شرط ابتدائی و فاسد

سؤال 76 : بایع در ضمن بیع نسیه شرط می کند که اگر مشتری ثمن را در وقت معین نپردازد برای هر روز تأخیر یا هر ماه تأخیر فلان مقدار بپردازد آیا این شرط صحیح است یا خیر؟

جواب – صحیح نیست.

سؤال 77 :در مسائل متفرقه توضیح المسائل چنین آمده: سؤال – قراردادی که بین ارباب حاجت و دلال ها به نام قولنامه معمول است و مبلغی را معین می کند که هر یک از طرفین حاضر به معامله نشد آن مبلغ را به دیگری بپردازد، آیا اینگونه قرارداد لازم الوفاء است یا نه؟

جواب:  لازم الوفا نیست.

اما رویۀ قضایی در دادگستری با تکیه به ماده 10 قانون مدنی بر الزام به عمل قرارداد و قولنامه بوده که با «المؤمنون عند شروطهم» و «اوفوا بالعقود » هم سازگار می باشد و هنوز هم فقهای شورای نگهبان اعلام بطلان ننموده اند آیا نظر حضرت عالی بطلان قرارداد است من رأس یا عدم وجوب وفا به مبلغی که به عنوان تخلف قرار می گذارند؟

جواب:   این مقاوله، معامله نیست و شرط ابتدایی است و نافذ نیست، معامله موضوع ندارد و شرط ابتدایی باطل است.

سؤال 78 : آیا شروط ابتدایی الزام آور است یا نه؟

جواب:  الزام آور نیست.

سؤال 79 :هرگاه کسی به صورت ابتدائی نه به شکل شرط ضمن العقد تعهد کند که ملک خود را در تاریخ معین بفروشد آیا ملزم به فروش می باشد؟

جواب:  شرط ابتدایی نافذ نیست و لزوم وفاء ندارد.

سؤال 80 : هرگاه شرط کند که اگر طبق تعهد ملک را در تاریخ معین به طرف نفروخت، مبلغی به عنوان خسارت یا وجه التزام دادنی باشد آیا این تعهد الزام آور است یا نه؟ و متعهد له حق وصول وجه را دارد یا خیر؟

جواب:   اگر در ضمن عقد بوده الزام آور است و اگر ابتدایی بوده نافذ نیست.

سؤال 81 : از طرف دولت برای دهی ماشین می دهند و خریدار آن باید دارای شرائطی باشد و آن شرائط را افرادی باید تأیید کنند، تأیید کنندگان به خریدار ماشین می گویند اگر بخواهی ما شما را تأیید کنیم باید مقداری پول به مسجد این ده کمک کنی. او هم قبول می کند و چک می دهد و آن ها او را تأیید می کنند و ماشین را از دولت تحویل می گیرد حالا بفرمایید آیا این پولی که او قبول کرده است به مسجد بدهد از نظر شرعی بر او لازم می شود؟ اگر لازم می شود از چه بابتی لازم می شود؟ و بر فرض عدم لزوم اگر پرداخت، آیا ضمانی دارد یا ندارد؟

جواب:   پرداخت آن مانع ندارد ولی لازم نیست.

سؤال 82 : زید با واسطۀ شخص ثالث جنسی را از عمرو خریده یعنی این شخص ثالث برای زید این جنس را معرفی کرده و بین خریدار و فروشنده زحمتی کشیده، اما زید به عمرو گفت که شما نباید به واسطه، چیزی از این معامله بدهید، بعد از این قرار زید آن جنس را با چان زدن به قیمتی که خودش گذاشته بود می خرید حالا بعد از اینکه تمام شده عمرو احساس کرده که چون در این معامله حق واسطه ضایع شده است و از خود به او چیزی بدهد آیا این عمل جایز است یا خیر؟

جواب:  اگر واسطه بدستور آن ها کاری انجام داده مستحق اجرت است و شرط نافذ نیست.