سؤال 1 : اینجانب قبل از تصویب قانون جدید خرید مسکن، آپار تمانی را قولنامه نموده ام و نقداً بیشتر از 80 درصد قیمت کل آن را طبق مفاد قولنامه به مالک پرداختم و فقط حدود 20 درصد بقیه به عنوان وثیقه باقی می ماند که پس از آزادی انجام معادلات مسکن به مالک بپردازم . البته در قولنامه این مطلب هم ذکر شده که هر یک از طرفین از انجام معامله خودداری نماید و یا روزی که معاملات در محضر آزاد اعلان شود امتناع نماید علاوه بر مبلغ 80 درصد نقدی، مبلغ پنجاه هزار تومان نیز به عنوان جریمه چرداخت نماید . اما حال که بیشتر از یکسال از قولنامه گذشته و با توافق قبلی در آپارتمان هم سکونت نموده ایم و کاملاً راضی هم هستیم که معامله قطعی شود و اقدامات مستمر هم انجام دادم تا مدارک تکمیل شود و بنیاد مسکن چندی قبل مجوز خرید را برای اینجانب فرستاد و من هم بلا استفاده به بانک اطلاع دادم ولی ایشان اظهار می دارد:
1-یا معامله را کأن لم یکن تلقی کنید که در این صورت پنجاه هزار تومان اضافی را هم می پردازم (علاوه بر پولی که قبلاً گرفته، طبق مفاد قولنامه ).
2- یا اینکه اگر می خواهید در مضر حاضر شوم علاوه بر توافقهای قبلیمبلغ پنجاه هزار تومان هم اضافی تو باید به من بدهی . و دلیلش هم اینطور می داند که از روزی که محضر آزاد شده شرط انجام معامله بوده نه اینکه صدور مجوز . (در حالی که طبق قوانین جمهوری اسلامی تا مجوز نباشد، دفاتر اسناد رسمی اصلاً اقدامی نخواهند کرد و این امر را خود مالک هم می داند ). آیا ادعای مالک صحیح است یا خیر ؟ و آیا صدور مجوز خرید مسکن ملاک است یا تنها به گفتۀ او آزاد شدن محضر ها ملاک می باشد ؟
جواب: اگر معامله شرعی و نقل ملک انجام گرفته فقط انتقال سند در محضر باقیمانده، فروشنده حق مطالبۀ مبلغ اضافی ندارد و با دریافت مجوز انتقال سند باید طبق شرط حاضر شود برای نقل سند به مشتری .
سؤال 2 : شخصی ملکی را به مبلغ پانصد هزار تومان خریداری کرد و مبلغ دویست هزار تومان بیعانه به فروشنده پرداخت کرد و فروشنده هم تهد کرد که پس از اتمام بنا و دریافت پایان کار از شهرداری، ملک را به خریدار تحویل دد و بقیۀ مبلغ را در محضر دریافت نماید . دو ال بعد ملک مزبور آماده و به خریدار تحویل شده ولی خریدار هنوز نتوانسته مجوز خرید از وزارت مسکن دریافت کند و معامله را در محضر اجام اده و ملک را از مالک به خود منتقل سازد مالک مدعی است «[و و به من می گوید:] چون ملک در گرو بانک است و در این مدت بابت کارمزد و جریمه پرداخت و دارائی مالیات بر اجاره گرفته و در این مدت د سال قیمت ها ترقی نموده، بنابراین با پرداخت دویست هزار تومان دو پنجم ملک را مالک هستی یا به قمت روز دو پنجم ملک خود را خریدارم، یا سه پنجم آن را باید به قیمت روز بخری ! » از حضرت امام تقاضا می شود بفرمایید از نظر شرعی جه باید بکنم؟
جواب – اگر معامله به نحو صحیح انجام گرفته، تمام ملک متعلق به خریدار است و مخارج مزبوره بر عهدۀ کسی است که مقررات دولت اسلامی بر عهدۀ او قرار داده است .
