مردم! بيايد يكديگر را بر اطاعت خدا يارى كنيد و عدالتش را بپاداريد و به عهدش(در عبوديت او و ترك طاعت شيطان) وفا كنيد و در تمامى حقوق الهى منصفانه رفتاركنيد، زيرا كه بندگان خدا به چيزى نيازمندتر از اين نيستند كه در اين امور يكديگر رانصيحت و خوب يارى كنند.
[كافى، ج ۸ ، ص ۳۵۴، ح ۵۵۰]
قال العسکری (عليه السلام): مَنْ وَعَظَ اَخاهُ سِرّا فَقَدْ زانَهُ وَ مَنْ وَعَـظَـهُ عَلانيَةً فَقَدْ شانَهُ؛
هر كس برادر (دينى اش) را پنهانى نصيحت كند، او را آراسته و اگر آشكارا نصيحتشنمايد، ارزش او را كاسته است.
[تحف العقول، ص ۴۸۹]
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم): اَلا اُخْبِرُكُمْ بِاَفْضَلَ مِنْ دَرَجَةِ الصّيامِ وَ الصَّلاةِ وَ الصَّدَقَةِ؟ صَلاحُ ذاتِالْبَيْنِ، فَاِنَّ فَسادَ ذاتِ الْبَيْنِ هِىَ الْحالِقَةُ؛
آيا به چيزى با فضيلت تر از نماز و روزه و صدقه (زكات) آگاهتان نكنم؟ و آن اصلاحميان مردم است، زيرا تيره شدن رابطه بين مردم ريشه كن كننده دين است.
[نهج الفصاحه، ح ۴۵۸]
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم): أَيُّما مُسْلِمَيْنِ تَهاجَرا فَمَكَثا ثَلاثا لايَصْطَلِحانِ اِلاّ كانا خارِجَيْنِ مِنَ الاِْسْلامِ،وَ لَمْ يَكُنْ بَيْنَهُما وَلايَةٌ فَاَيُّهُما سَبَقَ اِلى كَلامِ اَخيهِ كانَ السّابِقَ اِلَى الْجَنَّةِ يَوْمَ الْحِسابِ؛
دو مسلمانى كه سه روز با هم قهر كنند و آشتى ننمايند، هر دو از اسلام بيرونمى روند و ميان آنان هيچ پيوند دينى نيست و هر كدام از آنها پيش از ديگرى با برادرشحرف بزند، در روز قيامت زودتر به بهشت مى رود.
[كافى، ج ۲، ص ۳۴۵، ح ۵]
قال الباقر (عليه السلام): اِنَّ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ يُحِبُّ الْمُداعِبَ فِى الْجَماعَةِ بِلارَفَثٍ؛
خداوند عزوجل، كسى را كه در ميان جمع شوخى كند، دوست دارد به شرط آن كه ناسزا نگويد.
[كافى، ج ۲، ص ۶۶۳، ح ۴]
قال أمیرالمؤمنین على (عليه السلام): كَثْرَةُ الْمِزاحِ تُذْهِبُ الْبَهاءَ وَ توجِبُ الشَّحْناءَ؛
شوخى زياد، ارج و احترام را مى برد و موجب دشمنى مى شود.
[غرر الحكم، ح ۷۱۲۶]
قال أمیرالمؤمنین على (عليه السلام): فى وَصْفِ الّذينَ اَحَبَّهُمُ اللّه ُ تَعالى: ... فَلَوْ رَأيْتَهُمْ فى نَهارِهِمْ اِذا لَرَأَيْتَقَوما يَمْشُونَ عَلَى الأرْضِ هَوْنا وَ يَقُولُونَ لِلنّاسِ حُسْنا «فَاِذا خاطَبَهُمْ الجاهِلُونَقالُوا سَلاما» «وَ إذا مَرّوُا بِاللّغْوِ مَرّو اكِراما» قَدْ قَيَّدوُا أَقْدامَهُمْ ألتُهَماتِ وَ اَبْكَمُواألْسِنَتَهُمْ أنْ يَتَـكلّمُوا فى أعراضِ الناسِ؛
در توصيف كسانى كه خداوند متعال دوستشان دارد: ... اگر در روز آنها را ببينى،خواهى ديد كه در زمين آرام گام برمى دارند و با مردم به نيكى سخن مى گويند «و هرگاهنادان ها آنان را صدا مى كنند، مى گويند سلام» «و هرگاه به لغو برخورد مى كنند،بزرگوارانه از آن مى گذرند». قدم هايشان از رفتن به جاهاى تهمت خيز بسته اند وزبانشان را از اين كه درباره ناموس مردم سخن بگويند خاموش كرده اند.
