تخلّى

احکام تخلّى

آیت الله العظمی بهجت قدس سره

دستشویى هاى رو به قبله مدرسه و...

سؤال: ساختمان هاى دولتى [مثل مدرسه] که تعدادى از دستشویى هاى آن رو به قبله ساخته شده است، آیا دانش آموزان مى توانند از آن استفاده کنند؟

پاسخ: فرد غیر بالغ تکلیف ندارد و بالغین باید مراعات کنند. و در این گونه موارد براى تغییر بنا اقدام کنند.

افتادن اشیاى محترم در دستشویى

سؤال:  اگر سکّه اى ـ که اسماى محترمه دارد ـ در دستشویى بیفتد، با توجّه به هزینه ى آن که براى بعضى افراد صرف آن مقدور نیست و با توجّه به انحصار دستشویى، آیا مى توان از آن براى تخلّى استفاده کرد؟

پاسخ:آن چه ذکر شد، مجوّز هتک نیست و تطهیر آن ممکن است به اجراى آب زیاد متصل به کر، به گونه اى سکه را احاطه کند و اگر مسیر آن متصل به فاضلاب شهرى است، از محل ابتلاى او پس از تطهیر مذکور خارج مى شود.

شک در سرایت بول و غایط

سؤال: اگر فردى شک کند که آیا بول یا غائط از مخرج تجاوز کرده یا نه، آیا مى تواند بنابر عدم تجاوز بگذارد؟

پاسخ: بلى، و میزان صدق عرفى استنجا است.

آب کشیدن عورت با آب قلیل

سؤال: آیا اگر عورت را در هنگام آب کشى با آب قلیل یک مرتبه به صورت مستمر آب بریزند، پاک مى شود یا حتما باید دو یا سه مرتبه آب قطع و وصل شود؟

پاسخ: یک مرتبه به صورت مستمر کفایت مى کند، به صورتى که بعد از زوال عین نجاست، آب بر آن جریان پیدا کند؛ بنابر کفایت یک مرتبه آب ریختن در تطهیر خصوص مخرج بول با آب قلیل، که در مسأله ى 71 رساله توضیح داده شده است.

توالت رو به قبله

سؤال: اگر انسان در منزل دیگران متوجه شود که توالت رو به قبله ساخته شده است، آیا وظیفه دارد صاحب خانه را مطلع سازد؟

پاسخ: در موردى که مستند به ابتلاء او است، تذکر بدهد.

توالت فرنگى

سؤال: در کشورهاى غیر مسلمان که در ساخت توالت ها سمت قبله رعایت نمى شود، تکلیف چیست؟

پاسخ: شخص مسلمان باید وظیفه اش را در رعایت سمت قبله، هنگام نشستن، رعایت کند.

پوشش بدن از ممیّز

سؤال: اگر شک داشته باشیم که بچه اى ممیّز شده یا نه، آیا واجب است که خود را از وى بپوشانیم؟

پاسخ: خیر، واجب نیست، اگرچه احتیاط خوب است.

همراه داشتن دعا، تربت و انگشتر

سؤال: حکم همراه داشتن دعا، تربت و انگشتر با اسماى متبرکه، در هنگام تخلى چیست؟ آیا گذاشتن در جیب پایین یا بالا کفایت مى کند؟ یا باید کلاً از بردن آن ها به تخلى اجتناب کرد؟

پاسخ: میزان صدق عرفى هتک است، که باید اجتناب شود.

سکه با اسم امام رضا در جیب

سؤال: سکه هاى ده تومانى رایج منقش به اسم امام رضا ـ علیه السّلام ـ است، اگر هنگام تخلى این سکه ها در جیب باشد اشکال دارد؟ و در صورتى که هنگام نشستن، سکه در جیب و زیر پا قرار گیرد، آیا موجب بى احترامى مى شود؟

پاسخ: چنان چه ذکر شد، میزان صدق عرفى هتک است، که باید اجتناب شود.