سؤال 3 : شخصی خانه اش را به دیگری فروخته و صیغۀ عقد را بایع و مشتری جاری ساخته اند وای نه خانه تحویل گردیده و نه دیناری پول دیافت شده و نه تاریخ تحویل و تحول معین شده، بلکه به عرف واگذار شده است . بعد از آن، بایع و مشتری توافق می کنند که در روز معینی در دفتر خانه حضور به هم رسانده علاوه بر ثبت معامله، موضوع تحویل خانه هم روشن گردد . ولی به علتی قهری در آن روز، مقدور هیچ یک از طرفین معامله نبود . و بعداً بایع مدت مدیدی از حضور معذور بوده است مشتری هم در اثر طول مدت، معامله را فسخ می کند و در این مدت قیمت خانه تنزل می نماید و بایع خانه را با بهای کمتری به دیگری می فروشد . آیا مشتری ضامن تنزل قیمت خانه هست یا خیر ؟ اگر مشتری وجهی را علی الحساب به بایع پرداخته حق مطالبۀ وجه را دارد یا خیر ؟
جواب – اگر خیار برای مشتری ثابت بوده، می تواند عقد را فسخ کند و وجه پرداختی را مطالبه نماید و تنزل قیمت را ضامن نیست .
سؤال 4 – به عرض می رساند معاملات زیادی در بازار ها به وسیلۀ تجار صورت می گیرد که گاهی بدون دیدن جنسی و حتی نقل و انتقال آن، با تلفن انجام می گیرد و در اینگونه معاملات میلیونها ریال سود می برند آیا با دان خمس اینگونه سود های کلان این پول ها برای آنان حلال می باشد ؟
جواب: هر معامله ای که طبق موازین شرعی انجام گرفته باشد سود حاصل از آن با دادن خمس در زائد بر مؤنه سال حلال است ولی نباید مخالف مقررات دولت اسلامی باشد .
سؤال 5 :شخصی املاکی را آباء و اجداداً متصرف بوده که زارعین یا رعایا روی آن مزرعه کشت و زرع می نمودند و بهرۀ مالکانه می دادند مالک متصرف قسمتی از مزرعه مزبور را به شخصی فروخته و خریدار متصرف گردید . اصطلاحات ارضی زمین مورد معامله را به عنوان ملک خریدار تأیید نمود، رعایا زراعت روی زمین مورد معامله را ترک نمودند و روی زمین های دیگری که متعلق به همان مالک بود و اصلاحات ارضی به آن ها واگذار نموده به کشت اشتغال نموده و می نماید و خریدار پس از خرید و تصرف شخصاً روی زمین خریداری خود زراعت نموده و می نماید . استدعا دارم بفرمایید از نظر قانون شرع مقدس معاملۀ مزبور برای خریدار اشکال شرعی دارد یا خیر ؟
جواب: در فرض مزبور خریدار مالک است .
سؤال 6 :شخصی در کمال صحت و سلامت خانه ای را فروخت و آن را تحویل خریدار داد که پول آن را نقد و دو ماهه، سه ماهه، دریافت دارد. و مبلغ نقد را هنگام تحویل خانه دریافت کرد مابقی را هم قرار شد در تاریخ ذکر شده دریافت دارد اما پس از چند روز از گذشت قولنامه و تحویل خانه، مرحوم شد، حال از نظر شرع اسلام ملک مال کیست که فروشنده طلبکار به چه کسی تعلق دارد ؟
جواب: اگر در وقت قولنامه معامله تمام شده خانه ملک خریدار است و باید سند آن را به او تحویل دهند و بقیه پول را خریدار به ورثه فروشنده بپردازد و در مفروض سؤال معامله تمام است .
سؤال 7 :زیدی با عمرو معامله عمارت کرده اند و زید مبلغ دو هزار تومان وجه به عنوان بیعانه دریافت کرده است باقی ثمنش بدون تعیین وقت باقی مانده آیا معامله در این صورت صحیح است یا خیر ؟
جواب: اگر معامله تمام شده صحیح است ولی مجرد قول و قرار بدون تمام شدن معامله ( یا به عقد و یا به معاطات ) اثر ندارد .