[صفات الشيعه ، ص ۴۱ ـ ۴۲]
قال السجّاد (عليه السلام): و اَمّا حَقُّ ذِى المَعْروفِ عَلَيْكَ فَان تَشْـكُرَهُ وَ تَذْكُرَ مَعْروفَهُوَ تَـكْسِبَهُ الْمَقالَةَ الْحَسَنَةَ وَ تُخْلِصُ لَهُ الدُّعاءَ فيما بَيْنَكَ وَ بَيْنَ اللّه ِ عَزَّوَجَلَّ، فَاِذا فَعَلْتَذلِكَ كُنْتَ قَدْ شَكَرْتَهُ سِرّا وَ عَلانيَةً ثُمَّ اِنْ قَدَرْتَ عَلى مُكافاتِهِ يَوْما كافَيْتَهُ؛
حق كسى كه به تو نيكى كرده ، اين است كه از او تشكر كنى و نيكى اش را بهزبان آورى و از او به خوبى ياد كنى و ميان خود و خداى عزّوجلّ برايش خالصانه دعاكنى ، هرگاه چنين كردى بى گمان در پنهان و آشكار از او تشكر كرده اى . سپس اگر روزىتوانستى نيكى او را جبران كنى ، جبران كن .
[خصال، ص ۵۶۸]
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم): لا يَزالُ النّاسُ بِخَيْرٍ ما اَمـَروا بِالْمَعروفِ وَ نَهَوا عَنِ الْمُنْـكَرِ وَ تَعاوَنواعَلَى البِرِّ وَ التَّقْوى فَاِذا لَمْ يَفْعَلوا ذلِكَ نُزِعَتْ مِنْهُمُ الْبَرَكاتُ وَ سُلِّطَ بَعْضُهُم عَلى بَعْضٍوَ لَمْ يَكُنْ لَهُمْ ناصِرٌ فِى الأْرضِ وَ لا فِى السَّماءِ؛
تا زمانى كه مردم، امر به معروف و نهى از منكر نمايند و در كارهاى نيك و تقوابه يارى يكديگر بشتابند، در خير و سعادت خواهند بود، اما اگر چنين نكنند، بركت ها ازآنان گرفته شود و گروهى بر گروه ديگر سلطه پيدا كنند. نه در زمين ياورى دارند و نه درآسمان.
[تهذيب الاحكام، ج ۶، ص ۱۸۱، ح ۲۲]
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم): يُعَذِّبُ اللّه ُ اللِّسانَ بِعَذابٍ لا يُعَذِّبُ بِهِ شَيْئا مِنَ الْجَوارِ حِ، فَيَقولُ: اَى رَبِّ،عَذَّبْتَنى بِعَذابٍ لَمْ تُعَذِّبْ بِهِ شَيْئا؟! فَيُقالُ لَهُ: خَرَجَتْ مِنْكَ كَلِمَةٌ فَبَلَغَتْ مَشارِقَ الاَْرضِوَ مَغارِبَها، فَسُفِكَ بِها الدَّمُ الْحَرامُ وَ انْتُهِبَ بِها الْمالُ الْحَرامُ وَ انْتُهِكَ بِها الفَرْجُالْحَرامُ؛
خداوند! زبان را عذابى دهد كه هيچ يك از اعضاى ديگر را چنان عذابى ندهد. زبانگويد: اى پروردگار! مرا عذابى دادى كه هيچ چيز را چنان عذاب ندادى! در پاسخش گفتهشود: سخنى از تو بيرون آمد و به شرق و غرب زمين رسيد و به واسطه آن خونى بناحقّريخته شد و مالى به غارت رفت و ناموسى هتك شد.
