لزوم رد مال غصبي و يا بدل آن به مالك

 سؤال41:فردي در مدرسه اي سكونت داشته و به شرايط جواز سكونت در آن عمل نكرده و در مدت سكونت جمعاًمبلغ ده هزار تومان به عنوان شهريه از آن مدرسه گرفته است، و الان مي داند كه اگر اين مبلغ را به متولي آن مدرسه بر گرداند به مصرف واقعي آن نخواهد رسيد و از طرف ديگر مي خواهد آن را برگرداند تا مديون نباشد بفرماييد آن را به چه مصرفي برساند؟

جواب:اگر از وجوه شرعيه است بايد به حاكم شرع و اگر از موقوفه است به متولي شرعي مراجعه شود.

سؤال42:شخصي در زمان طاغوت ملك ديگري را كه در اجارهٔ او بوده به دستور اصلاحات ارضي به نام خود ثبت نموده است و آن شخص هم فوت نموده آيا ورثهٔ نامبرده اگر بخواهد ملك را به صاحب اصليش برگرداند از لحاظ شرعي و قانوني مجاز است يا خير؟

جواب:ردّ ملك به مالك شرعي آن لازم است.

سؤال43:شوهر من در زمان طاغوت مقداري از اجناس دولت را به منزل آورده حال كه تصميم به عودت آن داريم آيا آنها را حتماً بايد به جاي اولش برگردانيم يا اينكه به پيش نماز محل تحويل دهيم؟

جواب:اگر از اموال دولتي است بايد به دولت برگردد.

سؤال44:دو نفر از كرج از مخابرات آن شهر تقاضاي تلفن كرده و مبلغ مربوط به آن را نيز پرداخت كرده اند و خود مخابرات هم به وجه مأخوذه اعتراف دارد و آن دو نفر را جزو مشتركين خود مي داند ولي هنگام صدور شمارهٔ تلفن ، عالماً عامداً و بدون اجازهٔ مالكين و خريداران اين دو شماره تلفن را به اسم دو نفر ديگر صادر نموده است آيا با ارتكاب اين عمل كار غصب انجام داده يا خير؟

جواب:اين عمل جايز نيست و در فرض مرقوم بايد به صاحبان آنها برگردد.

سؤال45:شخصي در زمان طاغوت از جهت اينكه در محلي رئيس خانهٔ انصاف بوده مردم را جريمه كرده است كه در سابق اين پول به دادگستري داده مي شده است ولي جريمه ها را رد نكرده و فعلاً در پيش او است آيا بايد به دادگستري رد كند يا به افراد جريمه شده بدهند يا به مخارج ده برساند يا به مقام ديگري بدهد؟

جواب:بايد به صاحبش ردّ كند.

سؤال46:در زمان طاغوت يك عده افراد،از شركت نفت وسايلي از قبيل سيم و لوله و آهن سرقت كرده اند و ال بعضي هم خيلي قابل اهميت است نسبت به اين اشخاص راجع به اين اموال چه مي فرماييد؟

جواب:بايد برگردانند.

سؤال47:شخصي در حين مرض موت كه تقريباًشصت هزار تومان مقروض بوده و زميني داشته كه مقداري از آن هم در گرو همين پول بوده است و مقدار سي هزار تومان ديگر به طور غصبي به مردم بدهكار بوده است بعضي از افرادي كه از مسائل شرعي آگاه نبوده به فرد مذكور گفته اند كه :تو به وسيلهٔ زمين مستطيع هستي و حال آنكه مقداري از زمين را به طور غصبي در تصرف داشته است و وصيت نموده است كه ثلث زمينم را بفروشيد و از جانب من به حج برويد و بعد خودش در همين مرض فوت كرده است و دو پسر و يك دختر صغير نيز دارد، تكليف وصي و ارقاب او در اين باره چيست آيا زمين غصبي و پول غصبي را به صاحبان مسترد كنند و يا اينكه حج نيابتي انجام دهند؟ درحالي كه ثلث زمينش نمي تواند هم حقوق مردم و هم خرجي مكه را ادا كند لطفاً بفرماييد كدامش مقدم است؟

جواب:آنچه غصب شده جزؤ تركه نيست بايد به صاحبانش برگردد و آنچه كه از تركه محسوب است ثلث آن صرف وصيت و دو ثلث ديگر بين ورثه تقسيم مي شود و حج در فرض وجوب بايد انجام شود و اگر ثلث كافي نيست از اصل مال تكميل شود.

