نیت

خوشحال شدن از دیدن دیگران

سؤال372. اگر هنگام نماز خواندن شخصى، دیگران متوجّه او شوند و این مسأله باعث خوشحالى نمازگزار گردد، با این که قصد ریا نداشته ولى از این که دیگران نماز او را مى‏بینند خوشحال شده است؛ آیا نماز خوانده شده صحیح است؟

پاسخ: نمازش صحیح است.

عدول کردن از نیّت نماز

سؤال373. عدول کردن از نیّت در بین نماز چگونه است؟

پاسخ: عدول نیّت از نافله به فریضه (نماز واجب) وبالعکس جایز نیست و در عدول از فریضه به نافله، بعضى موارد استثنا شده است، چنان چه در مسایل نماز جماعت خواهد آمد (مسأله 785 رساله).

حکم تردید در ادامه‏ى نماز

سؤال374. اگر کسى در اثناى نماز تردید پیدا کرد در این که ادامه دهد یا قطع کند؛ چه حکمى دارد؟

پاسخ: احوط اتمام آن نماز و اعاده آن مى‏باشد..

شک در ظهر یا عصر و مغرب یا عشا بودن نماز

سؤال375. اگر کسى در حال نماز شکّ کند نمازى که مى‏خواند نماز ظهر است یا عصر، و یا مغرب است یا عشا؛ تکلیفش چیست؟

پاسخ: اگر یقین دارد که ظهر را نخوانده یا شکّ در خواندن آن دارد، در وقت مختصّ به ظهر یا مشترک، قصد ظهر مى‏نماید و تمام مى‏کند؛ و در وقت مختصّ به عصر در صورتى که قصد امر فعلى داشته، بدون تقیید به عنوان بلکه مجرّد تطبیق بر مقصود، قصد عصر مى‏نماید و تمام مى‏کند؛ و اگر یقین به فعل ظهر سابقا داشته، پس با قصد امر فعلى و خطاى در تطبیق، با قصد عصر تمام مى‏نماید، چه در وقت مشترک باشد یا مختصّ به عصر وگرنه صحّتش با عدول احتمالى قابل منع است.

شک در مغرب یا عشا بودن در حین تسبیحات

سؤال376. اگر کسى در حین خواندن تسبیحات نماز، شکّ کند که نماز مغرب است یا عشا و این که رکعت آخر است یا رکعت سوّم؛ به چه نیّتى و چگونه نماز را تمام کند؟

پاسخ: اگر یقین دارد که مغرب را نخوانده یا شکّ در خواندن آن دارد و در وقت مختصّ به مغرب یا مشترک است، نمازش باطل است، چون شکّ در رکعات هم دارد و بقیّه‏ى فروع از جواب قبلى روشن است.

تعلیق نیّت نماز یا روزه

سؤال377. اگر نیّت نماز یا روزه را بر فرض انجام نشدن امرى که وقوع آن ممکن است، معلّق کند و آن امر واقع نشود، آیا حکم قصد جزمى را دارد؟

پاسخ: حکم قصد احتمالى و قصد رجایى را دارد و قصدِ نماز بر تقدیر حصول یا عدم حصول امرى، غیر از قصد قطع بر آن تقدیر است.

تعیین نوع نافله

سؤال378. در نمازهاى نافله آیا معیّن نمودن نماز در نیّت لازم است؟ و اگر کسى نماز شب مى‏خواند باید مشخص کند که نماز شفع یا نماز وتر مى‏خواند؟ و آیا تعیین دو رکعت اوّل یا دوم از نماز شب هم باید در نیّت صورت پذیرد؟

پاسخ: همان تعیین ارتکازى که در قلب دارد کافى است.

عدول از نافله به نافله

سؤال379. آیا عدول از نافله به نافله صحیح است؟

پاسخ: جایز نیست، مگر این که از اوّل قصد دومى را داشته و از باب خطا در تطبیق قصد اولى را کرده باشد.

عدول از نیّت نماز واجب به مستحب

سؤال380. آیا عدول از نماز واجب به مستحب جایز است؟ و اگر اختصاص به موارد محدودى دارد، لطفا بیان فرمایید.

پاسخ: اوّل در خصوص نمازهاى سه و چهار رکعتى که فرد نمازگزار به رکوع رکعت سوم نرسیده و نماز جماعت بر پا گردیده و اطمینان ندارد که اگر نماز را تمام کند به جماعت برسد که در این صورت مستحب است به نیّت نماز مستحبى نماز را دو رکعتى تمام کند و خود را به جماعت برساند و هم چنین نقل نماز ظهر روز جمعه به نافله براى کسى که سوره‏ى جمعه را فراموش کرده و سوره‏اى را که عدول از آن به سبب فراغ یا بلوغ نصف جایز نیست خوانده است.

شک در طلوع آفتاب

سؤال381. در صورت شکّ در این که آفتاب طلوع کرده یا نه؛ وضو و نماز به چه نیّتى صحیح است؟

پاسخ: به نیّت تطهّر و وظیفه‏ى فعلیّه صحیح است، و اگر خوف فوت وقت داشته باشد، تیمّم مى‏نماید.

شک در نیّت نماز

سؤال382. حکم شک کردن در این که نیّت را درست گفته باشم یا نه؛ چیست؟

پاسخ: اعتنا نکنید و اصلاً گفتن نیّت به زبان لازم نیست.

شک در تعیین نماز

سؤال383. اگر در مصلى که نماز معینى مثل نماز جمعه را در آن‏جا مى‏خوانند، شک کنم که در هنگام نیت، همان نماز معیّن را قصد کردم یا نه؛ چه کار باید بکنم؟

پاسخ: به شک اعتنا نکنید.