[كافى، ج ۲ ص ۱۱۵، ح ۱۶]
قال السجّاد (عليه السلام): وَ الذُّنُوبُ الّتى تُنْزِلُ النِّقَمَ عِصْيانُ الْعارِفِ بِالْبَغىِ وَ التَطاوُلُ عَلَىالنّاسِ وَ الاِستِهْزاءُ بِهِمْ وَ السُّخْريَّةُ مِنْهُمْ ؛
گناهانى كه باعث نزول عذاب مى شوند، عبارت اند از: ستم كردن شخص از روىآگاهى، تجاوز به حقوق مردم، و دست انداختن و مسخره كردن آنان.
[معانى الاخبار ، ص ۲۷۰]
قال أمیرالمؤمنین على (عليه السلام): مَنِ اسْتَبَدَّ بِرَأيِهِ هَلَكَ وَ مَنْ شاوَرَ الرِّجالَ شارَكَها فى عُقولِها ؛
هر كس خودرأى باشد، هلاك مى شود و هر كس با افراد صاحب نظر مشورت كند، درعقل آنان شريك مى شود.
[نهج البلاغه، قصار ۱۶۱]
قال أمیرالمؤمنین على (عليه السلام): مَنْ نازَعَ وَ خاصَمَ قَطَعَ بَيْنَهُمُ الْفَشَلُ وَ ذاقُوا وَبالَ اَمْرِهِمْ وَ ساءَتْعِنْدَهُ الْحَسَنَةُ وَ حَسُنَتْ عِنْدَهُ السَّيِّـئَةُ وَ مَنْ ساءَتْ عَلَيْهِ الْحَسَنَةُ اَعْوَرَتْ عَلَيْهِ طُرُقُهُ وَاعْتَرَضَ عَلَيْهِ اَمْرُهُ وَضاقَ عَلَيْهِ مَخْرَجُهُ وَ حَرِىٌّ اَنْ يَرْجَعَ مِنْ دينِهِ وَ يَتَّبِـعَ غَيْرَسَبيلِ الْمُؤْمِنينَ؛
كسانى كه به كشمكش و دشمنى با يكديگر بپردازند، دچار سستى مى شوند وسرانجام بدِ كارشان را مى چشند و در نزدشان خوبى، بدى و بدى، خوبى جلوه مى كند،در نتيجه راهشان را درست نمى بينند، كارشان دشوار و گريز گاهشان تنگ مى شود،چنين كسان در معرض خروج از دين و پيروى از راه غير مؤمنان هستند.
[خصال، ص ۲۳۳]
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم): مَنْ دَعا اِلى هُدىً كانَ لَهُ مِنَ الاَْجْرِ مِثْلُ اُجورِ مَنْ تَبِعَهُ لا يَنْقُصُ ذلِكَمِنْ اُجورِهِم شَيئا و مَن دَعا اِلى ضَلالَةٍ كان عَلَيْهِ مِنَ الاِثْمِ مِثلُ آثامِ مَن تَبِعَهُ لايَنقُصُ مِنْ آثامِهِم شَيْئا؛
هر كسى، به هدايتى راهنمايى كند، پاداشى را كه براى پيروان هدايت وجود دارد،براى او نيز خواهد بود؛ بى آن كه از پاداش پيروان كاسته شود، و هر كس به گمراهى اىراهنمايى كند گناهى كه براى پيروان آن وجود دارد، براى او نيز خواهد بود؛ بى آن كه ازگناه آنها كاسته شود.
