سوم: «بین امام و ماموم فاصله نباشد»-شرایط نماز جماعت

سوم: «بین امام و ماموم فاصله نباشد[1]»

مسأله 1417- اگر بين كساني كه در يك صف ايستاده اند بچه مميّز يعني بچه اي كه خو ب و بد را مي فهمد فاصله شود، چنانچه ندانند نماز او باطل است مي توانند اقتدا كنند1.

اين مسأله دررساله آيت الله بهجت نيست.

1- گلپايگاني، صافي: در صورتي كه بدانند نماز او صحيح است مي توانند اقتدا كنند و اگر شك در صحّت نماز او داشته باشند و فاصله زياد باشد، كه اتّصال بقيه صف به امام به وسيله آن طفل باشد اقتدا مشكل است بلي، فاصله شدن يك طفل مانع نيست هر چند نماز او باطل باشد.

*****

خوئي، تبريزي: مسأله- اگر بين كساني كه در يك صف ايستاده اند يك نفر كه نمازش باطل است، فاصله شود مي توانند اقتدا كنند، و اما اگر چند نفر كه نمازشان باطل است، فاصله شوند يا از جهت ديگر فاصله زيادي باشد نمي توانند اقتدا كنند.

وحید: مسأله- اگر بین کسانی که در یک صف ایستاده اند یک نفر که نمازش باطل است یا بچه ممیزی که ندانند نماز او صحیح است فاصله شود در صورتی که از جهت ماموم دیگر اتّصال به جماعت نباشد –بنابراحتیاط واجب- نمی شود اقتدا کرد.

زنجاني: مسأله- اگر بين مأموم و امام يا بين مأموم و مأموم ديگري كه واسطه اتّصال مأموم با امام است كمتر از مقدار اندام انسان در حال سجده – كه حدود يك متر است – فاصله باشد، مانعي ندارد، ولي اگر بيش از اين مقدار فاصله شود، جماعتش صحيح نيست، بنابراين اگر چند نفر كه نمازشان باطل است فاصله شوند، نمي توانند اقتدا كنند و اگر در وسط نماز به مقدار اندام انسان در حال سجده فاصله شود، به احتياط واجب قصد فرادي نموده نماز را تمام كند، بهر حال اگر شك داشته باشد كه نماز امام يا مأمومين سمت راست يا سمت چپ يا جلو صحيح است يا نه، مي تواند به جماعت خود ادامه دهد و اقتدا نمايد و بچه مميّز، يعني بچه اي كه خوب و بد را مي فهمد، اگر شرايط نماز را رعايت كند، نمازش صحيح است و اگر شك داشته باشند كه نمازش صحيح است يا نه، حكم به صحّت نمازش مي شود.

سيستاني: مسأله- اگر واسطه اتّصال به جماعت، بچه مميّز يعني بچه اي كه خوب و بد را مي فهمد باشد، چنانچه ندانند نماز او باطل است مي توانند اقتدا كنند و همچنين اگر شيعه اثني عشري نباشد چنانچه نماز او بر طبق مذهب وي صحيح باشد.

مكارم: شرط سوم: [از چیزهایی که در جماعت باید رعایت شود] نبودن فاصله ميان امام و مأموم، اگر يك يا چند قدم ميان امام و مأموم يا مأمومين با يكديگر فاصله باشد، به طوري كه به آن جماعت گويند مانعي ندارد. بنابراين فاصله شدن يك يا دو نفر كه نماز نمي خوانند مانعي ندارد ولي مستحبّ است صفوف كاملاً به هم متّصل باشد.

سبحانی: مسأله- اگر بین کسانی که در یک صف ایستاده اند بچه ای باشد می توانند اقتدا کنند .

مظاهری: مسأله- به واسطه بچه ای که نماز او صحیح است مامومین می توانند به یکدیگر متّصل شوند.

مسأله 1418-بعد از تكبير امام اگر صف جلو آماده نماز و تكبير گفتن آنان نزديك باشد1، كسي كه در صف بعد ايستاده، مي تواند تكبير بگويد2 ولي احتياط مستحبّ آن است كه صبر كند تا تكبير صف جلو تمام شود.

اين مسأله در رساله آيت الله بهجت نيست

1- اراكي: بعد از تكبير امام اگر صف جلو آماده نماز باشد...

2- زنجاني: [پايان مسأله]

مظاهری: ولی مستحب است که صبر کند تا تکبیر صف جلو تمام شود.

