نفقه

1- حکم نفقه کسی که به دلیل عدم پرداخت مهریه تمکین نمی کند

سؤال:آیا به دختر باکره که بعد از عقد رسمی با استفاده از حق حبس ( گرفتن مهریه ) در عدم تمکین به سر میبرد , نفقه تعلق می گیرد

پاسخ:در صورتی که مهریه او نقد بوده و شوهر توان پرداخت آن را یکجا یا به اقساط دارد و نمی پردازد، و زن بدین خاطر تمکین نمی کند، نفقه تعلق می گیرد در غیر این صورت نفقه تعلق نمی گیرد.

2- زمان وجوب نفقه

سؤال:پرداخت نفقه از چه زمانی بر مرد واجب است؟ آیا بلافاصله پس از عقد واجب می شود؟ اگر همسر مرد از قبول نفقه در ایام عقد خودداری کند چه شرایطی بر مرد مترتب می شود؟

پاسخ:در صورتی که بعد از عقد تمکین از سوی همسر حاصل باشد نفقه او واجب است و اگر به میل خود از آن صرف نظر کند ساقط می شود.

3- ادعای زوج و زوجه در مورد تمکین

سؤال:اگر بین طرفین در این جهت اختلافى حاصل شود و زوجه مدعى تمکین تعلیقى بشود و زوج اظهار نماید که همسرش اهل تمکین حتّى در صورت دریافت مهر نیست و قراینى هم در حدّ افاده احتمال بر صحّت اظهارات زوج وجود داشته باشد آیا به صرف ادّعاى زوجه، شوهر ملزم به پرداخت نفقه مى گردد و یا این که فصل خصومت باید از طریق اقامه بیّنه و یمین به عمل آید و بنابراین چه کسى مدعى و یا منکر شناخته مى شود؟

پاسخ:هرگاه ظاهر حال زوجه اى که نزد مرد زندگى مى کند تمکین مى باشد و شوهر ادعاى خلاف آن را کند باید ثابت نماید و اگر ظاهر حال عکس آن باشد ادّعاى زوج مقبول است.

4- نفقه قبل از زفاف

سؤال:مرسوم است که بین ازدواج و زفاف، مادامى که زن به خانه شوهر نرفته است از زوج نفقه نمى گیرند، بنابراین اگر زوجه پس از مدّتى در مقام مطالبه نفقه آن زمان برآید، آیا حقّ نفقه دارد در صورتى که تمکین تام ننموده است؟

پاسخ:نفقه ندارد.

5-نفقه فرزند همسر

سؤال:این جانب با خانمى بیوه ازدواج نموده ام، نامبرده پسرى داشته که از آن زمان تا به حال نزد ما بوده است،باوجود این که این پسر، پدر و پدر بزرگ و مادر بزرگ هم داشته و از نظر مالى متمکّن هستند و من هم که یک کارمند جزء هستم تا به حال با سختى و قرض، نفقه این بچه را داده ام و هیچ نوع تعهّد و قراردادى هم نداشته ایم، آیا از نظر شرعى و قانونى پدر و پدر بزرگ و مادر بزرگ نامبرده، مدیون نفقه این بچه نسبت به من هستند؟

پاسخ:هرگاه شما تبرّعاً و بدون قرارداد با پدر او نفقه بچه را داده اید نمى توانید چیزى از او مطالبه کنید ولى اگر با امر یا اجازه پدر او این کار انجام گرفته، مطالبه نفقه مانعى ندارد.

6- نفقه فرزند نامشروع

سؤال:آیا مادر کودک نامشروع حقّ مطالبه نفقه براى کودکش را از پدر این بچه دارد؟

پاسخ:چنین مادرى حقّ نفقه ندارد ولى نفقه فرزند نامشروع بر پدر واجب است.

7- پرداخت نقدی نفقه به همسر

سؤال:آیا بر شوهر لازم است که ماهیانه یا روزانه پولى جهت مخارج همسرش به او بپردازد و در صورت وجوب، آیا شوهر حق دارد مورد مصرف پول را تعیین کند؟

پاسخ:مانعى ندارد که شوهر به همسرش در تهیّه نفقه وکالت دهد و بر زن لازم است که طبق آن شرط عمل کند. این در صورتى است که شوهر به زن وکالت در تهیّه نفقه بدهد ولى اگر حقّ نفقه را به او واگذار مى کند زن در مصرف آن مختار است.

8- پرداخت هزینه های خواهر و مطالبه آن از همسر او

سؤال:خواهر این جانب به نام خدیجه، همسر مردى به نام سهراب بوده است، در زمان حیات خواهرم، شوهرش جهت کارگرى و اعاشه به امیرنشین قطر رفت و مدّت 6 سال تمام نفقه و مخارج خواهرم و دخترشان را شخصاً داده ام تا این که خواهرم در منزل ما از دنیا رفت، حتّى مخارج کفن و دفن خواهرم و مخارج خواهرزاده ام تا رسیدن به سن بلوغ و ازدواج را بنده پرداخته ام، آیا شوهر خواهرم بابت امور مذکور به این جانب بدهکار است؟

پاسخ:خواهر شما از شوهرش نفقه تمام این مدّت را طلبکار است و جزء ترکه او محسوب مى شود و شما در صورتى مى توانید آنچه را داده اید از ترکه بردارید که با خواهرتان قرار گذاشته باشید که به عنوان وام نفقه او را مى دهید، یا قرائن روشنى براین معنا وجود داشته باشد.

9- نفقه پدر و مادر فقیر

سؤال:آیا تأمین مخارج پدر و مادر نیازمند، به عهده پسران آنها مى باشد؟ یا به عهده دخترانى که داراى درآمد باشند نیز مى باشد؟

پاسخ:فرقى میان پسر و دختر ازاین نظر نیست و نفقه پدر و مادر فقیر بر هر دو واجب است.