سؤال 8 : شخصی ملکی را به موجب نوشته عادی به نام خود خریداری می نماید ولی قصد دارد هنگام تنظیم سند رسمی، به نام خود و همسرش ثبت شود اما موقع انجام معامله این معنی را از فروشنده مکتوم داشته و بعداً اظهار کرده آیا فروشنده حق امتناع از تنظیم سند رسمی به نام شخص خریدار و همسرش دارد یا خیر ؟
جواب: فروشنده حق امتناع ندارد .
سؤال 9 : ملکی چندی پیش با حضور شاهدانی قیمت گذاری شده و مقدار ثلث قیمت آن به طور نقد به فروشنده داده شده ولی خریدار بقیه قیمت ملک را نداشته که بدهد و فروشنده هم چند بار مطالبه پول خود را نموده تا اینکه خریدار پول را آماده کرده و خواسته بدهد که فروشنده اظهار می دارد که ملک باید به قیمت روز قیمت گردد سپس پول آن را بدهی . بفرمایید که آیا حق با فروشنده می باشد یا با خریدار ؟
جواب: اگر معامله شرعی انجام شده و خرید و فروش تمام شده فروشنده فقط حق دارد باقیماندۀ پول را مطالبه کند ولی اگر صرف مواعدۀ خرید و فروش حال شده بدون اینکه معامله انجام شده باشد اختیار ملک با فروشنده است، به هر کس و به هر قیمت بخواهد می تواند بفروشد .
سؤال 10 : من حدود یک سال پیش منزلی را از شخصی به صورت قولنامه خریداری نمودم و مبلغی به عنوان بیعانه پرداخت نمودم و مبلغی به عنوان بیعانه پرداخت نمودم و پس از مدتی منزل قبلی خود را فروخته و پول آن را به صاحب خانه خریداری کرده دادم و منزل که دو طبقه بود یک طبقه آن را تصرف کردم و بعد از مدتی مبالغی دیگر از فروش ماشین و مغازه خود به صاحب منزل دادم که تا کنون مبلغ مورد توافق را پرداختم و چون ملک مورد بحث دارای خلاف شهر داری بود و رفع این خلاف به عهده صاحب ملک بود تا پایان کار بگیرد که حدود سه ماه پیش پایان کار گرفت و اکنون به بهانۀ گران شدن ملک از آمدن به محضر انتقال سند رسمی به نام اینجانب خودداری می نماید آیا ایشان شرعاً حق چنین کاری را دارد یا نه ؟
جواب: با فرض اینکه معامله تمام شده فروشنده باید منزل را تحویل دهد و تصرف او در خانه جایز نیست .
سؤال 11 : شخصی دو قطعه زمین از شخص دیگری خریداری می نماید خریدار، مورد معامله را تصرف و کشت و زرع می نماید پس از برداشت یک یا دو محصول از زمین مورد معامله بوسیلۀ خریدار فروشنده ادعا می نماید چون تمام وجه به وی نرسیده خریدار مطابق وجه پرداخت شده، حق زمین دارد، در صورتی که خریدار مدعی است تمام وجه را پرداخت نموده است و اینک که قیمت زمین دو برابر گشته این ادعا را می کند، در صورت اثبات ادعای فروشنده آیا فروشنده حق مطالبه تتمه وجه مورد ادعای خود را دارد یا اصل زمین را، مستدعی است بیان فرمایید ؟
جواب: اگر معامله تمام شده فروشنده حقی بر زمین ندارد و اگر نزاعی در بین است به محاک صالحه مراجعه نمایند.
سؤال 12 : شخصی خانه ای را به مبلغ معینی فروخته و مقداری از پول آن را دریافت داشته سپس متوجه شده که فروشنده مالک آن بوده و بقیه ملک، مال کسی است که ورثه ندارد، نتیجتاً در دست دولت جمهوری اسلامی است این مبلغ را از خریدار دریافت داشته و اجازه تصرف به خریدار داده است که تمام ملک مال خریدار گردد حال بفرمایید که تصرف در این ملک شرعاً جایز است یا خیر ؟
جواب: در فرض مرقوم مجازید در تصرفات .
