زمین باغ ومحصولات کشاورزی

درخت کارى

سؤال194. کشاورزى که درخت کارى مى کند و بعد از پنج سال قطع مى کند و بعضى چوب ها براى پختن غذا و لوازم گرم کننده لازم مى شود. آیا بر این ها خمس تعلّق مى گیرد؟

پاسخ:آن چوب ها خمس ندارد، اگر در سالى که سود حاصل شده صرف شود.

زمینى که با پول خمس داده نشده خریده شده است

سؤال 195. زمینى را که با پول غیر مخمّس خریده شده خمس دارد یا نه؟ در صورت تعلّق گرفتن خمس، آیا قیمتِ خرید، ملاک است یا قیمت فعلى، آیا تفاوتى بین این که آن را بعدا خرج کرده یا نکرده وجود دارد؟

پاسخ:اگر زاید بر مؤونه است به قیمت فعلى خمس دارد و چنان چه مؤونه باشد، باید با حاکم شرع مصالحه کند.

خمس میوه اى که در پایان سال خمسى زمان چیدن آن نرسیده است

سؤال 196. میوه ها و زراعت هایى که سر سال خمسى، وقت چیدن آن ها نرسیده است، آیا باید خمسشان داده شود؟

پاسخ:براى آن ها مى تواند سال شمسى جداگانه قرار دهد و زاید بر مؤونه را تخمیس مى کند.(مسأله 1385 رساله)

سال قالى بافى و زراعت

سؤال 197. 1) سال خمسى زراعت ها چگونه است؟ اگر زراعت ها، اصناف مختلف داشته باشد، چه طور؟

پاسخ:زراعت ها در باب خمس، سال مخصوص و معین دارد و اگر اصناف مختلف دارد، موقع استفاده ى متعارف، ابتداى سال خمسى آن است.

2) در صورتى که میوه هایى مانند خرما سر سال خمسى قابل خوردن و استفاده باشد امّا هنوز آن را نچیده باشند، آیا به آن خمس تعلّق مى گیرد؟

پاسخ:معلوم شد هنگام صدق عرفى حصول فایده، ابتداى سال است که اگر یک سال گذشت، هر چه از مؤونه سال زیاد آمد، خمس آن باید پرداخت شود.

3) سال خمسى اجناسى مانند قالى که حدود دو یا سه سال بافتن آن طول مى کشد، چگونه است؟

پاسخ:سال خمسى در قالى دو سال یا سه سال است که تمام شود و فایده حاصل شود.

عدم تعلّق خمس به درختان غرس شده پس از خرید باغ

سؤال 198. مردى زمینى با مقدارى درخت میوه جهت امرار معاش خریدارى کرده، خمس آن را مى دهد. بعد مقدارى دیگر درخت میوه در آن غرس مى کند، آیا خمس درختان غرس شده ـ در صورتى که بابت خرید نهال درخت پولى نپرداخته و خود شخصا آن ها را کاشته و به عمل آورده است ـ لازم است؟

پاسخ:اگر داخل در سرمایه و مؤونه است، خمس ندارد.

درختى که خود به خود مى روید

سؤال 199. درختى که در زمین مرطوب خود به خود مى روید و اگر نگهدارى شود، بعد از پنج سال به کار مى آید. آیا بر این ها خمس تعلّق مى گیرد؟

پاسخ:با حیازت مالک مى شود و حکم سایر اموال را دارد.

درآمدهاى زراعت ثلت میّت

سؤال 200. آیا درآمدهاى حاصل از زراعت ثلث میّت، خمس دارد؟ اگر آن را در بانک به حساب کوتاه مدّت گذاشته و سودى به او تعلّق گیرد، آیا به آن خمس تعلّق مى گیرد؟

پاسخ:اگر ملک کسى است، سود حاصله خمس دارد و در غیر این صورت ندارد.

باغى که به علت تعمیرات، ارزش آن چند برابر شده

سؤال 201. کشاورزى در باغى که خریدارى کرده دیوار مى گذارد، و نهر آن را آسفالت مى کند و علف هاى هرز فراوانى که داشته از بین مى برد؛ به علت این کارها، ارزش باغ چند برابر مى شود آیا ارزش اضافى خمس دارد؟

پاسخ:اگر داخل سرمایه و مؤونه است، خمس ندارد.

رشد و نموّ درخت

سؤال 202. زمینى را با مقدارى درخت، براى امرار معاش مى خرد و خمس آن را مى دهد، بعد درخت رشد مى کند و به علت رشد و نموّ، قیمت درخت زیاد مى شود. آیا زیادى قیمت، خمس دارد؟

پاسخ:اگر زاید بر سرمایه و مؤونه نباشد، خمس ندارد.

