انهار
انهار
مطالب خواندنی

قرض ، وام و طلب

بزرگ نمایی کوچک نمایی

تعلق گرفتن خمس به پول قرضى

سؤال273. اگر کسى مقدارى پول به شخصى قرض دهد و او پس از یک سال آن را برگرداند، آیا خمس به این پول تعلق مى گیرد؟

پاسخ:اگر سر سال به راحتى مى توانست وصول کند خمس دارد و گرنه جزو درآمد سال وصول است.

کسر نمودن مبلغ سود داده شده ى وام از اموال خمسى

سؤال274. در صورتى که ما وام بگیریم و سود را نیز پرداخت نماییم، در این صورت آیا مبلغ سود داده شده را از اموال خمسى مى توانیم کسر نماییم، به طورى که با کسر نمودن سود داده شده از بقیه ى اموال خمس بدهیم؟ البتّه این در صورتى است که با وام تجارت و کسب نموده باشیم.

پاسخ:در صورت مشروعیّتِ گرفتن و دادن سود و این که از موءنه ى تجارت باشد مورد تخمیس، باقیمانده از ربح مى شود.

خمس وام ازدواج

سؤال275. آیا وام ازدواج خمس دارد؟

پاسخ:خیر، ندارد.

حکم پول قرضى در صورت تأخیر بدهکار

سؤال276. خمس پول قرضى در صورت تأخیر بدهکار چه حکمى دارد؟

پاسخ:اگر بعد از سال خمسى بدهد طلبکار باید خمس آن را بدهد، اگر از خرج سال وصول زیاد آمد.

بدهى که اقساط آن چند سال طول مى کشد

سؤال277. کسى بدهى اقساطى دارد و اقساط آن چند سال طول مى کشد، آیا مى تواند همه ى بدهى را از درآمد سال کسر کند؟

پاسخ:خیر، نمى تواند.

پولى که براى پرداخت بدهى کنار گذاشته مى شود

سؤال278. شخصى به کسى بدهکار است، مقدارى پول از درآمد سال خود را براى بدهى کنار مى گذارد ولى موفق نمى شود تا پایان سال خمسى آن را به طلب کار برساند، آیا به این پول خمس تعلق مى گیرد؟

پاسخ:بله، خمس دارد؛ مگر این که اگر تخمیس کند نتواند بعدا ادا کند که ناچار از ذخیره است و خمس ندارد.

خمس مطالبات

279. مقدارى پول به عنوان قرض الحسنه به کسى داده ام و او پس نمى دهد و سال خمسى اینجانب رسیده است، آیا باید خمس آن را بدهم؟ اگر سؤالچند سال بعد آن را پس داد چه طور؟

پاسخ:پس از آن که به شما داد اگر از خرج سال وصول زیاد آمد باید خمس زیادى را بدهید.

خمس پول اضافه آمده در حسابرسى سالانه صندوق قرض الحسنه

سؤال280. در حسابرسى سالانه صندوق قرض الحسنه مقدارى پول اضافه آمده است، آیا به این مبلغ خمس تعلق مى گیرد؟

پاسخ:اگر مالک یا مالکین مشخّص دارد، به آن خمس تعلق مى گیرد.

خمس پولى که قرض مى گیریم

سؤال281. شخصى پولى را قرض گرفته و سر سال خمسى قرض گیرنده مقدارى از آن یا همه ى آن در دست قرض گیرنده موجود است، آیا خمس دارد و شخص مقروض باید خمس آن را بدهد؟

پاسخ:خیر، پول قرض گرفته شده خمس ندارد.

خمس دینى که بعد از چند سال وصول مى شود

سؤال282. کارمند دولت هستم و مقدارى پول بابت حقوق و مزایا بر عهده دولت است که باید بپردازد و به عللى از جمله عدم توانایى یا مشکلات ادارى، پس از دو سال پرداخت مى شود. آیا مبلغ مزبور جزو درآمد سال محسوب مى گردد یا بر اساس این که مربوط به دین گذشته است و سال بر آن گذشته، خمس دارد؟

پاسخ:جزو درآمد سال وصول است.

