بسم الله الرحمن الرحیم
نمازهایی که قبول نمی شوند
* برخی از نمازها علی رغم صحیح بودن در درگاه الهی قبول نمی شوند.
* در احکام و ادبیات فقهی و عرفانی و عبادی فرق است بین دو مفهوم «نماز قبول» و «نماز صحیح».
* نماز اگر صحیح خوانده شود و نیز در پیشگاه الهی قبول گردد موجب قُرب بنده به خالق و سعادتمند شدن و رستگاریش می شود.
رعایت شرایط ذیل موجب قبولی نماز می شود:
{۱} شرط اعتقادی؛
{۲} شرط ولائی؛
{۳} شرط اخلاقی؛
{۴} شرط اقتصادی؛
{۵} شرط اجتماعی؛
{۶} شرط بهداشتی.
برخی از مواردی که نماز قبول نمی شود:
{} نگاه نفرت آمیز فرزند به پدر یا مادر
عَنْ اَبِى عَبْدِاللّهِ (عليه السلام) قالَ: مَنْ نَظَرَ اِلى اَبَوَيْهِ نَظَرَ ماقِتٍ، وَهُما ظالِمانِ لَهُ، لَمْ يَقْبَلِ اللّهُ لَهُ صَلاةً.
امام صادق (عليه السلام): كسى كه از روى نفرت به پدر و مادرش كه {ولو} باو ستم كرده اند نگاه كند، نمازش در درگاه الهى پذيرفته نمى شود.
کافی، ج ۴، ص۵۰.
{} نمازی که نماز گزار دل به نماز نداشته به صورتش زده می شود
قال رسولُ اللّه ِ (صلى الله عليه و آله و سلّم): إنَّ مِنَ الصلاةِ لَما يُقبَلُ نِصفُها و ثُلثُها و رُبعُها و خُمسُها إلى العُشرِ، و إنّ مِنها لَما يُلَفُّ كما يُلَفُّ الثَّوبُ الخَلَقُ فيُضرَبُ بها وَجـهُ صاحِبِها، و إنّما لكَ مِن صلاتِكَ ما أقبَلتَ علَيهِ بقَلبِكَ.
بعضى از نمازها هست كه نصف و يك سوم و يك چهارم و يك پنجم تا يك دهم آنها پذيرفته مى شود و بعضى از نمازها هست كه مانند كهنه اى مُچاله مى شود و به صورت صاحبش پرت مى گردد . تنها آن قسمت از نمازت بهره توست كه با دل خود بدان رو كنى.
بحار الأنوار، ج ۸۴ ص ۲۶۰ ح ۵۹.
{} نماز تباه کننده نماز به صورتش زده می شود و نفرینش میکند
قال رسولُ اللّه ِ (صلى الله عليه و آله و سلّم): بُنِيَتِ الصَّلاةُ على أربَعةِ أسهُمٍ : سَهمٌ مِنها إسباغُ الوُضوءِ، و سَهمٌ مِنها الرُّكوعُ، و سَهمٌ مِنها السُّجودُ، و سَهمٌ مِنها الخُشوعُ ··· و إذا لَم يَتِمَّ سِهامُها صَعِدَت و لها ظُلمَةٌ و غُلِّقَت أبوابُ السَّماءِ دُونَها، و تقولُ : ضَيَّعتَني ضَيَّعَكَ اللّه ُ ! و يُضرَبُ بها وَجهُهُ.
نماز بر چهار سهم بنا شده است : سهمى از آن، كامل گرفتن وضوست و سهمى ركوع و سهمى سجود و سهمى خشوع ··· و هرگاه اين چهار سهم نماز كامل نگردد، نماز با تاريكى بالا مى رود و درهاى آسمان به رويش بسته مى شود و مى گويد : مرا تباه كردى خدا تباهت كند! و آن نماز به صورت نمازگزار پرت مى شود.
دعائم الإسلام، ج ۱ ص ۱۵۸.
{} نماز چشم چران به صورتش زده می شود
فيما أوحَى اللّه ُ إلى داوودَ عليه السلام : لَرُبَّما صَلَّى العَبدُ فَأضرِبُ بها وَجهَهُ و أحجُبُ عنّي صَوتَهُ، أ تَدرِي مَن ذلكَ يا داوودُ ؟! ذلكَ الذي يُكثِرُ الالتِفاتَ الى حَرَمِ المُؤمِنِينَ بِعَينِ الفِسقِ، و ذلكَ الذي حَدَّثَتهُ نفسُه لو وُلِّيَ أمرا لَضَرَبَ فيهِ الأعناقَ ظُلما.
