قرض دادن از زکات
سؤال1800. آیا مىشود براى کار خیر از پول زکات به مردم قرض داد؟
پاسخ: قرض دادن جزو مصرف زکات نیست، اگر در مورد سبیلاللّه باشد، جایز است.
صرف زکات در مدرسهسازى
سؤال1801. نظر به این که کمبود فضاهاى آموزشى در اکثر نقاط کشور از مشکلات عمدهى دولت و ملّت به حساب مىآید و با عنایت به این که یکى از موارد مصرف زکات «فى سبیلاللّه» مىباشد، مستدعى است نظر مبارک را در خصوص تخصیص این مورد از زکات به امر مقدّس مدرسهسازى مرقوم فرمایید؟
پاسخ: مدرسهاى که منفعت عمومى و دینى دارد که نفع آن به عموم مسلمانان مىرسد و براى اسلام نفع دارد، جزو فى سبیلاللّه است که بنابر احوط شرط است که منبع مالى دیگرى براى ساختن آن نباشد.
صرف سهم غارمین در دین خود
سؤال1802. فردى واجب الزکاة مىباشد، در حالى که خودش بدهکار است، آیا مىتواند آن زکات را از جهت سهم غارمین در بدهکارى خودش مصرف کند؟ آیا فقیر مىتواند زکاتش را خودش بردارد؟
پاسخ: نمىتواند زکات را از جهت سهم غارمین در بدهکارى خودش مصرف کند، همان گونه که فقیر نمىتواند زکاتش را خودش بردارد، هر چند مىتوانند از دیگران، با وجود سایر شرایط، زکات بگیرند.
صرف زکات در کتابخانه و کتاب
سؤال1803. آیا مىتوان از زکات براى تأسیس کتابخانه، خرید و نشر کتابهاى مذهبى و ادارهى آن بهره گرفت؟
پاسخ: بله، مىتوان.
پرداخت زکات به معلّم قرآن
سؤال1804. اگر کسى را جهت تعلیم قرآن به اطفال مؤمنین اجیر نمایند، آیا جایز است مال الاجاره را از زکات پرداخت نمایند، آیا در مورد مزبور نیاز به اجازهى حاکم دارد؟
پاسخ: ظاهرا نیاز به اجازه ندارد.
پرداخت زکات به مبلّغ
سؤال1805. اگر مؤمنین در ایّام تبلیغى رمضان یا محرّم قدرت مالى براى دعوت مبلّغ نداشته باشند؛ آیا از پول زکات مىتوانند براى این امر اقدام کنند؟
پاسخ: ظاهرا مىتوانند.
میزان مصرف زکات در مورد «فى سبیل اللّه»
سؤال1806. چه مقدار زکات را مىتوان «فى سبیل اللّه» مصرف کرد؟
پاسخ: هر مقدارى که مورد نیاز آن باشد؛ به شرط این که بنابر احوط منبع مالى دیگرى براى وصول به آن نباشد.
فرستادن بچههاى بىبضاعت به مدرسه با زکات
سؤال1807. آیا مىتوان زکات را صرف فرستادن بچّههاى افراد بىبضاعت به مدرسه نمود؟
پاسخ: با ملاحظهى جهت «فى سبیل الخیر» بودن مانعى ندارد، به شرط آن که منابع مالى دیگرى براى این امر وجود نداشته باشد.
ترجیح بین فقیر یا مسجد نیمه کاره در صرف زکات
سؤال1808. اگر در شهرى هم فقیر مستحقّ و هم مسجد نیمه کاره باشد، در مصرف زکات اولویت با کدام یک مىباشد؟
پاسخ: هر کدام که در نیاز و احتیاج اولویت دارند.
مصرف زکات در تهیهى جهیزیهى دختر فرد دیگر
سؤال1809. کسى فقیر نیست؛ ولى توانایى تهیهى جهیزیه دخترش را ندارد، آیا زکات را مىتوان به این فرد داد؟
پاسخ: اگر تهیه جهیزیه او در عناوین دیگر غیر از فقر ـ از مصارف زکات ـ قرار مىگیرد، جایز است.
دادن زکات به کودک فقیر نابالغ
سؤال1810. آیا مىتوان زکات را به کودک فقیر نابالغ داد یا حتما باید به سرپرست او داده شود؟
پاسخ: باید به سرپرست و ولىّ او داد.
مصرف زکات در آزاد کردن زندانى چک بىمحل
سؤال1811. اگر کسى به دلیل کشیدن چک بىمحل در زندان باشد، آیا مىتوان زکات را جهت رهایى او به کار برد؟
پاسخ: براى اداى قرض او مىشود داد.
پرداخت زکات متوفّى به جاى بدهى او
سؤال1812. اگر کسى که بدهکار است فوت کند و مالى داشته باشد که زکات بر آن واجب شده است، آیا مال زکوى را مىتوان از بابت پرداخت بدهى طلبکاران، بابت قرض او پرداخت نمود؟
پاسخ: خیر، نمىتوان.
استفاده از زکات براى ساختن انبار عمومى
سؤال1813. آیا اهالى روستا مىتوانند براى ساختن انبار براى نگهدارى کالاهاى سهمیّه عموم اهالى از زکات استفاده کنند؟
پاسخ: اگر مورد نیاز مسلمین است و محلّى دیگر براى هزینه ساخت آن نیست، مانعى ندارد.
