مسأله 15-وقت نماز جمعه با زوال خورشيد شروع مي شود و (تا وقتي كه سايه شخص به اندازه دو قدم «پا» متعارف برسد امتداد دارد1. ولي2) احتياط واجب3 آن است كه از اوائل عرفي زوال ظهر تأخير نيندازند و اگر تأخير افتاد احتياط مستحب4 آن است كه نماز ظهر را بخوانند.
1- مكارم: وقت نماز جمعه از اول ظهر است به مقداري كه اذان و خطبه ها و نماز مطابق معمول انجام شود و با گذشتن اين مقدار، وقت نماز جمعه پايان مي يابد و بايد نماز ظهر خوانده شود.
2- [قسمت داخل پرانتز دررساله آيت الله فاضل نيست]
3- مكارم: اين حكم اقوي است.
4- فاضل: احتياط...
*****
اراكي: مسأله- وقت نماز جعه ظاهراً از اول زوال آفتاب است تا يك ساعت از زوال گذشته، و اگر از اين مقدار گذشت، بايد نماز ظهر بخواند و هرگاه مقدار دو خطبه كوتاه و يك ركعت از اين مقدار وقت كه گفتيم درك نمايد، ظاهراً جمعه را درك نموده است.
تبريزي: مسأله- وقت نماز جمعه از اول ظهر است تا وقتي كه سايه شاخص در طرف مشرق به اندازه خود شاخص شود پس هرگاه تا اين وقت نماز جمعه به تأخير افتاد وقتش خارج شده و مكلف بايد نماز ظهر را بجا آورد، و احتياط مستحب آن است كه نماز جمعه را از زماني كه براي دو خطبه و اقامه نماز به مقدار متعارف لازم است تأخير نيندازند.
مسأله 16- اگر امام خطبه ها را قبلاً شروع كرده و هنگام زوال به پايان برساند و نماز جمعه را شروع كند صحيح است1.
1- مكارم: احتياط واجب آن است كه بعد از ظهر بخواند.
*****
اراكي: مسأله- جايز است دو خطبه پيش از زوال خوانده شود ولي احتياط مستحب آن است كه پيش از زوال، خطبه نخوانند.
تبريزي: مسأله- بنابراحتياط واجب خطبه هاي نماز جمعه بايد بعد از زوال خوانده شود و اگر امام، خطبه ها را قبل از زوال شروع كند هر چند هنگام زوال به پايان برساند و نماز جمعه را شروع كند اشكال دارد و نمي توانند به آن اكتفا كنند.
مسأله 17-جايز نيست امام جمعه خطبه ها را آنقدر طولاني كند كه وقت نماز بگذرد و الا بايد نماز ظهر را بخواند، زيرا نماز جمعه در خارج وقت آن قضا ندارد.
*****
اراكي: مسأله- حداكثر طولاني شدن خطبه مقداري است كه باعث گذشتن وقت نماز جمعه نشود، نماز جمعه اگر فوت شد، قضا ندارد.
مسأله 18-اگر دربين نماز جمعه وقت آن تمام شود در صورتي كه يك ركعت آن در وقت واقع شده باشد صحيح است ولي احتياط مستحب آن است كه پس از اتمام آن، نماز ظهر را هم بجا آورد و اگر يك ركعت آن در وقت واقع نشده باطل است ولي احتياط مستحب1 آن است كه آن را تمام كند و سپس نماز ظهر را بخواند.
اين مسأله در رساله آيت الله اراكي نيست
1- مكارم: احتياط واجب.
*****
تبريزي: مسأله- اگر در بين نماز جمعه وقت آن تمام شود، نماز جمعه صحيح نيست و بايد نماز ظهر را بجا آورند ولي در صورتي كه يك ركعت آن در وقت واقع شده باشد احتياط مستحب آن است كه نماز جمعه را تمام كرده و سپس نماز ظهر را بخواند.
مسأله19-اگر عمداً نماز جمعه را طوري به تأخير بيندازد 1 كه تنها براي يك ركعت آن وقت باقي باشد احتياط واجب آن است كه نماز ظهر را بجا آورند.
اين مسأله در رساله آيت الله اراكي نيست
1- تبريزي: كه مقداري از آن درخارج وقت واقع شود نماز جمعه صحيح نيست و بايد نماز ظهر را بخوانند.
مسأله 20-اگر يقين دارد وقت به اندازه اي هست كه مي تواند حداقل واجب را در تحقق دو خطبه و دو ركعت نماز بجا آورد بين نماز جمعه و ظهر مخير است، و اگر يقين دارد كه به اين اندازه وقت نيست بايد نماز ظهر را بخواند و اگر شك دارد، نماز جمعه صحيح است ولي در صورتي كه پس از نماز معلوم شود1 كه حتي براي يك ركعت هم وقت باقي نبوده، بايد نماز ظهر را بجا آورد گرچه احتياط مستحب آن است كه اگر تنها يك ركعت آن هم در وقت واقع شده، نماز ظهر را بخواند.
اين مسأله در رساله آيت الله اراكي نيست
1- تبريزي: كه مقداري از آن درخارج وقت واقع شده بايد نمازظهر را بجا آورد.
مسأله 21-اگر مقدار وقت را مي داند ولي شك دارد كه در اين مقدار مي تواند نماز جمعه را بجا آورد يا نه، جايز است نماز جمعه را شروع كند، پس اگر وقت برای همه نماز کافی بود، نمازش صحیح است والا باید نماز ظهر را بجا آورد ولي احتياط مستحب آن است كه در اين صورت اساساً نماز ظهر را اختيار كند.
اين مسأله در رساله آيت الله اراكي نيست.
مسأله 22-در صورتي كه نماز جمعه با عدد كامل و در وقت دامنه دار شروع شده ولي مأمومي به ركعت اول نرسيده باشد، اگر به ركعت دوم – ولو به ركوع آن- برسد و اقتداء كند نمازش صحيح است1 به شرط آن كه بداند وقت به اندازه اي هست كه ركعت دوم او هم در وقت واقع مي شود در اين صورت دومين ركعت نماز خود را به طور فرادي بجا مي آورد ولي براي كسي كه تكبير ركوع ركعت دوم امام را درك نكرده بهتر آن است كه 2 نيت خود را به ظهر برگردانده و نماز ظهر را بجا آورد.
1- فاضل: و دومين ركعت نماز خود را به طور فرادي بجا مي آورد. [پايان مسأله]
2- مكارم: خلاف احتياط است.
تبريزي: اگر قبل از ركوع ركعت دوم به امام برسد و اقتدا كند نمازش صحيح است (به شرط آن كه وقت به اندازه اي باشد كه ركعت دوم او هم در وقت واقع شود) در اين صورت ركعت دوم نماز خود را بطور فرادي بجا مي آورد و اگر در ركوع ركعت دوم امام را درك كند بايد به قصد رجاء اقتدا كند و ركعت دوم نماز خود را بطور فرادي بجا آورد لكن نمي تواند به آن اكتفا كند و بايد نماز ظهر را هم بجا آورد.
*****
اراكي: مسأله- اگر مأموم به ركعت اول نماز جمعه نرسيد و به ركعت دوم – هر چند در ركوع باشد- خود را برساند، صحيح است و ركعت دوم را خود با هر سوره اي كه بخواهد پس از سلام امام فرادي مي خواند و اگر مأموم در ركعت دوم پس از گفتن تكبيرة الاحرام و رفتن به ركوع شك كند كه ركوع امام را درك كرده يا نه نمازش باطل است و بايد نماز ظهر بخواند.