احتساب بدهى شرعى سال هاى آینده به جاى بدهى و دین مستحقّ

سؤال283. مستأجرى که از پرداختن وجه اجاره به صاحب خانه امتناع مى ورزد و اظهار فقر مى نماید، اگر در بررسى معلوم شود که توانایى پرداخت ندارد، اکنون هم فوت شده است، آیا صاحب ملک مى تواند بدهى او را از واجبات شرعیّه خود در سال هاى آینده محاسبه نماید و ذمّه مستأجر به این وسیله آزاد گردد، در حالى که دسترسى به ورّاث ایشان هم نداشته باشد؟

پاسخ:اگر احتمال دهد که ورثه از مال میّت، وفاى دین را داشته باشند و این کار را مى کنند، از ورثه تفحّص کند. اگر مأیوس شد، مى تواند احتساب کند و میّت را برى ءالذمّه نماید تا تمام بدهکارى او تسویه شود.

خرج کردن مال خمس داده شده براى اداى قرض و جبران آن

سؤال284. فردى مقدارى پول خمس داده شده دارد یا پولى دارد که متعلّق خمس نمى باشد. در بین سال مقدارى از آن را به نیّت پرداخت قرض، خرج مى کند که از درآمد سال، آن مقدار خرج شده را جبران کند. آیا این کار اشکال دارد؟ آیا به مبلغى از درآمد سالانه که به جاى آن مقدار خرج شده، برداشته است خمس تعلّق مى گیرد؟

پاسخ:اشکال ندارد و در آخر سال، همان مقدار سابق پول که مانده است، خمس ندارد.

دریافت قرض از کسى که معتقد به پرداخت خمس نیست

سؤال285. اگر از شخصى پولى را به عنوان قرض الحسنه بگیریم و آن شخص معتقد به پرداخت خمس نیست، آیا گیرنده ى قرض حقّ تصرّف در این مبلغ را دارد؟

پاسخ:اگر نداند که در داخل این، پول حرام یا خمس هست، بر او حلال است.

خمس پول قرض گرفته شده که قادر بر پرداخت آن است

سؤال286. اگر مبلغى را از کسى قرض بگیریم و آن را خرج کنیم و سال خمسى ما فرا برسد، در حالى که ما به همان مقدار که قرض گرفته ایم پول درآورده ایم و قرض دهنده مى گوید فعلاً به آن پول احتیاج ندارد، وظیفه ى ما بابت خمس این مقدار چیست؟

پاسخ:اگر تا قبل از رسیدن سال آن پول را براى قرض پرداخت کند، خمس ندارد و در غیر این صورت خمس دارد.

چک هایى که بعد از سال خمسى وصول مى شود

سؤال287. چک هایى که تاریخ آن قبل از وقت سال خمسى است ولى به علّتى بعد از سال از حساب صاحب چک برداشت شده و کسر مى گردد، آیا خمس به آن تعلّق مى گیرد؟

پاسخ:مقدارى که براى اداى بدهى در حساب بوده، مربوط به طلب کار بوده و چک هم که در دست طلب کار است مربوط به قبل از سال خمسى است و خمس ندارد.

دین پرداخت شده در سال خمسى جزو خرج و مؤونه آن سال حساب مى شود

سؤال288. کشاورزانى هستیم که مى خواهیم با وامى که از دولت به ما داده مى شود، چاه عمیق حفر کنیم و به صورت قسطى، سال به سال وام آن را بپردازیم و سال خمسى نیز داریم، آیا این چاه و موتور آب آن جزو سرمایه زراعت است که بین هر سال که اقساط وام را مى دهیم سر سال باید آن را حساب نموده و خمس آن را بدهیم، یا پس از تمام شدن اقساط، مجموع آن را حساب نموده، خمس آن را بدهیم یا این که به آن خمس تعلّق نمى گیرد؟

پاسخ:ظاهر این است که در هر سالى هر چه از بدهکارى پرداخت شود، مستثنى مى گردد و داخل مؤونه آن سال مى شود و سرمایه ى مورد نیاز هم خمس ندارد.

داشتن طلب و بدهى چند برابر آن طلب

سؤال289. اگر کسى از عدّه اى مقدارى طلب دارد و چند برابر آن بدهکار است، آیا به محض وصول، خمس به آن تعلّق مى گیرد؟

پاسخ:اگر سال بر آن گذشته، خمس آن به محض وصول باید پرداخت شود، اگر سر سال به راحتى مى توانسته وصول کند؛ وگرنه جزو درآمد سال وصول است.

مبلغ اضافى آخر سال در صورت داشتن قرض

سؤال290. اگر انسان در آخر سال، مبلغى موجودى داشته باشد ولى قرض هم دارد و آن را براى مؤونه و خرج همان سال قرض کرده باشد، در صورت اداى قرض با این پول آیا این پول جزو خرج و مؤونه محسوب مى گردد؟

پاسخ:اگر قرضش را با آن پول ادا کند، جزو مؤونه است و اگر ادا نکند باید خمس موجودى را بدهد، مگر این که اداى دین در سال بعد متوقّف بر ندادن این خمس باشد که در این صورت خمس ندارد و مى تواند احتیاطا آن را نزد شخصى به عنوان اداى دین، امانت بگذارد.