سؤال48:بنده مدت د سال پيش جايي كار مي كردم و الان بيكار هستم ماجراي من از اين قرار است كه من در بازار در يك مغازه كار مي كردم بعد در آنجا مسؤول خريد اجناس از بازار شدم كه شيطان در من رخنه كرد و وسوسه نمود و من مقداري از پولها را با فاكتورهاي جعلي بر مي داشتم و مبلغي هم حقوق مي گرفتم لذا مبلغي پول حلال مخلوط به حرام  جمع كردم و حال از اين كار خود بسيار پشيمان هستم و چون فردي مسلمان هستم مي خواهم راهي پيدا كنم تا از اين عذاب وجدان راحت شوم ولي مبلغي از آن پولها را خرج كرده ام و حال از نصف آن را در اختيار دارم كه در حدود شش هزار تمان مي باشد لطفاً مرا در اين زمينه راهنمايي فرماييد؟

جواب:از پول خرج شده هر مقدار يقين داريد مال غير بوده بايد عوض آن را به مالك برسانيد و نسبت به پول موجود كه مقداري از آن مال غير است بايد از مالك كسب رضايت نماييد يا به او رد كنيد.

سؤال49:در زمان تظاهرات عليه رژيم طاغوت كالايي كه قسمت آن حدود دو هزار تومان بوده است از منزل شخصي از افراد رژيم سابق كه مردم خانه او را خراب كرده و آتش زده بودند به دست اينجانب رسيده و مورد استفاده شخصي قرار گرفته است با توجه به اينكه شخص مذكور بعد از پيروزي انقلاب اسلامي اعدام گرديده و خانواده اش نيز به جاي ديگر ي رفته اند كه دسترسي به خانوادهٔ او مشكل است بفرماييد حكم استفاده از آن كالا تا كنون و يا بعد از اين چيست؟

جواب:كالاي مسروقه بايد به ورثه او برگردد با مراعات مقررات دولت اسلامي.

سؤال50:شخصي در زمان طاغوت كه در اوان تكليف و يا بيشتر بوده مقداري از اموال عمومي و يا به تعبير ديگر بيت المال را مصرف نموده است به عنوان مثال رفته در اداره برق سيمهاي مسي بي فايده  و امثال آن را جمع كرده و فروخته ويا كاغذهاي اطلاعيه را كه در آن زمان براي امور مختلف مملكتي بوده و دست بزرگترها بوده برداشته و به قصابي فروخته و يا از كاغذهاي امتحاني دبيرستاني به طور شخصي استفاده كرده و يا مقدار نختصري پول به دست آورده،كه تمام اين موارد و امثال آن اولاًدر زمان طاغوت بوده وثانياً از روي جهالت و ناداني بوده حال كه اين شخص متنبّه شده و مخصوصاً اينكه حكومت اسلامي است مي خواهد خودش را برئ الذّمه كند لطفاً راهنمايي بفرماييد كه براي برئ الذّمه شدن شخص مذكور با توجه به اينكه مقدار دقيق آن پولها و پول آن اشيا و كالاها را نمي داند چه مقدار پول بدهد،حد اكثر را درنظر بگيرد يا حد اقل را و به چه حسابي واريز كند يا كجا بفرستد؟

جواب:اجناس برداشتي را ضامن است بايد عين يا قيمت آن را به بيت المال برگرداند.

سؤال51:در حجرهٔ يكي از تجّار مشغول كار بودم صاحب حجره كارخانهٔ روغن كشي اتومبيل نيز داشت. پس از مدتي متوجه شدم كه حساب افراد ضعيفي را كه مثلاًبشكه خالي،فيلتر روغن و غيره به او مي دادند كم مي كرد و چون سواد نداشتند مثلاً00 كارتن فيلتر را 80 كارتن حساب مي كرد و خيلي از تخلفات ديگر، پس از مدتي اينجاب هم-كه فاقد آگاهي بودم-آلوده شدم و مقداري از مال وي را به صورت چك يا سفته و وجه نقد بر مي داشتم در حدود سال54 ترك كار كردم.اكنون متوجه شدم كه اين عمل درست نبوده[است] و آن شخص فوت نموده؛تكليف اينجانب از نظر شرع مقدس اسلام چيست؟ البته ورثهٔ شخص مذكور حيات دارند؟

جواب:آنچه از اموال صاحب حجره را برداشته ايد- بدون وجه شرعي – بايد در فرض مسأله به ورثهٔ او بدهيد.