*****

مكارم: مسأله- هنگامي كه امام تكبير مي گويد و وارد نماز مي شود در صورتي كه صفهاي جلوتر آماده نماز باشند، همه مي توانند تكبير بگويند و وارد نماز شوند و لازم نيست انتظار بكشند، تا صفهاي جلو وارد نماز شوند بلكه انتظار كشيدن بر خلاف احتياط است.

وحید: مسأله- بعد از تکبیر امام اگر صف جلو آماده نماز و تکبیر گفتن باشد کسی که در صف بعد ایستاده می تواند تکبیر بگوید ولی احتیاط مستحبّ آن است که صبر کند تا کسی یا کسانی که از صف جلو واسطه اتّصال او هستند تکبیر بگویند.

مسأله 1419- اگر بداند نماز يك صف از صفهايي جلو باطل است1، در صفهاي بعد نمي تواند اقتدا كند، ولي اگر نداند نماز آنان صحيح است يا نه، مي تواند اقتدا نمايد.

اين مسأله در رساله آيت الله بهجت نيست

1- مكارم: اگر صف جلو حايل شود، صفهاي بعد نمي توانند اقتدا كنند.

*****

مظاهری: مسأله- اگر بداند نماز افرادی که او به واسطه آنها اتّصال دارد باطل است نمی تواند اقتدا کند ولی اگر شک داشته باشد می تواند اقتدا نماید.

مسأله 1420-هرگاه بداند نماز امام باطل است 1مثلاً بداند امام وضو ندارد، اگر چه خود امام ملتفت نباشد، نمي تواند به او اقتدا كند2.

این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.

1- مکارم: هر گاه ماموم بداند نماز امام قطعا باطل است...

2- زنجاني: ولي اگر نماز امام، برخي از شرايط را دارا نباشد يا با برخي از موانع همراه باشد كه فقدان سهوي آن شرايط يا همراه بودن سهوي آن موانع نماز را باطل نمي كند، مي توان به او اقتدا كرد، مثل آن كه امام جماعت سهواً از قبله منحرف بوده و مقدار انحرافش به بيش از سمت راست يا سمت چپ قبله نرسيده باشد، يا سهواً با لباس نجس نماز بخواند، همچنين اگر امام برخي از كارهاي نماز را ترك كند، و انجام آن كارها از سوي امام، بجاي مأموم نباشد، بنابراين اگر امام به جهت فراموشي در ركعت سوم و چهارم تسبيحات اربعه را نخواند، يا در ركعت قبل، تمام يا قسمتي از حمد را نخوانده باشد، مي تواند به او اقتدا كند، ولي در آن ركعتي كه تمام يا قسمتي از حمد را نخوانده، نمي تواند به او اقتدا كند، اگر چه در حال ركوع بخواهد اقتدا كند.

مظاهری: ولی اگر اختلاف فتوا با یکدیگر داشته باشند گرچه از نظر او نماز امام باطل باشد می تواند اقتدا کند.

مسأله 1421- اگر مأموم بعد از نماز بفهمد كه امام عادل نبوده يا كافر بوده، يا به جهتي نمازش باطل بوده1، مثلاً بي وضو نمازخوانده2، نمازش صحيح است3.

1- گلپايگاني، صافي، سبحانی، مظاهری: اگر ماموم بعد از نماز بفهمد که امام عادل نبوده، يا به جهتي نمازش باطل بوده...

2-سبحانی: ولی ماموم کلیۀ واجبات نماز جز قرائت را انجام داده باشد ...

3- بهجت: و همچنين اگر در اثناء نماز به يكي از اين سه امر اطّلاع پيدا كرد، نيّت فرادي مي كند و بقيّه نماز را مي خواند و نمازش صحيح است.

زنجاني: و ظاهراً جماعت هم مي باشد، بنابراين اگر چه سهواً پيش از امام سر از ركوع بردارد و به جهت تبعيّت از امام جماعت ، ركوع را زياد كرده باشد نمازش باطل نمي شود، هر چند زيادي سهوي ركوع نيز در نماز فرادي نماز را باطل مي سازد.

خوئي، تبريزي، وحید: درصورتي كه مثل زياد كردن ركوع از كارهايي كه نماز فرادي را – ولو سهواً – باطل مي كند نكرده باشد، نمازش صحيح است.

فاضل: نماز جماعت مأموم صحيح است.

_________________________________

[1] این عنوان در رساله آیت الله زنجانی آمده است.

در رساله آیت الله سبحانی آمده است: سوم: نبودن فاصله میان مامومین