از جمله وحى هاى خداوند متعال به داوود عليه السلام اين بود : گاه بنده نماز مى خواند و من آن را به صورت او مى زنم و نمى گذارم صدايش به من برسد . اى داوود! آيا مى دانى او چه كسى است؟ او كسى است كه با چشمى ناپاك به ناموس مؤمنان مى نگرد ، كسى است كه با خودش مى گويد كه اگر قدرتى پيدا كند همه را به تيغ ستم، گردن مى زند.
بحار الأنوار، ج ۸۴ ص۲۵۷ ح ۵۵.
{} نماز حواس پرت به صورتش زده می شود
الإمامُ الباقرُ و الإمامُ الصّادقُ (عليهما السلام): ما لَكَ مِن صلاتِكَ الاّ ما أقبَلتَ علَيهِ فيها، فإن أوهَمَها كُلَّها أو غَفَلَ عن أدائها لُفَّت فَضُرِبَ بها وَجهُ صاحِبِها.
امام باقر و امام صادق عليهما السلام : تنها آن مقدار از نمازت بهره توست كه با توجه قلبى همراه باشد . پس ، اگر كسى در همه نماز سهو كند (حواسش بكلى پرت باشد) يا از اداى آن غفلت ورزد (به وقت نگزارد) آن نماز مچاله و به صورت صاحبش پرت مى شود.
بحار الأنوار، ج ۸۴ ص۲۶۰ ح ۵۹.
{} نماز ضایع شده به صورتش زده می شود
الإمامُ الصّادقُ (عليه السلام): الصَّلاةُ وُكِّلَ بها مَلَكٌ ليسَ لَهُ عَمَلٌ غَيرَها، فإذا فَرَغَ مِنها قَبَضَها ثُمّ صَعِدَ بها، فإنْ كانَت مِمّا تُقبَلُ قُبِلَت، و إن كانَت مِمّا لا تُقبَلُ قيلَ لَهُ : رُدَّها عَلى عَبدِي، فَيَنزِلُ بها حتّى يَضرِبَ بها وَجهَهُ، ثُمَّ يقولُ : اُفٍّ لكَ، ما يَزالُ لكَ عَمَلٌ يُعَنِّيني !
فرشته اى بر نماز گماشته شده كه جز آن، كارى ندارد . پس هرگاه بنده نمازش را تمام كند، آن فرشته نماز را بگيرد و بالا برد . اگر از نمازهاى پذيرفتنى بود ، پذيرفته مى شود و اگر پذيرفتنى نبود به آن فرشته گفته مى شود : آن را به بنده ام برگردان . پس فرشته آن نماز را پايين مى آورد و به صورت صاحبش مى زند و سپس مى گويد : اُف بر تو! كار تو هميشه مايه زحمت و سرشكستگى من است!
الكافی ج ۳ ص ۴۸۸ ح ۱۰.
{} نماز بداخلاق همسایه آزار
عن الرسول (صلى الله عليه و آله و سلّم)ـ و قد قيلَ لَهُ : إنّ فُلانَةَ تَصومُ النّهارَ و تَقومُ اللّيلَ ، و هِي سَيِّئةُ الخُلقِ تُؤْذي جِيرانَها بلِسانِها ـ : لا خَيرَ فيها ، هِي مِن أهْلِ النّارِ.
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ [هنگامى كه] به ايشان عرض شد : فلان زن روزها را روزه مى گيرد و شبها را به عبادت مى گذراند اما بد اخلاق است و همسايگانش را با زبان خود مى آزارد ـ فرمود : خيرى در او نيست؛ او دوزخى است.
بحار الأنوار، ج۷۱ ص ۳۹۴ ح۶۳.
{} نماز شراب خوار
قال رسولُ اللّه ِ (صلى الله عليه و آله و سلّم): إنّ مَن شَرِبَ الخَمرَ لَم تُحسَبْ صلاتُهُ أربَعينَ صَباحا.
كسى كه شراب بخورد ، تا چهل صباح نمازش به حساب آورده نمى شود.
علل الشرائع، ج ۱، ص ۳۴۵.
الإمامُ الباقرُ (عليه السلام): مَن شَرِبَ الخَمرَ فَسَكِرَ مِنها لَم يُتَقَبَّلْ صلاتُهُ أربَعينَ يوما، فإن تَرَكَ الصَّلاةَ في هذه الأيّامِ ضُوعِفَ علَيهِ العَذابُ لِتَركِ الصَّلاةِ.