کسر بدهى

سؤال291. شخصى که مقروض است و زمان پرداخت آن، بعد از سال مالى است، آیا مى تواند در حساب سال، آن مقدار قرض را کسر کند و باقیمانده را حساب نماید؟

پاسخ:چون در بین سال ادا نکرده نمى تواند کسر کند، مگر مثل مسأله قبلى باشد.

کسر قرض از موجودى

سؤال292. کسى که تاکنون حساب سال نداشته است، اکنون مى خواهد خمس اموال خود رابپردازد. مقدارى بابت خرج زندگى و مبلغى هم جهت تهیه ى سرمایه مقروض است. آیا قرضش از موجودى کسر مى شود؟

پاسخ:اگر قرضش را بپردازد کسر مى شود.

کسى که مقدار بدهى اش از دارایى او بیشتر است

سؤال293. کسى که حساب سال دارد و هر سال خمس اموالش را مى دهد. اگر در پایان سالش مقدار قرض او بیشتر از مقدار داراییش باشد، آیا خمس آن مقدار از داراییش را باید بپردازد؟

پاسخ:اگر دارایى را براى اداى دین لازم دارد و درآمد سال بعد کفاف پرداخت دین را نمى کند، مى تواند در آن صرف کند و خمس ندهد.

اضافه آمدن موادّ غذایى و داشتن قرض

سؤال294. کسى که براى خرج سالش قرض کرده است، در آخر سال مقدارى از موادّ غذایى اضافه آورده است. آیا باید خمس آن را به همراه بقیّه ى درآمدها بپردازد یا بدهى سال از قیمت آن کسر مى شود؟

پاسخ:با اذن حاکم شرع مى تواند کسر کند و اگر این موادّ را از همان مالِ قرض کرده تهیّه کرده، خمس ندارد.

پول قرض یا بورسیه به دانشجو

سؤال295. پولى را که دانشگاه ها به دانشجویان به عنوان قرض یا بورسیّه مى دهند که بعدا به تدریج پس گرفته مى شود با گذشت سال، خمس دارد؟

پاسخ:مال قرضى خمس ندارد و امّا حقوقى که به دانشجو داده مى شود، اگر صرف مؤونه نشود، خمس دارد.

وصول طلب بعد از سال و بدهکار بودن

سؤال296. طلب کارى پس از گذشت سال خمسى اش، طلبش را وصول مى کند ولى در آن سال گذشته، به همان مقدار بدهکار بوده است و پس از وصول، پول را به جاى قرضش مى دهد. آیا باید خمس آن را بپردازد؟

پاسخ:اگر سر سال به راحتى متمکن از وصول آن نبوده، خمس ندارد.

خمس پس انداز براى اداى قرض

سؤال297. اگر فردى قرضى داشته باشد که براى اداى آن به صورت تدریجى تا چند سال باید پس انداز کند، در چه صورت آن مقدار خمس ندارد؟

پاسخ:اگر قرضى دارد که براى اداى آن باید تدریجا تا چند سال جمع کند، جزو مؤونه حساب مى شود و اگر در آخر سال مقدار جمع شده را نزد حاکم شرع یا شخص دیگرى براى اداى دین امانت بگذارد، موافق احتیاط است.

مطالباتى که سر سال وصول نشده

سؤال298. در صورتى که کارمندى از دولت یا اشخاصى مطالباتى داشته باشد که تا سر سال خمسى وصول نکرده باشد، آیا پس از وصول خمس به آن تعلّق مى گیرد؟

پاسخ:اگر سال قبل امکان وصول نداشته، جزو درآمد سال وصول است.

کمک و قرض به داماد مستحق و خمس آن

سؤال299. آیا جهت کمک به داماد مستضعف مى توان به او قرض داد و آیا به این پول خمس تعلّق مى گیرد؟

پاسخ:قرض دادن مانعى ندارد، بلکه پسندیده است؛ ولى اگر سر سال خمسى، مى تواند به راحتى از او بگیرد، خمس دارد.

