شرايط نماز جمعه-مطابق با فتاواي امام و حضرات آيات:اراكي، فاضل، تبريزي، نوري و مكارم:

مسأله 3-نماز جمعه تنها توسط مردان منعقد مي شود، ولي زنان هم مي توانند درآن شركت كنند.

اين مسأله در رساله ايت الله اراكي نيست

مسأله 4-نماز جمعه بايد به جماعت برگزار شود و نمي توان آن را به طور فرادي بجا آورد1.

1- اراكي: اگر فرادي بخواند و يا عمداً قصد فرادي كند نمازش باطل مي شود.

مسأله 5-همه شرايطي كه در نماز جماعت معتبر است در نماز جمعه نيز لازم است، مانند نبودن حائل، بالاتر نبودن جاي امام، فاصله بيش از حد نداشتن و غير اينها.[1]

اين مسأله در رساله آيت الله اراكي نيست

مسأله 6- همه شرايطي كه در امام جماعت لازم است بايد در امام جمعه هم باشد مانند عقل، ايمان، حلال زادگي و عدالت. ولي امامت كودكان و زنان در نماز جمعه جايز نيست1 اگر چه در نمازهاي ديگر براي خودشان جايز باشد.

1- فاضل: [پايان مسأله].

*****

اراكي: مسأله- امام جماعت در نماز جمعه بايد بالغ، عاقل، مرد، عادل، حلالزاده و شيعه دوازده امامي باشد و ساير شرايطي كه در جماعت نمازهاي يوميه شرط است همچون فاصله نداشتن و ... در اينجا نيز معتبر است، امام جمعه لازم نيست مجتهد باشد بلكه همين قدر كه بتواند دو خطبه را بخواند و شرايط ديگري هم – كه خواهيم گفت- داشته باشد مي تواند امام جماعت نماز جمعه شود.

مسأله7-بر هر مرد مكلف آزاد غير مسافري كه نابينا، بيمار و پير و فرتوت نباشد، نماز جمعه واجب تخييري است 1 البته در صورتي كه فاصله او تا محل اقامه جمعه بيش از دو فرسخ نباشد بنابراين بر كساني كه فاقد يكي از اين شروط باشند حركت به سوي نماز جمعه به فرض اين كه وجوب تعييني هم داشته باشد واجب نيست گرچه حضور در آن بر ايشان هيچ مشقتي نداشته باشد.

1- نوري: واجب است...

فاضل: رجوع كنيد به ذيل مسأله9.

*****

اراكي: مسأله- بر مسافر، زن، پير، كور، ديوانه، نابالغ، بنده و هر كس كه حضور وي باعث مشقت و حرج برايش باشد نمازجمعه واجب نيست، بنابراين نماز جمعه بر مردان و كساني كه سالم و تندرستند و عاقل و بالغ مي باشند واجب است.

تبريزي: مسأله- اگر در زمان غيبت نماز جمعه با شرائطش اقامه شود احتياط واجب آن است كه مكلف براي أداء آن حاضر شود ولكن حضور براي چند طائفه واجب نيست:1- پيراني كه ضعف دارند. 2- زنها. 3- مسافر در محل اقامه در صورتي كه نمازش شكسته باشد، اما مسافري كه نمازش تمام است حكم غير مسافر را دارد. 4- آنهايي كه از محل نماز جمعه بيشتر از دو فرسخ دورند. 5- مريض. 6- عاجز مثل نابينا و شل، البته اگر اينها در نماز جمعه حاضر شوند نماز جمعه شان صحيح است و از نماز ظهر كفايت مي كند.

مسأله8-كمترين فاصله لازم بين دو نماز جمعه، يك فرسخ است.

*****

اراكي: مسأله- فاصله بين دو نماز جمعه از يك فرسخ بايد كمترنباشد، اگر كمتر بود، هر كدام كه ديرتر شروع كرده باشند باطل است، خواه از هم مطلع باشند يا نه، و اگر هر دو مقارن هم در يك لحظه تكبيرة الاحرام بگويند، هر دو نماز باطل است و اگر وقت باقي است، مي توانند از نو نماز جمعه بخوانند و اگر وقت نماز جمعه گذشته، بايد نماز ظهر بخوانند.

مسأله 9- كمترين عدد لازم براي انعقاد نماز جمعه 5 نفر است كه بايد يكي از آنها امام باشد، پس نماز جمعه با كمتر از 5 نفر واجب نيست و منعقد نمي شود ولي اگر 7 نفر و بيشتر باشند فضيلت جمعه بيشتر خواهد بود1.