سؤال52:زمان شاه،در مشهد مردم فروشگاه ارتش را آتش زده بودند و اجناس فروشگاه را به بيمارستان امام رضا(عليه السلام) آورده بودند و من چون در آن زمان بي پول بودم و بي خرجي مانده بودم، يك كيسه برنج از آنجا بردم و حالا مي خواهم وضع خود را روشن كنم.

جواب:ضامن هستيد و بايد آنچه را برده ايد به محلش برگردانيد و اگر مربوط به ارتش است به آنجا برسانيد.

سؤال53:كسي چندين سال قبل به ملك شخصي تجاوز نموده و تصرف عدواني كرده است صاحب ملك موضوع را به دادگاه ارجاع داده و پس از سالها محاكمه بالأخره شخص متصرف حاضر شده كه اجاره سالهاي قبل را بپردازد و ملك در تصرف او باشد ولي صاحب زمين راضي به اين كار نيست و دراثر بيكاري خود و فرزندانش مي خواهد خودش در آن كشت و زرع كند و چون در اسلام رضايت طرفين شرط است و صاحب زمين در اين مدتي كه در دست متجاوز بوده راضي نبوده و نيست لذا متمني است بفرماييد كه اولاً:آيا ملك به صاحب آن بر مي گردد يا اينكه بايد در دست متجاز باشد و ا اجرت آن را بپردازد؟ و ثانياً :در اين چند سال كارهايي كه در آن زمين از قبيل خواندن نماز و غيره انجام داده حلال بوده يا حرام؟

جواب:تصرف در ملك مشروع غير،منوط به اجازهٔ مالك است و اگر مالك اجازه ندهد بايد ملك را تخليه كند و به مالك برگرداند و نماز در مكان غصبي با علم به غصبيت باطل است.

سؤال54: اينجانب مبلغي بين 22 تا 24 هزار تومان از ارتش دريافت نمودم تا به شركتي كه چند دستگاه بي سيم قبلاً براي ارتش تعمير كرده بود پرداخت نمايم،شركت مزبور اسرائيلي بود و به وسيلهٔ چند نفر يهودي اداره مي شد به محض پيروزي انقلاب شركت تعطيل و سردمداران آن فرار كردند و اين پول پيش من ماند،قبل از انقلاب زميني در منطقه افسريه خارج محدوده داشتم كه با فروختن وسايل زندگي و مقداري قرض از فاميل توانستم يك چهارم ديواري بسازم و چون خيلي بدهكار بودم اين پولها را به قرضهايم دادم و دائماً در فكر اين بودم كه هر وقت مبلغ فوق به دستم رسيد كسب تكليف نمايم؛مدتها قبل يك هزار و پانصد تومان به جنگ زدگان كمك كردم و گفتم پانصد تومان از خودم  و هزار تومان از پولي براي شركت از ارتش گرفتم لطفاً بفرماييد اولاً اين هزار تومان از آن بابت كفايت مي كند يا نه؟ و ثانياً پولي كه پيش من هست چكار كنم؟

جواب:پول را بايد به ارتش برگردانيد و دادن به جنگ زدگان كافي نيست.