[منية المريد، ص ۱۰۲]
قال الصادق (عليه السلام): كونوا دُعاةً لِلنّاسِ بِغَيْرِ اَ لْسِنَتِكُمْ، لِيَرَوا مِنْكُمْ الْوَرَعَ وَ الاِْجْتِهادَ وَالصَّلاةَ وَ الْخَيْرَ، فَاِنَّ ذلِكَ داعيَةٌ؛
مردم را به غير از زبان خود، دعوت كنيد، تا پرهيزكارى و كوشش در عبادت و نماز وخوبى را از شما ببينند، زيرا اينها خود دعوت كننده است.
[كافى، ج ۲ ، ص ۷۸، ح ۱۴]
قال أمیرالمؤمنین على (عليه السلام): بِئْسَ الْقَرينُ الغَضَبُ: يُبدِى الْمَعائِبَ وَ يُدْنِى الشَّرَّ وَ يُباعِدُ الْخَيْرَ ؛
خشم، بدترين همراه است: عيب ها را آشكار، بدى ها را نزديك و خوبى ها را دورمى كند.
[غرر الحكم، ح ۴۴۱۷]
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم): يُؤْتى بِاَحَدٍ يَوْمَ الْقيامَةِ يوقَفُ بَيْنَ يَدَىِ اللّه ِ وَ يُدْفَعُ إِلَيْهِ كِتابُهُ فَلايَرىحَسَناتِهِ فَيَقولُ: اِلهى لَيْسَ هذا كِتابى فَاِنّى لا اَرى فيها طاعَتى! فَيُقالُ لَهُ: اِنَّ رَبَّكَلا يَضِلُّ وَ لايَنْسى ذَهَبَ عَمَلُكَ بِاغْتيابِ النّاسِ ثُمَّ يُؤْتى بِآخَرَ وَ يُدْفَعُ اِلَيْهِ كِتابُهُ فَيَرىفيهِ طاعاتٍ كَثيرَةً فَيَقولُ: اِلهى ما هذا كِتابى فَاِنّى ما عَمِلْتُ هذِهِ الطّاعاتِ فَيُقالُ: لاَِنَّفُلانا اغْتابَكَ فَدُفِعَتْ حَسَناتُهُ اِلَيْكَ؛
روز قيامت فردى را مى آورند و او را در پيشگاه خداوند نگه مى دارند و كارنامه اشرا به او مى دهند، اما حسنات خود را در آن نمى بيند. عرض مى كند: الهى! اينكارنامه من نيست! زيرا من در آن طاعات خود را نمى بينم! به او گفته مى شود:پروردگار تو نه خطا مى كند و نه فراموش. عمل تو به سبب غيبت كردن از مردمبر باد رفت. سپس مرد ديگرى را مى آورند و كارنامه اش را به او مى دهند. در آنطاعت بسيارى را مشاهده مى كند. عرض مى كند: الهى! اين كارنامه من نيست! زيرامن اين طاعات را بجا نياورده ام! گفته مى شود: فلانى از تو غيبت كرد، حسنات اوبه تو داده شد.
[جامع الاخبار، ص ۴۱۲]
قال الصادق (عليه السلام): اِذَا اتَّهَمَ الْمُؤُمِنُ اَخاهُ اِنْماثَ الايمانُ مِنْ قَلْبِهِ كَما يَنْماثُ الْمِلْحُ فِىالْماءِ ؛
هرگاه مؤمن به برادر [دينى] خود تهمت بزند، ايمان در قلب او از ميان مى رود،همچنان كه نمك در آب، ذوب مى شود.
[كافى، ج ۲، ص ۳۶۱، ح ۱]
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم): خَيْرُ الكَلامِ مَا دَلَّ وَ جَلَّ وَ قَلَّ وَ لَمْ يُمِلَّ؛
بهترين سخن، آن است كه قابل فهم و روشن و كوتاه باشد و خستگى نياورد.