1- فاضل: [و] پنج نفرمذكور بايد شرايط زير را داشته باشند: 1- مرد باشد. 2- آزاد باشند. 3- مسافري كه نمازش شكسته است نباشند. 4- بيمار و پير نباشند. 5- فاصله آنها تا محل اقامه جمعه كمتر از دو فرسخ باشد و بر كساني كه اين شرايط را نداشته باشند واجب نيست حتي اگر نماز جمعه واجب تعييني باشد، اما اگر بعد از تحقق جمعه درآن شركت كنند نمازشان صحيح و كفايت از نماز ظهر مي كند.

*****

اراكي: مسأله- براي تشكيل نماز جمعه بايد جمعيت آنها از پنج نفر كمتر نباشد كه يكي از آنها خود امام مي باشد، بنابراين غير از امام چهار نفر اگر براي نماز جمعه حاضر شوند انعقاد آن جايز و مشروع مي شود.

مسأله10-درصورت وجود شرايط لازم، نماز جمعه بر سكنه شهرها و شهركها و حاشيه نشينان آنها و روستائيان، چادر نشينان و بيابان گردهايي كه روش زندگي آنها چنين است واجب است1.

اين مسأله در رساله آيات عظام اراكي و فاضل نيست

1- مكارم: واجب تخييري است.

مسأله 11- فاقدين شرايط وجوب نماز جمعه اگر اتفاقاً در نماز حاضرشوند يا با مشقت، خود را به آن برسانند نمازشان صحيح است و نماز ظهر بر آنها واجب نيست، همچنين كساني كه با وجود باران يا سرماي شديد يا نداشتن پا يا عضو ديگر كه موجب مشقت و اسقاط تكليف نماز جمعه است در نماز جمعه شركت كرده اند، نمازشان صحيح است . اما اگر ديوانه به نماز جمعه بپردازد نمازش صحيح نيست ولي نماز جمعه پسران نابالغ صحيح است گرچه نمي توانند مكمل عدد لازم – 5 نفر – باشند همان گونه كه نمي توانند به تنهايي تشكيل نماز جمعه بدهند.

فاضل: رجوع كنيد به ذيل مسأله 9.

تبریزی: و نیز رجوع کنید به ذیل مسأله 7.

*****

اراكي: مسأله- كساني كه نماز جمعه بر آنان واجب نيست، اگر در نماز جمعه شركت كنند، نماز آنان صحيح است و به جاي ظهر حساب مي شود.

مسأله12-مسافر مي تواند در نماز جمعه شركت كند و در اين صورت نماز ظهر از او ساقط است لكن مسافرين به تنهايي1 بدون شركت حاضرين نمي توانند نماز جمعه تشكيل دهند و در اين صورت نماز ظهر بر آنها واجب است2 و نيز مسافر نمي تواند مكمل عدد لازم – 5نفر- باشد3 ولي اگر مسافرين قصد اقامه ده روز يا بيشتر بنمايند مي توانند نماز جمعه تشكيل دهند.

1- مكارم: بنابراحتياط واجب...

2- تبريزي: و نيز بنابراحتياط مسافر نمي تواند امام جمعه يا مكمل عدد باشد.

3- مكارم: بنابراحتياط واجب.

*****

اراكي: مسأله- مسافران به تنهايي نمي توانند نماز جمعه برپا كنند، مگر آن كه تصميم بگيرند ده روز در آنجا بمانند، مسافر هم مي تواند امام جماعت در نماز جمعه باشد.

مسأله 13-زنان مي توانند در نماز جمعه شركت كنند و نمازشان صحيح است و مجزي از نماز ظهر است اما به تنهايي بدون شركت مردان نمي توانند نماز جمعه تشكيل دهند چنانكه نمي توانند مكمل عدد لازم – 5 نفر – هم باشند1 زيرا نماز جمعه تنها با شركت مردان منعقد مي شود.

1- مكارم: بنابراحتياط واجب.

اراكي: رجوع كنيد به ذيل مسأله 11.

مسأله14- خنثي مشكله – كسي كه مرد يا زن بودنش اصلاً معلوم نيست- مي تواند در نماز جمعه شركت كند1 ولي نمي تواند مكمل عدد لازم – 5 نفر- يا امام جمعه باشد2 پس اگر غير از او فقط چهار نفر جمع شده باشند نماز جمعه برگزار نمي شود و بايد نماز ظهر را بخوانند.

1- تبريزي: بلكه در صورت، اقامه نماز جمعه با شرايط، بنابراحتياط بايد شركت كند.

2- مكارم: بنابراحتياط واجب.

*****

اراكي: مسأله- شخص خنثي اگر به نماز جمعه حاضر شود نمازش صحيح است ولي نمي تواند خود امام باشد.

___________________________________

[1] - فاضل، نوري: پيرامون شرايط، موانع،مبطلات، خلل، شك، سهو و غيره به فصل مربوط به نماز جماعت مراجعه شود.