10- موارد مشمول نفقه

سؤال:آیا بر زوج لازم است که آنچه معمولا تمام زنها به آن نیاز دارند را به عنوان نفقه براى زوجه تهیّه کند؟ یا فقط غذا و مسکن و لباس لازم است؟

پاسخ:آنچه واقعاً مورد حاجت است ومرد قدرت بر آن دارد بر او لازم است.

11- هزینه های مداوای همسر

سؤال:آیا هزینه دارو و درمان زوجه مریض با توجّه به این که مداواى بیمارى عرفاً جزء نیازهاى اوّلیّه هر انسانى مى باشد نیز جزء نفقه زوجه محسوب مى شود؟

پاسخ:مداوا در حد متعارف جزء نفقه است.

12- نفقه ولد الزنا

سؤال:نفقه ولدالزّنا بر عهده کیست؟

پاسخ:بر عهده زانى است.

13- طلاق در صورت خودداری از پرداخت نفقه

سؤال:هرگاه زوج بدون عذر شرعى از دادن نفقه خوددارى کند آیا طلاق زوجه جایز است؟

پاسخ:حاکم شرع باید از مال زوج نفقه را بپردازد و اگر میسّر نشود به او تکلیف طلاق کند و اگر طلاق ندهد شخصاً او را طلاق مى دهد.

14- نفقه در صورت مشکوک بودن طلاق

سؤال:شخصى به زنش اختیار داد که از سوى او کسى را براى طلاق وکیل کند، مدّتى گذشت زنش او را مطّلع نکرد که طلاق جارى شده یا نه؟ آیا نفقه در این مدّت برشوهر واجب است و آیا شوهر مى تواند این زن را به عنوان همسرش بپذیرد؟

پاسخ:مادامى که وقوع طلاق مشکوک است در حکم زوجه اوست.

15- استفاده پنهانی از اموال شوهر برای تهیه جهیزیه دختر

سؤال:اگر زنی از اموال شوهر خود بدون اجازه او بردارد ولی آن اموال را در راه خانواده خرج کند مثلا برای دخترش جهیزیه بخرد، آیا اشکال دارد؟( شوهر در بعضی مسایل مثل مسئله مذکور بی تفاوت است.)

پاسخ:در صورتیکه که شوهر حاضر به پرداخت نفقه لازم نباشد این کار جائز است ولی تنها برای مقدار جهیزیه ضروری می توان این کار را کرد.

16- استفاده پنهانی از پول شوهر برای هزینه های زندگی

سؤال:اگر زن بدون اجازه ی شوهر از پول او بصورت پنهانی ( مثلا با برداشتن از جیب او ) بردارد و برای خود یا فرزندان یا هزینه های زندگی خرج نماید چه حکمی دارد ؟

پاسخ:اگر شوهر هزینه های لازم آنها را به طور متعارف می پردازد این کار جائز نیست.

17- خودداری از تمکین در صورت پرداخت نشدن نفقه

سؤال:عدم تمکین زن، در صورت امتناع مرد از پرداخت نفقه، چه حکمى دارد؟

پاسخ:احتیاط واجب آن است که زن از تمکین خوددارى نکند; ولى مى تواند با اجازه حاکم شرع از اموال او به مقدار نفقه خود بردارد.

18- واگذاری حق انتخاب محل سکونت به زوجه

سؤال:در صورتى که حقّ اختیار سکنى در قباله ثبتى کاملا به زوجه تفویض شده باشد، آیا این حق علاوه بر شهر، شامل محل و منطقه محلّ سکونت نیز مى شود؟ با توجّه به این که زوج و زوجه هر دو اهل و ساکن یک شهر بوده، و در زمان عقد نیز قصد زندگى در همان شهر را داشته اند، پاسخ سؤال را مرقوم فرمایید.

پاسخ:معمولا هنگامى که مى گویند اختیار سکنى با زن است، اشاره به شهر مى باشد، مگر این که عبارت قباله دلالت بر بیشتر از این داشته باشد. و در صورت شک، تنها اختیار شهر با زوجه خواهد بود.

19- نفقه زوجه ای که قادر به نزدیکی نیست

سؤال:اگر طبق نظر پزشک، زوجه دائمى به مرضى مبتلا باشد که بایستى براى مدّتى، یا براى همیشه آمیزش جنسى را ترک نماید، یا این که زوجه دائمى به علّت ابتلاى به جنونِ ادوارى، یا دائم، در تیمارستان، یا در منزل بسترى و تحت درمان باشد، و به هیچ وجه حاضر به نزدیکى با شوهر خود نباشد. آیا چنین زنى در دو صورت مذکور حقّ نفقه دارد؟

پاسخ:در صورتى که زن مقصّر نبوده باشد، احتیاط واجب آن است که مرد نفقه او را بپردازد.

20- نفقه در فرض ادعای ناشزه بودن همسر

سؤال:زنى ادّعا مى کند شوهرش او را از منزل بیرون کرده، و نفقه اش را در مدّت خاصّى نپرداخته است. شوهر ضمن اقرار به این که نفقه معوّقه همسرش را پرداخت نکرده، ادّعا مى کند که همسرش ناشزه است، و بدون اجازه او منزل مشترک را ترک کرده، و از اداى وظایف زناشویى امتناع نموده، و در نتیجه استحقاق نفقه ندارد. در فرض مذکور، با توجّه به این که زوجین جدا از یکدیگر زندگى مى کنند، قول کدام یک مقدّم و بیّنه بر عهده چه کسى است؟

پاسخ:اگر جدا از هم زندگى مى کنند، و زن مجوّزى براى این کار ندارد، ناشزه است و حقّ نفقه ندارد