سؤال 13 :خواهشمند است به سؤالات ذیل پاسخ بفرمایید:
1- معاملات املاک قطعی که از سی سال قبل تا کنون انجام شده چه صورتی دارد؛ چون عده ای از فروشندگان معتقدند که این معاملات در زمان رژیم منفور پهلوی انجام شده ؟
2- معاملات بیع شرطی ملک یا منزل که زمان بیع آن منقضی شده و با اخطار مکرر طلبکار، بدهکار از پرداخت آن امتناع ورزیده تا اینکه طلبکار با تحمل خسارات [طبق] قانون جاری مملکت به خود انتقال داده است نظریه شما چیست ؟
3- معاملاتی از سی سال قبل به این صورت بین خریدار و فروشنده انجام می شد: شخص فروشنده (زارع) مبلغ حدود ده هزار تومان برای ترویج امورات زراعت می گرفته و به رضا و میل خودش قرارداد می کرده که در زمان تحویل گندم یا پنبه برای هر ده هزار ریال که گرفته در هر تنی یک هزار ریال تخفیف بدهد، و دلیل رضایت طرفین امضای ذیل قرارداد بوده در این مورد نظریه چیست ؟
4- شخصی مبلغ ده هزار تومان به عنوان قرض الحسنه به دیگری قرض می دهد برای مدت شش ماه و قرض گیرنده در قبال احسان قرض دهنده مقداری گندم یا جنس دیگری کمتر از نرخ روز به قرض دهنده می فروشد حکمش چگونه است ؟
5- معاملات سلف اجناس گندم و پنبه و غیره که به نرخ روز انجام گفته صحیح است یا خیر ؟
جواب:
1- معامله ای که با رعایت موازین شرعیه واقع شده صحیح است و اختصاص به زمان ندارد .
2- اگر بیع شرط فرار از ربا نباشد صحیح است و بعد از انقضاء مدت و عدم فسخ فروشنده لازم می شود ولی اگر وسیله ربا خواری باشد در حکم ربا و باطل است .
3- با فرض اینکه زارع پول می گیرد و شرط می کند که در وقت به دست آمدن گندم ارزانتر از قیمت بفروشد شرط باطل است .
4- اگر شرط نشده و قرض مبنی بر آن نبوده مانع ندارد .
5- معاملۀ سلف صحیح است ولی هر نحو معامله که وسیله ربا خواری است باطل است .
سؤال 14 : شخصی یک دوربین عکاسی را زمانی که ارزان بوده خریده است به چهار صد تومان . بعد از مدتی که با دوربین عکس می گیرد، خراب می شود آن را درست می کند و دویست تومان کمتر از قیمت روز – که هزار و نهصد تومان است – می فروشد؛ این پول اضافی – که هزار و سیصد تومان است – حلال است یا نه ؟ (بعد از عکس گرفتن و درست کردن آن بعد از خرابی ).
جواب: مانع ندارد و حلا است ولی اگر عیب محسوب شود یا غبنی در کار باشد که مشتری آن ها را نداند بعد از فهمیدن آن، خیار فسخ پیدا می کند.
سؤال 15 :شخصی چند قطعه زمین به مساحت معین که در اسناد ذکر شده از سه سال قبل تا یک سال و نیم پیش به اشخاصی در داخل شهر ساوه فروخته و خریدار ها خانه و مسکن ساخته و ساکن هستند و دارای آب و برق هم هستند و اسقاط همه خیارات، خصوصاً خیار غبن از طرفین شده آیا بعد از گذشت مدت مزبوره خریدار ها حق مراجعه به فروشنده و فسخ و اقاله معامله و مطالبه وجه را دارند یا خیر ؟
جواب: در فرض مذکور بدون رضایت طرفین معامله فسخ نمی شود .
سؤال 16 : شخصی در جمهوری اسلامی ایران در زمانی که ارائۀ مجوز خرید برای مسکن ضروری نبوده است ملکی را خریده و تصرف هم کرده است، آیا در این زمان که برای تنظیم سند رسمی ارائۀ مجوز لازم است، این امر لاحق می تواند مفسد بیع سابق و مانع تنظیم سند رسمی باشد یا خیر ؟
جواب: بعد از تحقق معامله باید بر طبق آن عمل شود و اشکال تنظیم سند موجب بطلان معامله نیست .