تخلّى عشایر و چادر نشین ها

سؤال: عشایر و چادرنشین ها ـ به خصوص در هنگام کوچ ـ ، آب کافى براى تطهیر ندارند، آیا چوب و سنگریزه براى تطهیر مخرج بول آن ها کفایت مى کند؟ و آیا آن ها با این حال مى توانند نماز بخوانند؟

پاسخ: خیر، کافى نیست و باید براى نماز، خود را با آب تطهیر کنند ـ چنان چه در مسأله ى 71 رساله بیان شده است ـ و در صورت ناچارى، حکم نمازخواندن با بدن و لباس نجس در حال اضطرار جارى است.

کشف عورت جهت استخدام

سؤال: استخدام در بعضى از شرکت ها و مؤسسات و... مستلزم معاینات پزشکى است ـ که گاهى مشتمل بر کشف عورت است ـ ، آیا این عمل در صورت نیاز جایز است؟

پاسخ: جایز نیست و اضطرارى که به واسطه آن کشف عورت، اجازه داده شده است، فقط در ضرورت هایى است که انجام آن منحصر بر کشف عورت است.

یکى بودن چاه توالت و آشپزخانه

سؤال: آیا اگر چاهى که آب توالت به آن مى ریزد، با چاه آشپزخانه ـ که اضافه آب و مواد غذایى هم چون برنج، نان و... در آن ریخته مى شود ـ یکى باشد، آیا اشکال دارد؟

پاسخ: بهتر است متعدد باشند.

پاک کردن محل غایط با سنگ

سؤال: اگر محل غایط را با سنگ یا دستمال پاک کنند، آیا برطرف شدن لزجى غایط از محل لازم است یا نه؟ و آیا اگر انسان عرق کند و یا محل غایط خیس شود، موجب نجاست بدن یا لباس مى شود؟ و آیا در این صورت مى توان با این بدن و لباس نماز خواند؟

پاسخ: هر گاه با سنگ و کلوخ و مانند این ها غایط را با شرایطى که در مسأله ى 74 رساله ذکر شده، برطرف کنند، بنابر اظهر مخرج پاک مى شود و نمازخواندن مانعى ندارد و چنان چه چیزى هم به آن برسد، نجس نمى شود و ذره هاى کوچک و لزوجت محل، اشکال ندارد، مگر این که آن مقدارى که معمولاً به وسیله سنگ و کهنه از بین مى رود، باقى بماند.

بول در آب فراوان

سؤال: اگر کسى در زیر دوش، درون رودخانه یا... بول کند، جهت تطهیر لازم است لباس هاى خود را فشار دهد و محل بول را دست بکشد؟

پاسخ: فشاردادن در تطهیر با آب کثیر، لازم نیست؛ اما دست کشیدن محل بول نقشى جز ازاله ى عین نجاست ندارد.

منظور از عورت چه قسمتى از بدن است

سؤال: در بحث تخلى ـ که پوشاندن عورت لازم است ـ مراد از عورت چه قسمتى از بدن مى باشد و آیا ران و باسن، زیر شکم و بالاى آلت و نیز ما بین دبر و بیضتین جزو آلت شمرده مى شود؟

پاسخ: مراد از عورت ـ در باب تخلى ـ در زن قُبُل و دبر او به تنهایى است و در مرد قُبُل و دُبُر و بیضتین او است و قسمت هاى دیگر عورت محسوب نمى شود، هر چند موهاى روییده شده ى اطراف آلت، بهتر است پوشانده شود، همان گونه که مستحب است از ناف تا ساق پوشیده شود؛ بلکه بهتر است هنگام تخلى در مکانى قرار گیرد که اصلاً کسى او را نبیند.

تخلى رو به قبله یا بدون پوشاندن خود

سؤال: اگر کسى در مکانى قرار گیرد که یا باید رو به قبله تخلى کند تا در منظر دیگران نباشد، یا در منظر دیگران رو از قبله بگرداند، کدام یک را باید برگزیند؟

پاسخ: اگر براى آن که نامحرم او را نبیند، ناچار شود رو به قبله یا پشت به قبله بنشیند، باید رو به قبله یا پشت به قبله بنشیند.

