مصالحه و دستگردان

معنى دستگردان در خمس و ثمره ى آن

سؤال332.معنى دستگردان در خمس چیست و ثمره ى آن چه مى باشد؟

پاسخ:دستگردان این است که حاکم شرع یا وکیل او با کسى که خمس بدهکار است و توانایى دادن آن را به راحتى ندارد، مقدار خمس را اخذ و اعطا مى کند و ثمره ى آن این است که خمس از عین به ذمّه منتقل مى شود و بدهکارِ خمس بعدا آن را ـ هر چند به تدریج ـ مى دهد.

معناى مصالحه

سؤال333.معناى مصالحه کردن در خمس را با یک مثال روشن فرمایید که آیا مصالحه، بخشیدن مقدارى از بدهى خمسى مکلَّف و پرداخت کننده خمس است یا چیز دیگرى است؟

پاسخ:معناى مصالحه بخشیدن نیست؛ بلکه در موردى است که مقدار خمس معلوم نیست که حاکم شرع در این جا با شخص ـ مثلاً ـ مصالحه به نصف مى کند.

حکم مصالحه به کمتر از بدهى

سؤال334. آیا با فرض اشتغال ذمّه مکلّف به مبلغى خمس و تمکّن و توان پرداخت و اداى آن، مصالحه به کمتر ممکن است؟ در فرض عدم تمکّن و توان از پرداخت چه طور؟

پاسخ:مصالحه به کمتر از مبلغ معیّن کافى از خمس نیست و با فرض عدم تمکن، جاى دستگردان و مهلت دادن است.

چگونگى پرداخت خمس دستگردان شده از درآمد سال آینده

سؤال335. در موقع رسیدن سال خمسى، مبلغ ده هزار تومان خمس بدهکار شدم و با وکیل مجتهدم دستگردان کردم، آیا مى توانم از منافع سال آینده؛ آن را بپردازم؟

پاسخ:بله، جایز است.

دستگردان و تحویل خمس به یکى دیگر از وکلاى مرجع تقلید

سؤال336. مقلّدین حضرتعالى که به یکى از وکلاى شما دستگردان کرده اند، آیا مى توانند بقیه بدهى خود را به وکیل دیگر شما بدهند؟ اگر مستقیما به خود دفتر شما تحویل دهند چه طور؟

پاسخ:مانعى ندارد.

خمسى که با مرجع تقلید دستگردان شده و...

سؤال337. اگر کسى با مرجع تقلید خود خمس را دستگردان کند، قبل از پرداخت بدهى خمسى خود، آن مرجع فوت کند، تکلیف او چیست؟

پاسخ:باید آن را به مرجع حىّ اعلم بدهد یا با اجازه ى او بدهد.

دستگردان خمس سرمایه و رجوع به دیگرى

سؤال338. شخصى به فتواى مجتهدى که خمس سرمایه را لازم مى دانسته، خمس سرمایه را حساب کرده و دستگردان نموده است، اکنون به جنابعالى رجوع کرده. آیا مى تواند به فتواى جنابعالى مقدارى را که دستگردان کرده نپردازد؟

پاسخ:معناى دستگردان، مدیون شدن نسبت به طرف است، با فرض این که در آن هنگام طبق تقلید خود به عنوان وظیفه نه خطا، اداى خمس کرده است و مدیون بیت المال گردیده؛ اکنون هر چند باید به مقلد (مرجع تقلید) خود بپردازد ولى او مى تواند طبق تشخیص خود از او نگیرد.

کسى که دستگردان کرده و اموالش از بین رفته

سؤال339. فردى وجوه شرعیه اش را دستگردان کرده و بدهکارشده است. تمام اموالش در حادثه اى از بین مى رود. آیا ذمّه اش از آن دین خالى شده است؟

پاسخ:ذمّه اش از آن دین فارغ نمى شود و باید با تمکّن به مقدار میسور بپردازد و مانند سایر دیون مالیّه است.

امکان پرداخت خمس دستگردان شده از درآمد آینده

سؤال340. فردى که حساب سالش را کرده و مالش را دستگردان کرده است، آیا مى تواند بعدا از درآمد سال بعد آن خمس را ادا کند یا باید خمس آن مقدار از درآمد را بدهد؟

پاسخ:مى تواند و دیگر واجب نیست خمس آن مقدار از درآمد را بدهد.

دستگردان و رجوع به دیگرى

سؤال341. فردى وجوهات مالش را با مرجع تقلیدى دستگردان کرده و بعدا مقلّد مرجع تقلید دیگرى شده است. آیا براى دادن آن به مرجع تقلید اوّل، نیاز به اذن مرجع تقلید دوّم دارد؟

پاسخ:اگر بخواهد آن را به مرجع اوّلى بدهد، باید با اذن دوّمى باشد.

