زکات دهندگان-آیت الله العظمی بهجت (قدس سره )

زکات دهندگان

وجوب زکات بر فقیر و بدهکار

سؤال1718. اگر شخصى خرج سالش را نتواند فراهم نماید و به سختى زندگى را بگذارند، یا قرض دارد و نتواند قرضش را ادا کند و مقدارى زکات هم بر او واجب شده باشد، باید زکات بدهد؟

پاسخ: چون غنى بودن شرط زکات مال نیست، پس على‏الظاهر زکات بر چنین شخصى واجب است و زکات دیگران به او مى‏رسد.

زکات ملکى که اجاره داده شده

سؤال1719. در مورد ملکى که به رعیّت اجاره داده مى‏شود، زکات زراعت آن به عهده‏ى مالک است یا رعیّت؟ آیا رضایت زارع و عدم رضایت او موجب تفاوت در حکم مى‏شود؟

پاسخ: در اجاره‏ى زمین، مالک زرع، زارع است نه مالک زمین، به خلاف مزارعه که شریک هستند.

کشت زمین برادر بدون اجازه‏ى او

سؤال1720. کسى مقدارى زمین زراعى را بدون اجاره یا مزارعه، رها کرده و به جاى دیگر مى‏رود. برادر مالک، آن زمین را با زمین خودش کشت مى‏کند. اگر مجموع محصول این دو زمین به حدّ نصاب برسد، بر برادر زکات واجب است یا خیر؟

پاسخ: زکات بر آن برادرى است که کِشت و کار کرده است.

زکات زراعت در زمین غصبى

سؤال1721. اگر در زمین غصبى زراعتى صورت بگیرد، زکات آن بر عهده‏ى کیست؟

پاسخ: چون زرع و حاصل براى زارع است، زکات هم بر عهده‏ى او است.

زکات زمین‏هاى اختلافى بین ارباب و زارع

سؤال1722. زمین‏هایى است که بین زارع و ارباب مورد مشاجره است. دادگاه به نفع ارباب حکم داده است، ولى زارع آن را قبول نمى‏کند و مدت 6 سال است بدون این که اجاره‏اى پرداخت کند، مشغول کشاورزى است. آیا به این زمین‏ها زکات تعلق مى‏گیرد؟ در صورت تعلق زکات، پرداخت آن بر عهده چه کسى است؟

پاسخ: زمین که زکات ندارد و زکات زرع هم بر زارع است.

عامل فروش یا حامل گندمى که زکاتش پرداخت نشده

سؤال1723. شخصى به عنوان عامل فروش گندم و یا عامل حمل با کامیون، از صاحب گندم اجرت فروش یا کرایه‏ى حمل مى‏گیرد. اگر او بداند که زکات این گندم پرداخت نشده، آیا زکات آن‏ها بر ذمّه‏اش است که بپردازد یا نه؟ اجرتى که در مقابل کارش مى‏گیرد چگونه است؟

پاسخ: چون در زکات جایز است قیمت آن را از مال دیگرش بدهد، پس اگر احتمال دهد که کسى که به مال او زکات تعلّق گرفته از مال دیگرش مى‏دهد، اشکال ندارد و در پولى که از او گرفته تفحّص هم لازم نیست؛ و در غیر این صورت ـ در حکم ـ به منزله‏ى تصرّف در مال غیر است.

پرداخت زکات در شرکت سهامى دامدارى

سؤال1724. در یک شرکت سهامى دامدارى، اگر اعضاى هیأت مدیره، اقدام به پرداخت زکات نکنند، آیا سهام‏دار خود موظف به پرداخت زکات است؟ اگر سهام‏دار، سود خود را به صورت پول نقد دریافت کند، چه طور؟

پاسخ: هر سهامدارى که مالک مالِ مورد تعلق زکات است، اگر سهم او به حدّ نصاب برسد، باید زکات خودش را بدهد.

نحوه‏ى پرداخت زکات در شرکت تعاونى

سؤال1725. در یک شرکت تعاونى کشاورزى که از سرمایه‏هاى اعضاى خود، اقدام به تولید گندم کرده است، آیا پرداخت زکات باید یک جا و توسط شرکت صورت بگیرد یا این که بر عهده هر کدام از اعضا است که نسبت به سهم خود، اقدام به پرداخت زکات نمایند؟

پاسخ: اگر اعضا به شرکت اجازه دهند، توسط شرکت هم مى‏توان زکات آن را پرداخت؛ ولى در رسیدن به حدّ نصاب، سهم هر یک جداگانه ملاحظه مى‏شود نه مجموع.

هدیه کردن یا فروختن گندم و خرما قبل از دانه بستن

سؤال1726. اگر قبل از این که گندم یا خرما دانه ببندد، آن را هدیه کنند یا بفروشند، زکات بر مالک اوّل واجب است یا خیر؟

پاسخ: بر مالک اوّل واجب نیست.

زکات فرد مقروض

سؤال1727. شخصى زکات گندم بدهکار است و از طرفى مقروض مى‏باشد و قدرت پرداخت بدهى را ندارد. او یک دستگاه تراکتورى دارد که اگر براى پرداخت بدهى‏هایش آن را بفروشد، وام او که تقریبا مساوى با قیمت تراکتور است، پرداخت مى‏شود. ولى پس از فروش تراکتور، خانواده‏اش در مضیقه زندگى قرار مى‏گیرند. آیا باید زکات بدهد؟

پاسخ: ظاهرا باید زکات بدهد و مى‏تواند زکات را از دیگران هم قبول کند.

زکات سنّىِ شیعه شده

سؤال1728. جوان سنّى، به اعتقادات حقّه شیعه گرویده است. آیا اعمال وى قضا دارد؟

پاسخ: اعمالى را که طبق مذهب خودش یا طبق مذهب شیعه با قصد قربت به‏جا آورده قضا ندارد، فقط زکات را اگر بر وجه قربى به مؤمنین داده نشده بوده، دوباره باید به اهل ایمان بدهد.

پرداخت زکات پدر بدون اذن

سؤال1729. شخصى زکات نمى‏دهد. آیا پسرش مى‏تواند بدون این که پدر متوجّه شود مقدار زکات را جدا کند و به مستحقّین برساند؟

پاسخ: نمى‏تواند.

تصرّف ورثه در اموال میّت که زکات آن داده نشده است

سؤال1730. فردى که در اموالش زکات واجب شده است، وفات مى‏کند. ورثه‏اش بدون خارج کردن زکات، در اموالش تصرّف مى‏کنند و در آن‏ها معامله‏هایى انجام مى‏دهند. آیا این کار جایز است؟ آیا ذمّه آن‏ها به زکات مشغول است؟

پاسخ: آن چه را که به ذمّه، خرید و فروش کرده‏اند و از آن اموال ادا کرده‏اند، ملکیّت و تصرّف در آن‏ها مانعى نیست و اگر زکات بر ذمه میّت بوده و عین زکوى موجود نیست، مقدار زکات دین است که از اصل مال و جمیع ترکه اخراج مى‏شود و تصرف در تمام حرام است و موجب ضمان و اگر متعلق زکات موجود است، مثل سایر موارد تعلق زکات باید عمل شود