مراد از ازاله عین نجس در بول

سؤال: در نجاساتى هم چون بول ـ که عین ندارد ـ ، گفته مى شود پس از برطرف شدن عین نجس یک یا دوبار آب ریخته شود، منظور چیست؟ و اگر بول که در یک محل ریخته شده، خشک شده باشد، آیا به آن زوال عین اطلاق مى شود؟

پاسخ: چون عین بول با آب ریختن زایل مى شود، ذکر مطلب فوق براى تذکر این است که شستنى که زایل کننده عین بول است با شستنى که پاک کننده محل است و این دو از نظر حکم متفاوت هستند، اشتباه نشود و بول پس از خشک شدن، اگر جرمى از آن نماند، زوال عین آن مى شود.

برجستگى عورت از پشت شورت

سؤال: برخى از شورت ها به قدرى چسبان و کوتاه است که فقط عورت را مى پوشاند و تمام حجم عورت از آن نمایان است، آیا پوشیدن و یا نظر به افرادى با این پوشش، اشکال دارد؟

پاسخ:اگر معرضیّت براى مفسده دارد، اشکال دارد.

آداب رفتن به توالت

سؤال:  لطفا آداب تخلى را بیان فرمایید؟

پاسخ:از جمله آدابى که بهتر است رعایت شود آن است که در وقت داخل شدن، پاى چپ را پیش گذارند و در هنگام خروج پاى راست را اوّل بیرون نهند و نیز گفتن «بسم اللّه » و دعاهاى وارد شده نیز مستحب است. هم چنین خوب است هنگام تخلى سر پوشیده باشد و مستحب است در پایان تخلى، مردان استبراء نمایند. (جهت توضیح بیشتر در این رابطه به مسأله ى 83 تا 85 رساله مراجعه شود.)

ذکر گفتن

سؤال: آیا در هنگام تخلى ذکر گفتن اشکال دارد؟

پاسخ: خیر، اشکال ندارد.

مکروهات رفتن به توالت (تخلى)

سؤال: لطفا امورى که هنگام رفتن توالت بهتر است ترک شود را بیان فرمایید؟

پاسخ: نشستن فرد در کنار راه، کنار نهر و چشمه و محل افتادن میوه و درب خانه ها و نیز رو به آفتاب و ماه و رو به باد، بول نمودن و نیز در زمین سخت بول کردن و در سوراخ حیوانات و داخل آب راکد یا جارى و نیز در جایى که موجب لعن انسان بشود و هم چنین خوردن و آشامیدن در حال نشستن و مسواک کردن در حال تخلى و شستن خود با دست راست و یا تطهیر خود با دست چپى که انگشتر با نقش اسماى خداوند در آن باشد (البته اگر موجب آلودگى نشود مکروه است و در غیر این صورت حرام است) و سخن گفتن ـ به غیر ذکر خداوند و خواندن «آیة الکرسى» یا حکایت اذان و یا گفتن «یرحمک اللّه » به کسى که عطسه مى کند، اگرچه مورد روایت، تحمید خود عطسه کننده است ـ و سر بالا بول نمودن مرد و هم چنین از بلندى بول کردن و تخلى میان قبر کردن و زیاد نشستن در توالت، از جمله چیزهایى است که ترک آن در هنگام تخلّى مطلوب مى باشد.

مشقت در یافتن قبله

سؤال: اگر انسان به واسطه فشار غایط و بول توانایى تفحص از جهت قبله را نداشته باشد، وظیفه او چیست؟

پاسخ: مى تواند به گمان خود عمل کند، در غیر این صورت وظیفه اى ندارد.

آب پس از بول

سؤال: گاهى پس از بول آبى خارج مى شود که چسبندگى زیادى داشته و به آسانى از آلت و دست پاک نمى شود، اگر پس از تطهیر هنوز چسبندگى آن وجود داشت، تکلیف چیست؟

پاسخ:اگر چسبندگى تنها حالت پوست باشد و عرفا جرمى از آن نمانده باشد، پاک شده است.