سؤال59:چند سال قبل زني در كارخانه اي استخدام مي شود و مشغول كار مي گردد با توجه به اينكه كارخانه ها قبل از انقلاب خصوصي و در اختيار افراد سرمايه دار بوده و اين كارخانه نيز متعلق به چند نفر بوده كه چند تن از آنها بعد از انقلاب اعدام گرديدند چون محصول اين كارخانه پارچه بود اين خانم نيز از آنجا پارچه به خانه مي آورده(شايد اسمش دزدي باشد) البته اين امر قبل از انقلاب بوده ولي بعد از انقلاب كه كارخانه ملي اعلانم شد آوردن پارچه توسط اين خانم تقليل پيدا كرد ولي باز چند دفعه اي تكرار شد و پارچه هاييي را كه از آنها آورده بود به اكثر افراد فاميل و افراد بي بضاعت و دوست آشنا داده و مقداري هم خود وخانواده اش استفاده كرده اند البته هنوز هم مقداري از آن پارچه ها به طور استفاده نشده در صندوق مانده ولي بعد از مدتي كه از انقلاب مي گذشت به خود آمده و از كار خود وجداناً پشيمان شده و خواسته كه بداند از نظر شرعي چه تكليفي خواهد داشت آيا مي تواند با آن نماز بخواند و اگر نمي تواند در چه صورتي اين پارچه هايي را كه آورده حلال مي شود ونماز با آن صحيح است؟

جواب:حكم غصب دارد و ضامن است.

سؤال56:اگر زارعي غصباً در ملك كسي زراعت كرد آيا نسبت به مدتي كه از ملك استفاده كرده است اجرت المثل را ضامن است يا خير؟

جواب:ضامن است.

سؤال57:سيل بندي كه احداث اوليهٔ آن معلوم نيست از چه زماني و چه تاريخي بوده اين سيل بندي به مادرم از پدرش ارث رسيده و مادرم فوت كرده به من ارث رسيده روزي سيل آمده و بند شكسته،پشت بند قناتي بوده كه سيل به قنات ريخته خساراتي به بار آورده آيا من ضامن خسارات وارده بر قنات مي باشم يا خير؟

جواب:صاحب بند ضامن نيست.

سؤال58:عده اي دامدار و مالكين حيوانات از قبيل شتر و گاو و گوسفند تعمّداًحيوانات خود را آزاد گذاشته و موجب تعدّي به كشت و زرع ديگران شده و صاحبان كشت هم به آنها اعلام كرده كه حيوانات آنها به زرعهاي آنها خسارت وارد مي ند اگر صاحبان حيوانات اعتنايي نكرده و آنها را آزادگذاشتند  داخل كشت يا باغ مردم شده و خسارت وارد آوردند آيا صاحبان باغ حق دارند آنها را با تير يا سنگ يا آلت ديگري به قتل رسانند واگر چنانچه رساندند ضامن قيمت آنها هستند يا خير؟

جواب:حق ندارند و اگر حيوانات را بكشند ضامنند لكن صاحب حيوانات ضامن خسارات هستند.

سؤال59:اگر چنانچه صاحبان باغ كشت و زرع خود را سم پاشي نموده يا در باغ،خرماي مسموم گذاشتند و به صاحبان حيوانات هم ابلاغ نمودند ولي آنها اعتنايي نكرده و حيوانات خود را آزاد گذاشتند تا در نتيجه وارد باغ شده و از خرما يا زرع مسموم خوردند و مردند آيا در اين صورت صاحبان باغ يا زرع ضامن قيمت آن حيوانات مي باشند يا خير؟

جواب:دراين صورت ضامن نيست.

سؤال60:از سال سوم به بعد دانشجويان حقوق قضائي به عنوان كارآموزي ماهانه سيصد تومان به دانشجويان پرداخت مي شد كه از اين طريق نيز من وجوهي دريافت نموده ام البته من چون با حجاب بودم عملاً آن چنان كه بايد مرا تحويل مي گرفتند و در نتيجه كارآموزي به معناي واقعي خود نيز صد در صد صورت نمي گرفت شايد لازم به تذكر باشد كه مبالغ دريافتي صرف مخارج تحصيل يا هديه به دوستان و خويشان يا انفاق به فقراء و....مي شد كه البته مي دانم چون در اصل اين وجوه اشكالداشته انفاق نيز مورد قبول نخواهد گرفت آيا من وجوه دريافتي را ضامن مي باشم يا نه؟

جواب:مبلغ نامبرده را ضامن نيستيد مگر اينكه تقصير از شما باشد.