[انوار العلويه، ص ۴۸۹]
قال أمیرالمؤمنین على (عليه السلام): لِيَجْتَمِعَ فِى قَلبِكَ الأفتِقارُ اِلَى النّاسِ وَ الاِستِغناءُ عَنْهُمْ فَيَكُونَ اِفتِقارُكَاِلَيْهِمْ فِى لِيْنِ كِلامِكَ وَ حُسْنِ بِشْرِكَ وَ يَكُونَ اِسْتِغْناءُكَ عَنْهُمْ فى نَزاهَةِ عِرْضِكَ وَبَقاءِ عِزِّكَ؛
بايد نياز به مردم و بى نيازى از آنان، در دلت گردآيند، تا نيازت به آنان، سبب نرمىدر گفتار و خوش رويى ات شود و بى نيازى ات، سبب آبرودارى و عزّتت باشد.
[كافى، ج ۲ ، ص ۱۴۹، ح ۷]
قال الصادق (عليه السلام): اِنَّ لِلْمُؤْمِنِ عَلى الْمُؤْمِنِ سَبْعَةَ حُقوقٍ، فَاَوْجَبُها اَنْ يَقولَ الرَّجُلُ حَقّاوَ اِنْ كانَ عَلى نَفْسِهِ اَوْ عَلى والِدَيْهِ، فَلا يَميلَ لَهُمْ عَنِ الْحَقِّ؛
مؤمن را بر مؤمن، هفت حق است. واجب ترين آنها اين است كه آدمى تنهاحق را بگويد، هر چند بر ضد خود يا پدر و مادرش باشد و به خاطر آنها از حقمنحرف نشود.
[بحار الأنوار ، ج ۷۴ ، ص ۲۲۳، ح ۸]
قال أمیرالمؤمنین على (عليه السلام): اَلثَّناءُ بِاَكْثَرَ مِنَ الاِْسْتِحْقاقِ مَلَقٌ وَ التَّقْصيرُ عَنِ الاِْسْتِحْقاقِ عِىٌّ اَوْحَسَدٌ؛
تعريف بيش از استحقاق، چاپلوسى و كمتر از استحقاق، از ناتوانى در سخن و ياحسد است.
[نهج البلاغه، حكمت ۳۴۷]
قال الصادق (عليه السلام): اِنَّ مِنْ اَكْبَرِ السِّحْرِ النَّميمَةَ يُفَرَّقُ بِها بِيْنَ المُتَحابَّينِ وَ يُجْلَبُالعَداوَةُ عَلَى الْمُـتَصافِيَيْنِ وَ يُسْفَكُ بِها الدِّماءُ وَ يُهْدَمُ بِها الدُّورُ وَ يُكْشَفُ بِها السُّتورُوَ النَّمّامُ اَشَرُّ مَنْ وَطى ءَ عَلَى الاَْرْضِ بِقَدَمٍ؛
از بزرگ ترين جادو، سخن چينى است؛ زيرا با سخن چينى، ميان دوستان جدايىمى افتد، دوستان يكدل با هم دشمن مى شوند، به واسطه آن خون ها ريخته مى شود،خانه ها ويران مى گردد و پرده ها دريده مى شود. سخن چين، بدترين كسى است كه روىزمين راه مى رود.
[بحارالأنوار، ج ۶۳، ص ۲۱، ح ۱۴]
قال الصادق (عليه السلام): مَنْ اَحْصى عَلى اَخيهِ الْمُؤْمِنِ عَيْبا لِيَعيبَهُ بِهِ يَوْما ما كانَ مِنْ اَهْلِهذِهِ الآيَةِ قالَ اللّه ُ عَزَّوَجَلَّ: اِنَّ الَّذينَ يُحِبّونَ اَنْ تَشيعَ الْفِاحِشَةُ فِى الَّذينَ آمَنوا لَهُمْعَذابٌ اَليمٌ فِى الدُّنْيا وَ الاْخِرَةِ وَ اللّه ُ يَعْلَمُ وَ اَ نْتُمْ لا تَعْلَمونَ ؛
هر كس درصدد عيب جويى برادر مؤمنش برآيد، تا با آن روزى او را سرزنش كند،مشمول اين آيه است: كسانى كه دوست دارند، زشتى ها در ميان مردم با ايمان شيوعپيدا كند، عذاب دردناكى براى آنان در دنيا و آخرت خواهد بود و خداوند مى داند و شمانمى دانيد.