تعلق خمس به منافع زمین آباد شده

سؤال 203. فردى زمین مواتى را براى کشاورزى و امرار معاش آباد مى کند و این زمین به علت آبادشدن توسّط وى بدون این که پولى خرج کند، داراى ارزش مى شود. آیا خمس این زمین واجب است؟

پاسخ:به منافع زمین، زاید بر مؤونه سالش خمس تعلّق مى گیرد. ولى اصل زمین اگر داخل در سرمایه یا به حکم آن باشد، خمس ندارد.
ملک کشاورزى

سؤال 204. کشاورزانى که جهت کشاورزى خود ملکى خریده اند و آن ملک ابزار کار آن ها مى باشد، آیا به آن ملک هم خمس تعلّق مى گیرد؟ با توجه به این که تا به حال سال خمسى براى خود تعیین ننموده اند؟

پاسخ:چون ابزار کار است، خمس به آن تعلّق نمى گیرد.

ترقّى قیمت زمین کشاورزى

سؤال 205. کشاورزى زمین هایى را براى کشاورزى خریده، آیا اصل زمین و ترّقى قیمت آن خمس دارد؟

پاسخ:مادامى که نفروشد و ثمن را نگیرد خمس ندارد، پس از فروختن هم اگر خود ثمن مانند مثمن داخل در سرمایه است، خمس ندارد.
باغ خریدارى شده براى استفاده شخصى و امرار معاش

سؤال 206. فردى باغى را هم براى استفاده شخصى و هم براى کسب و امرار معاش خریده، مسأله خمس باغ و میوه هایش را بیان فرمایید.

پاسخ:آن چه داخل در سرمایه و مؤونه است، خمس ندارد در صورتى که ثمنى که با آن خریده است خمس بر آن واجب نبوده وگرنه خمس همان ثمن را مى دهد، اگر به نحو متعارف به ذمّه معامله کرده است.

مخارج اصلاح باغ

سؤال 207. شخصى براى اصلاح باغى که با آن امرار معاش مى کند، مخارجى ـ مانند بیل زدن، مزد چیدن میوه، مزد آبیارى ـ پرداخت نموده است، آیا مخارج مذکور مورد تعلّق خمس قرار مى گیرد؟

پاسخ:هر چه داخل مؤونه سال است خمس ندارد، پس ملاحظه کند اگر به این باغ احتیاج دارد به این مخارج تا بتواند مؤونه سالش را برداشت کند، پس آن مخارج جزو مؤونه محسوب مى شود و خمس ندارد و اگر احتیاج ندارد و زیاده بر خرج سالش است، پس خارج از مؤونه است و خمس دارد.

خمس زمینى که فروخته شده براى سفر حج واجب

سؤال 208. شخصى زمینى دارد که قیمت آن بالا رفته و به واسطه همین زمین مستطیع شده، حال قسمتى از زمین را فروخته تا صرف حج کند، آیا باید خمس پول آن را بدهد؟

پاسخ:اگر قبلاً خمس به این زمین تعلّق نگرفته است، مى تواند این پول را در حج صرف کند و هر چه سر سال زیاد آمد، خمس آن را مى دهد و اگر متعلّق خمس بوده و به اندازه ى خمس باقى مانده مى تواند این پول را در حج صرف کند، ولى ابتدا به مرجع تقلید خود مراجعه کرده تا دین خود را از عین زمین یا مال دیگر ادا کند.

خمس بذر گندم

سؤال 209. اینجانب هر ساله مقدار مشخصى بذر گندم کشت مى کنم، آیا هر سال باید خمس آن را بپردازم؟

پاسخ:در زاید بر مؤونه خمس دارد و مؤونه آن مقدار است که در زندگى به کشت آن نیاز دارید.

زمین کشاورزى که محصول آن فقط صرف قوت خانواده مى شود

سؤال 210. شخصى زمینى را براى زراعت گندم مورد نیاز خانواده خود خریدارى کرده است و چیزى از آن را به فروش نمى رساند. آیا این ملک خمس دارد؟ اگر دارد چگونه بپردازد؟

پاسخ:آن ملک خمس ندارد.