سؤال61:در رژيم قبل استخدام شدن در دو محل خلاف قانون حال اگر كسي در رژيم سابق در دو محل استخدام بوده و كار خود را در هر دو محل انجام داده باشد و بعد از پيروزي انقلاب اسلامي از يكي از آنها استعفا كرده باشد آيا با فرض مذكور لازم است حقوق يكي از آنها را به آنها را به دولت اسلامي برگرداند يا لازم نيست؟

جواب:در فر مرقوم زائد بر اجرة المثل كار انجام شدهٔ در محل دوم را ضامن است بايد برگرداند.

سؤال62:شخصي براي اينكه بتواند سنگهاي پايهٔ كوه را به ده ببرد و از آنها استفاده كند علفهاي خشك آنجا را آتش زده كه سنگها از زير علفها پيدا شوندمتأسفانه اين آتش به نخلستان رسيده و مقداري از نخلهايي كه موقوفه بوده و همچنين نخلهايي كه براي قضاي نماز و روزه وقف شده بوده را هم مي سوزاند وظيفه اين شخص چيست؟ آيا ضامن خسارات وارده مي باشد يا نه؟

جواب:ضامن است و بايد از عهدهٔ آن برآيد.

سؤال63:حسب نظر مبارك در تحرير الوسيله جلددو ص 563 مسأله15- در جريان تصادف وسائط نقليه طرفين ضامن نصف ديه و نصف قيمت وسيله نقليه يكديگر مي باشند در اين فرض چنانچه يكي از طرفين يا هر دو مصدوم شوند آيا در خصوص هزينه معالجات و نيز اگر يكي از مصدومين يا هر دو فوت كنند هزينه كفن و دفن به همين نسبت است يا در اين دو مورد ضمان نيست؟

جواب:نسبت به مخارج معالجات و يا مصارف كفن و دفن و يا تعمير وسيلهٔ نقليه ضمان ثابت نيست.

سؤال64:آيا بعد از حكم قاضي به انفاق پدر نسبت به فرزندان اگر انفاق ننمود مي توان از او مقدار خرج شده را از باب نفقه گرفت يا چون امر به استدانه نبوده نمي شود وصول كرد حتي اگر خرج كننده برايش مشكل و در مشقّت قرار گرفته باشد؟

جواب:وجوب انفاق پدر نسبت به فرزندان تكليف است و مخالفت آن معصيت است لكن دين نمي شود و چنانچه خرج كرده باشد پدر ضامن است و در فير اين صورت ضامن نيست.

سؤال65:مسأله گو اگر در بيان مسأله حقوقي اشتباه كرد مثلاً گفت بعضي از اشياء خمس دارد و كسي كه اين مسأله را شنيده بود بدان عمل كرد و خمس داد سپس معلوم شد كه مسأله گو اشتباه كرده و شئ مزبور خمس نداشته آيا اين گوينده ضامن است يا خير؟

جواب:مسأله گو در فرض سؤال ضامن نيست.

سؤال66:كارگري در كارخانه دستش لاي دستگاه رفته وقطع شده آيا كارفرما ضامن است يا خير؟

جواب:ضامن نيست مگر در صورتي كه كارخانه براي استخدام مقرراتي در اين باره داشته باشد كه اگر استخدام مطابق مقررات بوده بايد بر طبق آن عمل شود.

سؤال67:در محلي چند نفر نزاع خصوصي داشتند افرادي از محل ديگر با وسيله هاي سرد به كمك يكي از اين افراد آمدند و ماشين همرا ه داشتند و وارد منزل آن كسي كه به كمكش آمده بودند شدند،طرف ديگر مخاصمه در محلي كه افراد به كمك وارد شده بودند شروع به فحاشي كرده كه اين افراد را از خانه بيرون بياورند و نزاع را محلي قلمداد مي نمايد در حيني كه آن شخص فحاشي مي كرده يكي از بستگان او وارد حسينيه محل شده و مردم را تحريك كرده و اين افرادي كه وارد منزل شخص اول شده بودند را چماق بدست و مخالف دين اسلام هستند و افرادي كه در منزل مذكور بودند براي حفظ جان خود ماشين را جا گذاشته و از آن محل فرار نمودند و افرادي كه فرار شدگان را به مان خودشان مخالفت دين مي دانستند ماشين آنها را آتش زدند،حال خسارت ماشين به عهدهٔ چه كسي و يا گروهي مي باشد؟

جواب:خسارت بر كساني است كه ماشين را آتش زده اند.