سؤال 17 : خانۀ خود را به شخصی قولنامه کردیم ایشان در حضور بنگاه معاملاتی ادّعا داشتند مجوز برای خرید خانه دارند که بعداً معلوم شد صحت ندارد، برای اینکه کار قانونی پیش برود و هیچ نوع حق کشی به طرفین نشود به ایشان مهلت دادیم (به مدت سه ماه ) تا مجوز خرید خانه تهیه نماید ولی باز موفق به در یافت مجوز نشد و ما هم به همین جهت از فروش خانه منصرف شدیم ولی ایشان ب تهدید و ارعاب می خواهد این خانه را از ما بگیرد از شما خواهشم این است که بفرمائید آیا شرعاً و قانوناً ایشان می توانند این خانه را به زور از ما بخرند ؟ ضمناً بیعانه آن شخص که نزد بنده است چطور می شود؟ حلا است یا حرام ؟
جواب: اگر معاملۀ خانه تمام شده و شرط خیار در کار نبوده معامله لازم است ولی اگر مجرد قولنامه و وعدۀ معامله بوده خرید و فروش انجام نشده و صاحب خانه ملزم به فروش و تحویل خانه نیست .
سؤال 18 : آیا قراردادهای عادی با وجود شهود طرفین، خلاف است و قرارداد صحیح حتماً باید رسمی و محضری باشد یا خیر ؟
قرارداد اگر به طور صحیح واقع شود نافذ است هر جند محضری نباشد ولی در مورد خلاف و نزاع باید به محکمۀ شرعیّه مراجعه شود .
سؤال 19 :در بازار برنج فرو ش ها برنجی که از کشاورزان خریداری می شود در گونیای کنفی که وزن اصلی آن حداکثر و حداقل آن از یک کیلو الی یک کیلو دویست گرم، و گونی های پلاستیکی هم وزن اصلی آن دویست گرم الی دویست و پنجاه گرم می باشد؛ اما خریدار ها – اعم از مصرف کننده و یا خریدار حمل کننده – گونی های اولی را یک کیلو و پانصد گرم، و گونی های دومی را پانصد گرم حساب می کنند، وقتی از خریدار ها سؤال می شود که این ویست یا سیصد گرم اضافی را چرا حساب نمی کنید می گویند: عرف بازار همین است! خواهشمند است صحت و یا بطلان معامله را مرقوم فرمائید .
جواب: با فرض اینکه وزن معلوم است و عرف بازار بر همان است صحیح است .
سؤال 20 : مغازه ای مدت 20 سال در اجاره اینجانب بوده است یک سال قبل صاحب مغازه به اینجانب رجوع کرده که ملک آن را بخرم پس از قیمت کارشناس، قولنامه گردید و کارهای اداری آن را انجام داده ام و سند در محضر نوشته شده است این شخص رفته به شخص دیگری فروخته است . نظر شرعی راجع به این معامله چیست ؟
جواب: اگر معامله تمام شده حق نداشته به دیگری بفروشد و فروش دوم صحیح نیست .
سؤال 21: خرید و فروش حیوانات زنده به صورت کیلوئی چه صورت دارد ؟
جواب: اگر متعارف باشد مانع ندارد.
سؤال 22: خرید و فروش زمین مشاعی چه صورت دارد ؟
جواب: اشکال ندارد.
سؤال 23 : در یکی از روستاهای یزد از زمان طاغوت تا به حال زمین های اطراف آن روستا را فروخته و پول آن را خرج قنات ده می کنند در صورتی که نیمی از اهالی مالک نیستند و خود ده نیز خرج های دیگری دارد که لازم تر از قنات می باشد از جمله حمام روستا می باشد که وقف است و هر موقع خراب شود از همان پول گرفته و خرج آن می کنند لذا از جناب عالی تقاضا می شود بفرمایید که: آیا می توانند پول زمین های فروخته شده اطراف ده را خرج قنات کنند یا باید خرج خود ده و حمام شود ؟
جواب: خرید و فروش زمین موات یا حریم روستا جایز نیست .
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
(1).gif)
(1)(3).jpg)
.jpg)