مصرف زکات در خرید پارچه کفن براى عموم
سؤال1814. در غسّال خانه روستاى ما گاهى اوقات به علت عدم وجود کفن دچار مشکل مىشویم. لطفا بفرمایید آیا از پول زکات شخص یا اشخاصى مىتوان چند طاقه پارچه خرید و در غسالخانه براى همهى مسلمین قرار داد؟
پاسخ: نسبت به میّتى که ترکه به قدر کفن ندارد و متبرّعى هم نیست، مانعى ندارد.
صرف زکات در اماکن عمومى که افراد متمکّن نیز از آن استفاده مىکنند
سؤال1815. آیا زکات را مىتوان صرف در اماکن عمومى کرد که افراد متمکّن نیز از آن استفاده مىکنند؟
پاسخ: اگر منفعت عمومى و دینى دارد، جایز است.
تعمیر قبرى که منسوب به امامزاده است از محل زکات
سؤال1816. از گذشته قبرى به عنوان امامزاده شهرت یافته، امّا شجرهنامه آن دقیقا معلوم نیست. آیا تعمیر آن از زکات جایز است؟
پاسخ: ظاهرا مانعى ندارد، اگر تعمیر ضرورى شده و راه دیگرى جز زکات نیست.
مصرف زکات در ساخت دستشویى براى اهل تسنن
سؤال1817. در منطقهى بلوچستان در اثر فقر مادّى و فرهنگى، مردم آن حتى از داشتن سرویس بهداشتى محرومند. در این صورت، آیا مىتوان براى آنها از زکات دستشویى ساخت؟ (لازم به توضیح است که اکثر آنها از برادران اهل سنت هستند).
پاسخ: مبنى بر اندراج تحت یکى از دو سهم است که توضیح آن در جامع المسائل، ج 2، ص 113 آمده است.
صرف زکات در خرید کتب علمى
سؤال1818. اگر یک دانشآموز دبیرستانى یا دانشجوى دانشگاهى نیاز به کتابهاى علمى ـ مانند فیزیک، ریاضى، شیمى و... ـ داشته باشد، آیا پدر مىتواند جهت این امور براى فرزندش از زکات هزینه کند؟
پاسخ: اگر ایمن از تضرّر ایمانى به بعض لوازم آنها باشد مىتواند؛ وگرنه نمىتواند.
خرید ظروف وقفى از محل زکات
سؤال1819. آیا مىتوان زکات را براى خرید ظروف وقفى براى مسجد صرف کرد؟
پاسخ: اگر محلّ دیگرى بنابر احوط براى تهیه آنها نیست و مورد نیاز است، جایز است.
خریدن کتب دینى براى خود از زکات اموال
سؤال1820. آیا طلبه مىتواند زکاتش را صرف خرید کتب دینى براى خود نماید؟
پاسخ: خیر، نمىتواند.
استفاده از زکات در برگزارى مسابقات قرآنى بین دانشآموزان
سؤال1821. آیا از وجوهات حاصل از زکات مىتوان براى برگزارى مسابقات قرآنى و نشر فرهنگ دینى بین دانشآموزان استفاده کرد؟
پاسخ: جایز است.
مصرف زکات در کمک به سیلزدگان و زلزلهزدگان
سؤال1822. آیا وجوهات شرعى ـ مانند خمس و زکات ـ را مىتوان در مواردى مانند کمک به سیلزدگان و زلزلهزدگان مصرف کرد؟
پاسخ: در زکات جایز است؛ و در خمس از سهم امام ـ علیهالسّلام ـ مجاز است، البته پس از استجازهى از مقلَّد (مرجع تقلید) در مقدارى که مىخواهد مصرف کند.
مصرف زکات در کمک به زلزله زدگان و قحطى زدگان سایر کشورها
سؤال1823. آیا مىتوان زکات را براى کمک به زلزله زدگان اندونزى یا قحطى زدگان اتیوپى فرستاد؟
پاسخ: اگر مسلمان یا مؤلفه باشند، جایز است؛ آن جا که مصالح اهل ایمان غایت مقصوده است.
اولویت در بین موارد مصرف زکات
سؤال1824. در بین موارد مصرف زکات، اولویت به چه ترتیب مىباشد؟
پاسخ: هر چه اهمیت بیشترى داشته باشد، در اولویت قرار مىگیرد که به حسب موارد مختلف است.
دادن مواد غذایى به عنوان زکات
سؤال1825. آیا به عنوان زکات مىتوان به فقرا مواد غذایى داد؟
پاسخ: اگر به عنوان دفع قیمت است، احوط محافظت بر نقد است، مگر گیرنده به کالا راضى باشد.
ذبح گاو و گوسفند متعلق به زکات و تقسیم گوشت آن بین فقرا
سؤال1826. آیا در زکات گاو و گوسفند، مىتوان حیوان را سر برید و گوشت آن را بین چند فقیر تقسیم نمود؟
پاسخ: اگر قیمت کم نشود و با تراضى با گیرندگان باشد، مانعى ندارد