كسى كه شراب بنوشد و بر اثر آن مست شود ، تا چهل روز نمازش پذيرفته نشود و اگر در اين مدّت نمازش را ترك كند ، به خاطر ترك نماز، عذابش دو چندان مى شود.
الخصال، ج ۱، ص ۵۳۴.
الإمامُ الصّادقُ (عليه السلام): لا تُقبَلُ صلاةُ شارِبِ المُسكِرِ أربَعينَ يوما، إلاّ أن يَتوبَ.
نماز كسى كه مُسكر مى نوشد ، تا چهل روز پذيرفته نمى شود، مگر اين كه توبه كند.
بحار الأنوار، ج ۸۴ ص ۳۱۷ ح۲.
{} نماز مرد و زن همسر آزار
روایات زیادی درباره رعایت حقوق زن و شوهر نسبت به یکدیگر داریم؛ در دسته‌ای از این روایات، قبولی اعمال زن و شوهر وابسته به آزار ندادن همدیگر و راضی کردن یکدیگر است؛ و این محدود به مسائل جنسی نیست؛ مانند:
پیامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلّم) در سخنانی فرمود: هر کس زنى دارد که او (شوهرش) را آزار می‌دهد، خداوند، نه نماز آن زن را می‌پذیرد و نه هیچ کار نیک او را، هر چند همه عمر، روزه بگیرد، شب عبادت کند، بنده‌ها آزاد کند، و اسب‌هاى خوب را زیر پاى مجاهدان راه خدا بنهد و او اول کسی باشد که به دوزخ رود مگر این‌که به شوهرش کمک کند و او را خشنود سازد. براى مرد نیز اگر زنِ خود را آزار بدهد و به او ستم کند، همانند این گناه و عذاب، وجود دارد.
الأمالی شیخ صدوق، ص ۴۲۹.
{} نماز زنی که شوهر را اذیت کند
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلّم): مَن كانَ لَهُ اِمرأَةٌ تُؤذیهِ لَم یَقبَلِ اللهُ صَلاتَها وَ لاحَسَنَةً مِن عَمَلِها حَتّی تُعینَهُ وَ تُرضِیَهِ.
کسی که زنی دارد او را اذیت و آزار می‌دهد خداوند نه نماز و نه هیچ عمل نیکی از او قبول نمی‌کند تا شوهر خود را یاری دهد و رضایتش را به دست آورد.
وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۱۱۶.
{} نماز زنی که رعایت حال {مالی} شوهر را نکند
قال الصادق (علیه‌السلام): أَیُّما اِمَرأَةٍ لَم تَرفِقْ بِزَوجها وَ حَمَلَتهُ عَلی ما لایَقدِرُ عَلیهِ و مالایُطیقُ لَم یَقبَلِ اللهُ مِنها حَسنةً وَ تلقیَ اللهَ وَ هُو عَلیها غَضبانُ.
هر زنی که ملاحظة حال شوهر خود را نکند و او را به چیزهایی که طاقت آن را ندارد وادار نماید خداوند هیچ عملی از او قبول نمی‌کند و (فردا) با خشم و غضب خداوندی مواجه خواهد بود.
وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۱۵۴.
{} شرط اعتقادی:
نمازگزار باید ایمان به خدا داشته باشد.
مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَىٰ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً ۖ وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ.
هر کس از مرد و زن کار نیکی به شرط ایمان به خدا به جای آرد ما او را به زندگانی خوش و با سعادت زنده ابد می‌گردانیم و اجری بسیار بهتر از عمل نیکی که می‌کردند به آنان عطا می‌کنیم.
سوره نحل آیه ۹۷.
لَيْسَ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ جُنَاحٌ فِيمَا طَعِمُوا إِذَا مَا اتَّقَوْا وَآمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ ثُمَّ اتَّقَوْا وَآمَنُوا ثُمَّ اتَّقَوْا وَأَحْسَنُوا ۗ وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ.
بر آنان که ایمان آوردند و نیکوکار شدند باکی نیست در آنچه از مأکولات خوردند، هر گاه تقوا پیشه گرفته و ایمان آرند و کارهای نیک کنند، باز پرهیزکار شوند و ایمان آورند، باز پرهیزکار و نیکوکار شوند؛ و خدا نیکوکاران را دوست می‌دارد.
سوره مائده آیه ۹۳.