[مستدرك الوسايل، ج ۹، ص ۱۱۰،ح ۱۰۳۷۹]
قال أمیرالمؤمنین على (عليه السلام): لا تَـكُنْ مِمَّنْ يَرجُو الاْخِرَةَ بِغَيْرِ الْعَمَلِ... يَنْهى وَ لا يَنْتَهى وَ يَاْمُرُ بِمالا يَاْتى... ؛
از كسانى مباش كه بى عمل، به آخرت اميد دارند... از گناه باز مى دارند، اما خود بازنمى ايستند، به كارهايى فرمان مى دهند كه خود انجام نمى دهند.
[نهج البلاغه، از حكمت ۱۵۰]
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم): اَلسّابِقونَ اِلى ظِلِّ الْعَرشِ طوبى لَهُمْ قيلَ: يا رَسولَ اللّه ِ وَ مَنْ هُمْ؟فَقالَ: اَلَّذينَ يَقْبَلونَ الْحَقَّ اِذا سَمِعُوهُ وَ يَبْذُلونَهُ اِذا سُئِلوهُ وَ يَحْكُمونَ لِلنّاسِ كَحُكْمِهِمْلاَِنْفُسِهِمْ؛
خوشا به سعادت سبقت جويان به سايه عرش. گفتند: اى رسول خدا! آنان كيانند؟فرمودند: آنان كه چون حق را بشنوند، بپذيرند و هرگاه حق از آنان خواسته شود، دريغنكنند و براى مردم همان گونه قضاوت كنند كه براى خود مى كنند.
[بحارالأنوار، ج ۷۵، ص ۲۹، ح ۱۹]
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم): وَ مَنْ شَهِدَ شَهادَةَ حَقٍّ لِيُحْيِىَ بِها حَقَّ امْرِى ءٍ مُسْلِمٍ اَتى يَوْمَ الْقيامَةِ وَلِوَجْهِهِ نورٌ مَدَّ الْبَصَرِ تَعْرِفُهُ الْخَلايِقُ بِاسْمِهِ وَ نَسَبِهِ ؛
كسى كه براى زنده كردن حق يك مسلمان، شهادت حقّ بدهد، روز قيامت در حالىآورده مى شود كه پرتو نور چهره اش، تا چشم كار مى كند ديده مى شود و خلايق او را بهنام و نسب مى شناسند.
[كافى، ج ۷، ص ۳۸۱، ح ۱]
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم): عَلَيْكُمْ بِالصِّدْقِ فَاِنَّهُ مَعَ الْبِرِّ وَ هُما فِى الْجَنَّةِ وَ ايّاكُمْ وَ الْكِذْبِ فَاِنَّهُ مَعَالْفُجورِ وَ هُما فِى النّارِ ؛
شما را سفارش مى كنم به راستگويى، كه راستگويى با نيكوكارى همراه است و هر دودر بهشت اند و از دروغگويى بپرهيزيد كه دروغگويى همراه با بدكارى است و هر دو درجهنم اند.
[نهج الفصاحه، ح ۱۹۷۶]
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم): لا تَسُبُّوا الناسَ فَـتَـكْتَسِبُوا الْعَداوَةَ بَيْنَهُمْ ؛
به مردم ناسزا نگوييد، كه با اين كار در ميان آنها دشمن پيدا مى كنيد.
[كافى ، ج ۲، ص ۳۶۰ ح ۳]
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم): مَنْ كَشَفَ عَوْرَةَ اَخيهِ الْمُسْلِمِ كَشَفَ اللّه ُ عَوْرَتَهُ حَتّى يَفْضَحَهُ بِهافى بَيْتِهِ؛
هر كس عيب و زشتى برادر مسلمان خود را فاش كند، خداوند زشتى او را آشكارسازد، تاجايى كه او را در درون خانه اش رسوا سازد.
[الترغيب والترهيب، ج ۲، ص ۲۳۹، ح ۹]
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
(1).gif)
(1)(3).jpg)
.jpg)