خمس وام

سؤال300. اگر عدّه اى به قصد تشکیل صندوق قرض الحسنه مبلغى را ماهیانه از حقوق خود پس انداز کنند تا بعد از یک سال به همدیگر وام بدهند، آیا به این مبلغ بعد از گذشت یک سال خمس تعلّق مى گیرد؟

پاسخ:اگر فقط براى قرض دادن و قرض گرفتن پس انداز مى شود خمس دارد و پرداخت آن بر مالک است. بله، اگر پس انداز براى مؤونه ى زندگى باشد، به شرحى که در مسأله ى 1391 رساله آمده، خمس ندارد.

منافع صندوق قرض الحسنه

سؤال301. آیا به صندوق قرض الحسنه اى که با آن تجارت مى کنند و درآمد آن به نفع خود صندوق است و ملک شخصى و قابل ارث نمى باشد، خمس تعلّق مى گیرد؟

پاسخ:مانند مالکیّت دولت و هیأت است که ملک جهت است. پس منافع صندوق خمس ندارد؛ زیرا در خمس باید ملک شخصى باشد.

پول ودیعه

سؤال302. شخصى مبلغى پول از کسى گرفته تا براى او کارى انجام دهد و سال خمسى او (شخص پول گیرنده) فرا رسیده، در حالى که مقدارى از پول ها باقى مانده و هنوز در مقابل آن کار نکرده است، آیا به این پول خمس تعلّق مى گیرد؟

پاسخ:اگر به عنوان ودیعه در دست او است و مالک آن نیست، بر او خمس واجب نیست وگرنه با سایر شرایط، واجب است هر چند کار آن را انجام نداده باشد.

خمس پولى که وام گرفته ایم

سؤال303. شخصى وام گرفته است که عین آن موجود است و اقساط آن را از پولى که متعلّق خمس نمى شود، ـ مثل ارث یا شهریه ـ پرداخته است، آیا به این وام خمس تعلّق مى گیرد؟

پاسخ:خمس ندارد.

خمس وامى که با قناعت کردن اقساط آن پرداخت مى شود

سؤال304. اگر کسى وام بگیرد و با قناعت کردن بتواند اقساط آن را پرداخت کند و پول وام را صرف درختکارى کند، آیا به این مبلغ وام، خمس تعلق مى گیرد؟ مراد از قناعتى که تکلیف خمس را بر مى دارد چیست؟

پاسخ:قناعت، تکلیف خمس را بر نمى دارد ولى مورد وام مزبور خمس ندارد.

خمس مواد غذایى باقیمانده سر حساب سال خمسى در صورت مقروض بودن

سؤال305.اگر سال خمسى فرا برسد و مقدارى از مواد غذایى که از درآمد سال تهیه شده است، مصرف نشده باشد و از طرف دیگر براى تأمین سایر مخارج زندگى (شامل مواد غذایى، پوشاک و...) مقروض باشیم به طورى که مبلغ قرض و بدهى خیلى بیشتر از مواد غذایى مصرف نشده باشد. آیا بایستى قیمت مواد غذایى محاسبه گردد و خمس آن پرداخت شود یا خمس ندارد؟

پاسخ:بله، باید خمس موادّ خوراکى داده شود و بدهى و قرض از موجودى کسر نمى شود؛ مگر مصداق مسأله ى 1400 رساله باشد.

خمس وامى که براى سرمایه قرار دادن گرفته مى شود

سؤال306. شخصى از صندوق قرض الحسنه وام گرفته و به عنوان سرمایه قرار داده است. آیا باید خمس وام را بپردازد یا این که تا تمام وام بازپرداخت نشده است خمس ندارد؟

پاسخ:اصلاً سرمایه ى مورد نیاز زندگى خمس ندارد.

پول مخمّسى که قرض داده مى شود و بدهکار آن را از پول غیرمخمس پس مى دهد

سؤال307. اگر پول مخمّس (خمس داده شده) قرض داده شود و مقترض (بدهکار) از منافع کسب سالش قرض را ادا کند و یا از پول غیر مخمّس پرداخت کند، آیا طلب کار بعد از وصول باید خمس آن را پرداخت کند؟ آیا اساسا لازم است در این خصوص تفحص و تحقیق شود یا نه؟

پاسخ:تفحص و تحقیق لازم نیست و تا یقین به تعلق خمس به عین مالِ پس داده شده ندارد، خمس آن لازم نیست


  