چگونگى دستگردان مبلغ خمس

سؤال342. اگر به خودمان مبلغى به عنوان خمس تعلّق بگیرد و نتوانیم یک مرتبه بپردازیم، دست گردان آن به چه صورت است؟ (در صورتى که مجاز در دستگردان باشیم)

پاسخ:از جانب مجیز که حقّ گرفتن را دارد بگیرد، پس از آن از جانب ایشان تا مدّتى به خودش قرض بدهد، به طورى که در پرداختش اخلال به امور نباشد.

طریقه محاسبه خمس بعد از دستگردان

سؤال343. اینجانب سال گذشته صد هزار تومان داشتم، مبلغ بیست هزار تومان آن را به عنوان خمس دستگردان کردم و تمام صد هزار تومان را در بانک گذاشتم. اکنون سال خمسى ام فرا رسیده، آیا اگر بیست هزار تومان از درآمد امسال پرداخت کنم کافى است؟

پاسخ:بله، کافى است.

حکم تصرف در اموال کسانى که خمس خود را دستگردان کرده ولى...

سؤال344. کسانى که سال قرار مى دهند و دستگردان مى کنند، ولى بعدا وجه دستگردان شده را نمى دهند یا مقدار کمى از بدهکارى خمسى خود را داده و بقیه را نمى دهند، آیا تصرف در خانه و اثاث خانه و بقیه اموالشان جایز است؟

پاسخ:تصرف در اموالشان جایز است، ولى مدیون خمس هستند.

حکم بخشیدن مقدارى از خمس به پرداخت کننده خمس توسط وکیل مرجع تقلید

سؤال345. کسانى که از حضرتعالى اجازه اخذ وجوهات و دستگردان و مصالحه دارند، آیا مى توانند در موقع حساب خمسِ اشخاص، مقدارى از خمس را به آن ها ببخشند؟

پاسخ:خیر، نمى توانند.

نماز در لباسى که با پول خمس داده نشده تهیه شده است

سؤال346. اگر کسى با پول خمس داده نشده، لباس خریدارى کند و در آن نماز بخواند حکم آن چیست؟

پاسخ:اگر از عین پولى که خمس آن را نداده لباس بخرد تا زمانى که از پول دیگرى خمس آن را نداده، نماز خواندن در آن لباس حرام و بنابر احتیاط باطل است.

نگاه کردن به تلویزیونى که خمس به آن تعلق گرفته است

سؤال347. نگاه کردن و یا گوش دادن به تلویزیونى که خمس به آن تعلق گرفته است هم براى صاحب آن و هم براى دیگران چه حکمى دارد؟

پاسخ:تصرف و استفاده از مال متعلق خمس جایز نیست، مگر با دستگردان در مبلغ واجب آن.

حکم لباسى که به ذمه خریده و پول آن را از مال خمس نداده، پرداخته است

سؤال348. شخصى لباس را به ذمه خریده و پول آن را از پولى که متعلق خمس بوده است پرداخته است، آیا معامله او درست است؟ نماز در آن لباس چه حکمى دارد؟ لطفا خریدن به ذمّه را هم توضیح دهید؟

پاسخ:خرید به ذمه، مقابل خرید به عین است و در فرض مزبور معامله و تصرف در آن لباس مانعى ندارد.

حکم مصرف پول هاى متعلّق خمس و غیر متعلق خمس و جدا کردن آن با نیّت

سؤال349. شخصى داراى دو نوع پول است، یکى پولى که خمس آن را قبلاً پرداخته یا خمس به آن تعلّق نمى گیرد و دیگرى پولى که از درآمد سال او است. اگر این پول ها با هم مخلوط شوند، آیا مى تواند با نیّت یکى از آن ها را مشخص کند؟ مثلاً از پولى که درآمد سال او است در مؤونه و مخارج زندگى صرف کند تا پول براى او باقى بماند. اگر پول هاى مذکور در بانک باشد چه طور؟

پاسخ:مانعى ندارد.

رفتن به منزل کسانى که انسان علم دارد خمس اموال خود را نپرداخته اند

سؤال350. رفتن به منزل افرادى که انسان علم دارد خمس اموال خود را نپرداخته اند، چه حکمى دارد؟

پاسخ:تا علم به بودن خمس در مال مورد ابتلا ندارد، تصرف در آن ها مانعى ندارد.

غسل کردن با آب خانه خمس نداده

سؤال351. خانه اى که با پول خمس نداده ساخته مى شود آیا با آب آن خانه مى توان غسل کرد؟

پاسخ:بله، مى شود.

استفاده طلاب از غذاى کسانى که خمس نمى دهند

سؤال352. طلاب و اهل علمى که جهت تبلیغ و غیره به منزل افرادى مى روند که مى دانند اهل خمس نیستند و در خانه و روى فرش آن ها نماز مى خوانند و از غذاى آن ها مصرف مى کنند، بفرمایید در این موارد چه وظیفه اى دارند؟

پاسخ:اگر علم به بودن خمس در مال مورد ابتلا ندارند، تصرف در آن ها مانعى ندارد