برگرداندن نیّت از نماز واجب به واجب

سؤال384. اگر نمازگزار در نماز مغرب نیّت نماز ظهر کند و در رکعت سوم بفهمد که‏نماز ظهر کرده است؛ آیا مى‏تواند نیّت را به نماز مغرب برگرداند؟

پاسخ: بله، مى‏تواند؛ بلکه کافى است؛ داعى او براى نماز مغرب، و اشتباه در اخطار و تلفّظ مانعى ندارد؛ به خلاف آن که نماز ظهر قضا داشته و آن را در وقت نماز مغرب ـ که عدول صحیح نیست ـ نیّت کرده.

فراموش کردن نیت

سؤال385. زنى هستم که به خاطر مشغله زیاد و ضعف اعصاب، در بعضى مواقع نیّت را فراموش مى‏کنم و در بین نماز یادم مى‏آید؛ حکم نمازم چیست؟

پاسخ: نمازتان صحیح است و همان نیّت ارتکازى کافى است.

سؤال386. فردى فراموش‏کار هستم، اگر بین نماز فراموش کنم که در حال خواندن چه نمازى هستم (واجب یا مستحب، ادا یا قضا) و پس از لحظه‏اى یادم بیاید؛ آیا این فراموشى نماز را باطل مى‏کند؟

پاسخ: خیر.

نیّت ما فى الذمّه

سؤال387. نمازگزارى که عمدا در وقت نماز، نیّت ما فى الذمّه مى‏کند؛ آیا نمازش صحیح است؟

پاسخ: بله، صحیح است، چون منطبق بر همان نماز مى‏شود.

نیّت نماز زیارت امامزادگان

سؤال388. نماز زیارت امامزادگان، به چه نیّت خوانده مى‏شود؟

پاسخ: هر جا نماز زیارت وارد شده، به نیّت نماز زیارت خوانده مى‏شود و اگر نماز زیارت وارد نشده باشد، به نیّت رجا و هدیه کردن ثواب آن نماز به صاحب آن قبر خوانده مى‏شود.

نیّت نماز قضا براى خود یا دیگران

سؤال389. آیا مى‏توانم نماز قضا را با این نیّت بخوانم که اگر نماز قضا داشته باشم براى خودم و اگر نداشتم براى پدرم و اگر او نداشته باشد، براى مادرم و...؟ آیا مى‏توانم با چنین نیتى به امام جماعت اقتدا کنم؟

پاسخ: اگر براى دیگران امامت مى‏کند باید نماز قضاى یقینى را به جماعت بخواند، و اگر اقتدا مى‏کند نیّت قضاى احتمالى کافى است.

ترتیب در نمازهایى که به نیّت دیگران خوانده مى‏شود

سؤال390. کسى که به نیّت دیگرى نماز مى‏خواند، آیا ترتیب نمازها در آن لازم است؟

پاسخ: اگر ترتیب قضا شدن آن نمازها معلوم است، قضاى آن‏ها نیز باید به ترتیب خوانده شود و اگر ترتیب نمازها را نمى‏داند، اگر رعایت ترتیب مستلزم تکرار عمل باشد، رعایت ترتیب لازم نیست. (جهت اطلاع بیشتر به مسأله 1257 مراجعه شود).

معلوم نبودن تمام شدن وقت نماز

سؤال391. در صورتى که معلوم نباشد وقت نماز به پایان رسیده یا خیر، نماز را با چه نیتى باید خواند؟

پاسخ: به نیّت ما فى الذّمه و امر فعلى که بر عهده‏ى انسان است.

تفاوت نیّت امام و مأموم در نماز جماعت

سؤال392. اگر مأموم در نماز جماعت، نماز قضاى یقینى و امام جماعت نماز احتیاطى بخواند؛ آیا نماز مأموم صحیح است؟

پاسخ: اشکال دارد.

به زبان آوردن کلمات نیت

سؤال393. آیا به زبان آوردن کلمات نیّت لازم است؟ گفتن کلمه «ادا» یا «قضا» در نیّت چه حکمى دارد؟

پاسخ: به زبان آوردن لازم نیست.

انجام ندادن مستحبات

سؤال394. نگهبانى هستم که به خاطر کمبود وقت، مستحبات را انجام نمى‏دهم، اگر در بعضى مواقع به خاطر تربیت کودک یا گم نکردن تعداد رکعات و سجده‏ها مستحبات را به جاى آورم؛ آیا نمازم (واجب یا مستحب) دچار اشکال مى‏شود؟

پاسخ: خیر، اشکال ندارد.

خواندن نماز مستحبى بدون تقیّد به آن

سؤال395. اگر کسى در فضایى واقع شود که بقیه نمازگزاران مشغول نماز غفیله یا نافله مى‏شوند و او هم به تبعیّت از آنان مشغول خواندن نماز مستحبى شود ـ بدون این که در زمان‏هاى دیگر تقیّد به این عمل داشته باشد ـ آیا نیّت او دچار اشکال مى‏شود؟

پاسخ: خیر. 

اذان و اقامه در میان جمع

سؤال396. کسى که مقیّد به اذان و اقامه در نمازهاى یومیّه نیست، اگر در جمعى قرار گرفته و اذان و اقامه بگوید، آیا اذان و اقامه او باطل است؟ در صورت بطلان اذان و اقامه نماز او نیز باطل مى‏شود یا نه؟

پاسخ: اگر به قصد قربت بگوید، صحیح است و در صورت بطلان هم نماز او باطل نمى‏شود.