{} شرط ولائی:
یعنی برخورداری از ولایت و رهبری صحیح و آسمانی همچون امام علی بن ابی طالب(علیه السلام) و فرزندان آن حضرت که همه بندگان خدا و بندگی ها، نماز، حج و جهاد را در مسیر الهی قرار می‌دهد و به آنها جهت شایسته میبخشد. در حدیث است که امام باقر(علیه السلام) فرمود: «کسی که به خدا ایمان دارد و عبادتهای طاقت فرسا انجام می‌دهد ولی امام لایقی از طرف خدا ندارد ، تلاش بیفایده است.»
{} شرط اخلاقی(تقوا):
خدا تنها از اهل تقوا می پذیرد مثل داستان فرزندان حضرت آدم که هر دو قربانی کردند؛ ولی قربانی یکی پذیرفته شده و دیگری نه.
{} شرط اقتصادی: ادای حق مردم:
ادای حقوق محرومان در درجهای از اهمیت است که گاهی قبولی عبادت بستگی به آن دارد. پرداختن زکات با داشتن درآمد مشروع از این نمونه هاست. امام رضا(علیه السلام) فرمودند: «هر کسی نماز بخواند ولی زکات نپردازد نمازش قبول نمیشود.»
امام صادق(علیه السلام) فرمود: «نماز فرزندانی که با خشم به پدر و مادر خود نگاه میکنند ،قبول نمی شود گرچه والدین، نسبت به آنان کوتاهی و ظلمی کرده باشند .»
{} شرط اجتماعی:
خیرخواهی نسبت به دیگران، حفظ پیوندهای اجتماعی و اخوت میان مسلمانان و روابط شایسته و نیکو میان پیروان اسلام حایزاهمیت است.
{} شرط خانوادگی:
خوشرفتاری در امور خانوادگی و رعایت حقوق متقابل زن و شوهر، فرزند و پدر و نیز همسایگان را چنان مهم دانسته که بی توجهی به آنها گاهی باعث بطلان عبادات میگردد.
در این زمینه امام صادق(علیه السلام) فرمود: «نماز فرزندانی که با خشم به پدر و مادر خود نگاه می کنند، قبول نمی شود گرچه والدین، نسبت به آنان کوتاهی و ظلمی کرده باشند.»
همچنین پیامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلّم) فرمود: «هر کس زن بد رفتار و اذیت کنندهای داشته باشد، خداوند نماز و کارهای نیک آن زن را نمی پذیرد، مرد نیز چنین است.»
آری وقتی ما از نردبان نماز به معراج میرویم که پایه های آن روی زمین محکم باشد؛ ولی اگر روی یخ لغزنده یا زمین سست قرار داده شود بالا رفتن را مشکل یا غیر ممکن می سازد. پس قبولی عبادات به خصوص نماز با شرایط و مراحل ذکر شده امکان پذیر است.
نشان قبولی
در حدیث است که امام صادق(علیه السلام) فرمود: « هر کس دوست دارد بداند نمازش قبول شده یا نه ببیند که آیا نمازش او را از گناه و زشتی باز داشته یا نه، پس هر قدر که نمازش او را از گناه بازداشته به همان اندازه نمازش قبول شده است.»
ــــــــــــــــــــــــ
نماز صحیح
نماز صحیح، موجب رفع تکلیف می شود و به سبب آن انسان در جهان آخرت مورد بازخواست قرار نمی‌گیرد. چنین نمازی را نماز فقهی نیز می‌گویند. نمازی که فرشتگان آن را در حالی که نورانیت و درخششی ندارد، به محضر ربوبی می‌برند و مورد قبول خداوند قرار نمی‌گیرد.
در میان تعقیبات نماز ،تسبیح حضرت زهرا(سلام الله علیها) خیلی فضیلت دارد.
ذکری که از هزار رکعت نماز بالاتر است
آقا امام صادق (علیه السلام) می‌فرمایند: تسبیح جده‌ام حضرت زهرا (سلام الله علیها)، بعد از نمازهای روزانه، نزد من از هزار رکعت نماز در هر روز برتر و محبوب‌تر است.
در مورد تعقیبات نماز، از مرحوم آیة‌الله حصه‌ای یکی از علمای اصفهان تشبیه زیبایی نقل شده است.
ایشان نماز را به بادباک کاغذی تشبیه می‌کردند و می‌گفتند: وقتی بادبادک دنباله نداشته باشد به آسمان نمی‌رود. نمازی هم که تعقیب نداشته باشد به عالم ملکوت نمی‌رود.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
(1).gif)
(1)(3).jpg)
.jpg)