خمس محصول زمینى که خمس آن زمین داده شده است

سؤال 211. اینجانب داراى چند هکتار زمین کشاورزى هستم که خمس آن را پرداخته ام و هر ساله مقدارى گندم از آن برداشت مى کنم که قسمتى از آن را جهت تأمین معاش خانواده ام مصرف مى کنم و بقیه را به فروش مى رسانم. لطفا کیفیت خمس آن را بیان فرمایید. آیا مخارجى که براى کشت و برداشت گندم مزبور صرف کرده ام، مى توانم از حاصل کسر کنم؟

پاسخ:هر مقدارى که زاید بر خرج سال باشد خمس دارد و مخارج را مى توانید کسر کنید، اگر قبلاً از ربح سال قبل به عنوان مؤونه آن سال نکرده اید.

خمس زمین هاى کشاورزى

سؤال 212. آیا زمین هاى کشاورزى که پول فروش محصول آن به اندازه مایحتاج و مخارج زندگى صاحب آن مى باشد خمس دارد؟ کیفیت خمس آن چگونه است؟

پاسخ:آن زمین ها خمس ندارند.

خمس زمین احیا شده اى که به ارث رسیده

سؤال 213. پدر اینجانب زمین مواتى را احیا کرده است و براى تأمین مخارج زندگى در آن کشت مى کرده و محصولش را مى فروخته و مقدارى را هم خانواده مصرف مى کرده اند این زمین به بنده، ارث رسیده و من مقدارى از آن را جهت تأمین نیازهاى زندگیم فروختم، حکم خمس این زمین ها چیست؟

پاسخ:آن زمین ها خمس ندارند.

خمس باغى که جهت تجارت میوه آن احداث شده

سؤال 214. شخصى با مقدارى پول خمس داده شده زمینى خریدارى کرده و به صورت باغ درآورده تا از میوه آن جهت تجارت و سود استفاده کند، آیا به این باغ خمسّ تعلّق مى گیرد؟

پاسخ:خیر، خمس ندارد؛ مگر ترقّى قیمت پیدا کند که آن ترقّى خمس دارد، در صورتى که زاید بر نیاز باشد و در حکم سرمایه و آلات کسب مناسب شأن نباشد.

باغ مورد استفاده خود که بعضى سال ها میوه آن فروخته مى شود

سؤال 215. شخصى باغى براى استفاده خود و خانواده اش خریدارى کرده است، در بعضى سال ها به طور اتفاقى میوه آن بیش از مصرف خانواده او بوده و به فروش مى رسد، آیا این باغ خمس دارد؟

پاسخ:خیر، خمس ندارد.

خمس زمین زراعتى و باغ که از درآمد سال خریدارى شوند

سؤال 216. آیا به زمین زراعتى و باغ که از درآمد سال خریدارى شوند خمس تعلق مى گیرد؟

پاسخ:در زاید بر مؤونه خمس دارد.

زمین هاى احیا شده

سؤال 217. زمین هایى که موات و مرده بوده اند توسط شخصى احیا شده و زیر کشت گندم رفته اند. وى پس از چند سال زمین ها را مى فروشد، آیا به پول این زمین ها خمس تعلق مى گیرد؟

پاسخ:اگر در زندگى به کِشت در آن زمین ها محتاج بوده، پول آن ها هم خمس ندارد، مگر آن چه سر سال زیاد بیاید.

سؤال 218. زمین هاى زراعى که قبلاً موات بوده و افرادى آن را آباد و احیا کرده و با آن کشاورزى مى کنند. آیا اصل زمین خمس دارد؟

پاسخ:آن چه داخل در سرمایه است، خمس ندارد.

خمس زمین هاى آباد شده با اجازه سازمان اراضى، توسط کشاورزان

سؤال 219. عده اى از کشاورزان پس از پیروزى انقلاب اسلامى، با اجازه سازمان اراضى، زمین هایى را در حومه شهر، آباد کرده اند با توجه به این که آنان درصدد پرداخت وجوهات شرعى هستند و نیز با عنایت به مرغوب بودن اراضى کشاورزى، کیفیت پرداخت آن را مرقوم فرمایید؟

پاسخ:اگر آن زمین ها زاید بر مؤونه باشند، باید خمس آن را به قیمت فعلى ادا کنید.

عدم تعلّق خمس به ارزش اضافه شده زمینِ مخروبه آباد شده

سؤال 220. فردى زمین مخروبه اى را خریدارى مى کند و با دسترنج خود آن را آباد مى کند و درخت میوه یا زراعت در آن مى کارد، آیا ارزش اضافى آن که به خاطر آباد کردن و درخت کاشتن در آن ایجاد مى شود، خمس دارد؟

پاسخ:اگر از طریق آن امرار معاش مى کند، خمس ندارد