سؤال68:قطعه زميني بين وارثان تقسيم مي شود و هركدام از آنها سهميه خود را به ارث مي برند ولي يكي از وارثين زمين خود را كه تقريباً به اندازهٔ يك باب مسكوني كوچك است بدون ايجاد ساختمان يا زراعت يا چيز ديگري در آن،به مدت پانزده سال بلكه بيشر رها مي كند و سراغ زمينش نمي آيد و چون منزل او در شهر ديگري بوده است و الان پيدا كردن آن مشكل است آيا جايز است در آن زمين تصرفاتي از قبيل ايجاد ساختمان نمود يا خير؟ و اگر جايز نيست پس تكليف اين قطعه زمين شرعاً چه مي شود؟

جواب:اختيار زمين به دست مالك شرعي آن است و تصرف ديگري بدون رضايت مالك جايز نيست.

سؤال69:شخصي برادر خود را وكيل مي كند كه اموال منقول و غير منقول او را طبق صلحنامه ثبت كند ولي او به دلخواه خو به نام عده اي كه خارج از صلحنامه بوده ثبت مي كند آيا وكيل نسبت به خارج از صلحنامه ضامن است يا نه؟

جواب:اگر ثبت دادن موجب تضييع مال بر مالكش شده ضامن است.

سؤال70:اگر كسي مبلغي پول از بابت سهمين مباركين از مقلدين حضرت امام دريافت نمايد به قصد اينكه به نمايندهٔ امام برساند در اين ميان بدون تفريط مفقود شود آيا مفقود كننده ضامن است يا خير؟ در صورت عدم ضمان ذمهٔ صاحب وجه برئ مي شود يا خير؟ در صورت عدم برائت ذمه جهت پرداخت وجه استجاره مجدد از صاحب پول لازم است يا خير؟

جواب:اگر حامل امانت در حفظ آن تعدي وتفريط نكرده ضامن نيست ولي اگر از طرف مرجع تقليد صاحبان پول،وكيل در اخذ وجوه نبوده وجه مزبور بابت وجوه محسوب نيست و صاحبان پول بايد بدهي خود را دوباره پرداخت نمايند.

سؤال71: اگر در حين انجام وظيفه توسط كارمند متعهد و مسؤول كه مشغول رفع خرابي از يك سيستم متعلق به دولت است خسارتي بر يك قسمت از دستگاه وارد شود وقسمتي از آن بسوزد با توجه به اينكه كاملاً مشخص و محرز است كه شخص نامبرده سعي خود را نموده هيچ گونه غرض و اهمال كاري در بين نبوده است آيا خسارت آن به عهدهٔ كارمند است يا خير؟

جواب:اگر خسارت را او بر دستگاه وارد نكرده ضامن نيست ولي اگر او خسارت زده ضامن است.

سؤال72:كسي كه ماده منفجره حمل مي كرد و نمي دانسته اين مادهٔ منفجره است شخص بالغ و عاقل ديگري خودش ولي با رضاي حامل آن را برداشته و داشته مي برده كه ناگهان در دستش منفجره شده و دستش را قطع كرده حكمش چيست؟

جواب:اگر تسبيبي از ديگري در بين نبوده كسي ضامن نيست.

سؤال73:مردم مقداري سهمين به اينجانب دادند كه به حضورتان برسانم و در جاي امني نگهداري مي شد تا اين كه در اثر جنگ تحميلي در خرمشهر جا ماند آيا اينجانب ضامن هستم يا خير؟

جوب:اگر در حفظ امانت كوتاهي نكردديد و در ايصال آن مماطله ننموديد ضامن نيستيد.