 
پاسخ به احکام شرعی
 
موتور جستجوی سایت

تابلو اعلانات

ویژه نامه ماه مبارک رمضان




پیوندها

حدیث روز
بسم الله الرحمن الرحیم
چهار پناهگاه در قرآن
   
أَبَانُ بْنُ عُثْمَانَ وَ هِشَامُ بْنُ سَالِمٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ حُمْرَانَ عَنِ الصَّادِقِ (علیه السلام) قَالَ:
عَجِبْتُ لِمَنْ فَزِعَ مِنْ أَرْبَعٍ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى أَرْبَعٍ
(۱) عَجِبْتُ لِمَنْ خَافَ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَ فَضْلٍ لَمْ يَمْسَسْهُمْ سُوءٌ
(۲) وَ عَجِبْتُ لِمَنِ اغْتَمَّ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا- وَ نَجَّيْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَ كَذلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ
(۳) وَ عَجِبْتُ لِمَنْ مُكِرَ بِهِ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- وَ أُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبادِ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا- فَوَقاهُ اللَّهُ سَيِّئاتِ ما مَكَرُوا
(۴) وَ عَجِبْتُ لِمَنْ أَرَادَ الدُّنْيَا وَ زِينَتَهَا كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا- إِنْ تَرَنِ أَنَا أَقَلَّ مِنْكَ مالًا وَ وَلَداً. فَعَسى‏ رَبِّي أَنْ يُؤْتِيَنِ خَيْراً مِنْ جَنَّتِكَ وَ عَسَى مُوجِبَةٌ
    
آقا امام صادق (عليه السّلام) فرمود: در شگفتم از كسى كه از چهار چيز مى‌هراسد چرا بچهار چيز پناهنده نميشود:
(۱) شگفتم از آنكه ميترسد چرا پناه نمى‌برد بفرمودۀ خداى عز و جل« حَسْبُنَا اَللّٰهُ‌ وَ نِعْمَ‌ اَلْوَكِيلُ‌ » خداوند ما را بس است و چه وكيل خوبى است زيرا شنيدم خداى جل جلاله بدنبال آن ميفرمايد:بواسطۀ نعمت و فضلى كه از طرف خداوند شامل حالشان گرديد باز گشتند و هيچ بدى بآنان نرسيد.
(۲) و شگفتم در كسى كه اندوهناك است چرا پناه نمى‌برد بفرمودۀ خداى عز و جل:« لاٰ إِلٰهَ‌ إِلاّٰ أَنْتَ‌ سُبْحٰانَكَ‌ إِنِّي كُنْتُ‌ مِنَ‌ اَلظّٰالِمِينَ‌ » زيرا شنيدم خداى عز و جل بدنبال آن ميفرمايد در خواستش را برآورديم و از اندوه نجاتش داديم و مؤمنين را هم چنين ميرهانيم.
(۳) و در شگفتم از كسى كه حيله‌اى در بارۀ او بكار رفته چرا بفرمودۀ خداى تعالى پناه نمى‌برد« وَ أُفَوِّضُ‌ أَمْرِي إِلَى اَللّٰهِ‌ إِنَّ‌ اَللّٰهَ‌ بَصِيرٌ بِالْعِبٰادِ »:كار خود را بخدا واگذار ميكنيم كه خداوند بحال بندگان بينا است)زيرا شنيدم خداى بزرگ و پاك بدنبالش مى‌فرمايد خداوند او را از بديهائى كه در بارۀ او بحيله انجام داده بودند نگه داشت.
(۴) و در شگفتم از كسى كه خواستار دنيا و آرايش آن است چرا پناهنده نميشود بفرمايش خداى تبارك و تعالى(« مٰا شٰاءَ اَللّٰهُ‌ لاٰ قُوَّةَ‌ إِلاّٰ بِاللّٰهِ‌ »)(آنچه خدا خواست همان است و نيروئى جز به يارى خداوند نيست)زيرا شنيدم خداى عز اسمه بدنبال آن ميفرمايد اگر چه مرا در مال و فرزند از خودت كمتر مى‌بينى ولى اميد هست كه پروردگار من بهتر از باغ تو مرا نصيب فرمايد (و كلمۀ:عسى در اين آيه بمعناى اميد تنها نيست بلكه بمعناى اثبات و تحقق يافتن است).
من لا يحضره الفقيه، ج‏۴، ص: ۳۹۲؛
الأمالي( للصدوق)، ص: ۶؛
الخصال، ج‏۱، ص: ۲۱۸.


کلیه حقوق مادی و معنوی این پورتال محفوظ و متعلق به حجت الاسلام و المسلمین سید محمدحسن بنی هاشمی خمینی میباشد.

طراحی و پیاده سازی: FARTECH/فرتک - فکور رایانه توسعه کویر -