4- استحاله

(مسأله 195) اگر جنس چیز نجس به طوری عوض شود که به صورت چیز پاکی در آید پاک می شود و می گویند: استحاله شده است. مثل آنکه چوب نجس1 بسوزد و خاکسترگردد، یا سگ در نمکزار فرو رود و نمک شود، ولی اگر جنس آن عوض نشود مثل آنکه گندم نجس را آرد کنند یا نان بپزند2 پاک نمی شود.

1- اراکی: چیز نجس...

2- بهجت: گندم نجس را آرد کنند و یا آرد نجس را نان بپزند ...

*****

مکارم: مسأله- هر گاه عین نجس چنان تغییر یابد که نام آن از آن برداشته و نام دیگری به آن داده شود، پاک می گردد و می گویند «استحاله» شده است، مثل اینکه سگ در نمکزار فرو رود و مبدّل به نمک شود؛ همچنین اگر چیزی که نجس شده است به کلی تغییر یابد، مثل اینکه چوب نجس را بسوزانند و خاکستر کنند، یا آب نجس تبدیل به بخار شود؛ اما اگر تنها ساختار آن تغییر کند مثل اینکه گندم نجس را آرد کنند پاک نمی شود.

وحید: مسأله – اگر چیز نجسی به صورت چیز پاکی در بیاید که عرف، آن را تغییر در حقیقت ببیند پاک می شود، مثل آن که چوب نجس بسوزد و خاکستر گردد، یا سگ در نمکزار فرو رود و نمک شود، ولی اگر حقیقت آن عوض نشود – مثل آنکه گندم نجس را آرد کنند یا نان بپزند – پاک نمی شود.

مسأله اختصاصی

بهجت: مسأله 198- بخار و دود و شعله ای که از چیز نجس یا متنجس برمی خیزد پاک است، ولی اگر بخار به صورت عرق و مایع درآید چه از نجس باشد و چه از متنجس، نجس است. ونیز بنابر احتیاط واجب باید از ذرات چربی و روغنی که از دود نجس و متنجس حاصل می شود و بر سطوح مجاور آن می نشیند اجتناب شود.

(مسأله 196) کوزه گلی و مانند آن که از گل نجس ساخته شده نجس است1 و باید 2 از زغالی که از چوب نجس درست شده اجتناب نمایند3.

1- گلپایگانی، خوئی، تبریزی، صافی: و همچنین زغال چوب نجس.

2- بهجت: بنابر احتیاط واجب...

3- وحید: زغالی که از چوب نجس ساخته شده احوط اجتناب از آن است.

مظاهری: اجتناب از زغالی که از چوب نجس درست شده و نظیر آن لازم نیست.

*****

سیستانی: مسأله – کوزۀ گلی و مانند آن که از گل نجس ساخته شده است نجس است و اما زغالی که از چوب نجس درست شده چنانچه هیچ یک از خواصّ حقیقت سابقه در آن نباشد، پاک است. و اگر گل نجس با آتش، مبدّل به سفال یا آجر شود ، بنابر احتیاط واجب، نجس است.

زنجانی: مسأله – کوزه گلی و مانند آن که از گل نجس ساخته شده نجس است و بنابراحتیاط ذغالی که از چوب نجس درست شده نجس است.

مکارم: مسأله: زغالی که از چوب نجس درست شده نجس است، و همچنین کوزه یا آجری را که از گل نجس ساخته اند.

سبحانی: مسأله – کوزۀ گلی و مانند آن که از گل نجس ساخته شده و همچنین زغالی که از چوب نجس درست شده باشد نجس است .

(مسأله 197) چیز نجسی که معلوم نیست استحاله شده یا نه ، نجس است1.

1- زنجانی: بنابراحتیاط.

وحید: در صورتی که منشأ شکّ این باشد که آیا موضوع نجس باقی است یا نه.