سؤال74:اينجانب مسؤول آموزش و پرورش يكي از بخشهاي خرم آباد در رابطه با كار امتحانات مدارس و گرفتن سؤالات امتحاني از مركز استان و اتقال آنها به مركز بخش چندين بار مسير فوق را بدون اخذ حق الزحمه رفت و آمد كرده ام و صرفاً به خاطر خدا و حسن انجام امتحانات بدون در نظر گرفتن وقت مقرر اداري و جهت تسريع در كارها با يك دستگاه خودرو آموزش و پرورش طي مي كرده ام كه يكي از روزها در بين راه با يك ماشين بنز خاور تصادف نموده و منجر به خساراتي گرديد اگر از نظر مقررات راهنمائي و رانندگي اينجانب مقصر شناخته شوم خواهشمند است پاسخ سؤالات زير را بفرماييد:

1-آيا انجام تعميرات خودرو از محل اعتبارات ادارهٔ آموزش وپرورش منع شرعي دارد يا خير؟

2-اگردر اين تصادف من جان خود را از دست مي دادم با عائله ام چگونه مي بايست رفتار مي شد؟

3-با توجه به عدم امكانات امنيتي اگر در چگونگي حمل سؤالات مشكلي به وجود مي آيد مثلاً از بين مي رفتند تكليف اينجانب چه مي بود؟

4-خسارات وارده به خودرو ديگر و جلب رضاي رانندهٔ آن چطور است؟

جواب:اگر تشخيص داده شود كه خسارات وارده مستند به شما است ضامن هستيد و برعهدهٔ ديگري نيست مگر اينكه قرار بيمه اي در كار باشد.

سؤال75:اينجانبان مالكين شش دانگ باغ كه موروثي اينجانبان است بوده و تقريباً يكصد سال قبل احداث شده و داراي درختان كهن است و اخيراً در ختان جديدي در آن احداث كرده ايم و ازمحل درآمد باغ مذكور تدمين مي شويم، اخيراً جهاد سازندگي اقدام به تأسيس سدي نموده كه در اثر احداث سد باغ اينجانبان به زير آب رفته و به كلي از بين رفته است و مدتي است كه جهت دريافت خسارتباغ خود و درختان از بين رفته  به جهاد سازندگي مراجعه مي كنيم ولي هيچ نتيجه اي عايد نشده است از آن مقام محترم استدعا دارم مقرر فرماييد كه آيا جهاد سازندگي خسارت وارده بر ما را ضامن است يا نه؟

جواب:با فرض اينكه در اثر بناي سد آب به باغ مردم افتاده و ضرر وارد كرده است بنا كنندهٔ سد بايد از عهدهٔ خسارت وارده برآيد.

سؤال76: اينجانب به منظور تحصيل به مدت سه سال دور از خانواده در شهرستان شيراز بسر مي بردم و به علت معاشرت با دوستان ناباب دچار انحرافاتي كه ديدم،از جمله دزدين تعدادي آب پرتقال و كنسرو ماهي از چند سوپر ماركت شيراز با وجود آنكه قدرت خريد آنها را داشتم، اينك كه با پيروزي انقلاب تحولي در من ايجاد شده و از درگاه خداوند طلب مغفرت نموده ام در مورد چگونگي پرداخت حق الناس و تكليف شرعي كه در اين مورد به عهدهٔ من است از آن حضرت تقاضاي تكليف دارم؟

جواب:ضامنيد و بايد از عهدهٔ آن برآييد.

سؤال77:شخصي عمداً سنگي انداخت و شيشهٔ اطاق شخصي را شكست آيا ضامن است كه قيمت يا خود شيشه را بدهد يا نه؟

جواب:ضامن است.

سؤال78:يك زارع از شخصي تخم زراعت خريده و با زحمات و هزينه هاي زياد همان تخم را كاشته است در موقع برداشت محصول معلوم شده آن شخص تقلب نموده و تخم بد يا عوضي بوده است آيا خسارت زارع را فروشنده تخم بايد بدهد يا نه؟ و اگر فروشنده بگويد كه سهواً اين كار شده است در اين صورت وظيفه چيست؟

جواب:خسارات زرع بر فروشنده نيست ولي اگر چيزي كه خريده معيوب بوده در فرض مسأله مي تواند تفاوت قيمت صحيح و معيوب آن را بگيرد.

سؤال79:جهیزيه زني كه در منزل شوهرش بوده و هر دو با هم در يك منزل زندگي مي كردند ولي بعدها بين آنان مرافعه شده و خواسته اند جهيزيهٔ زن را تحويل بگيرند بعضي از ارقام جهيزيه در خانه موجود نيست زن مي گويد شوهرم برده و مرد هم مي گويد زن و اقوام آن برده اند و هيچ گونه شاهدي در كار نيست آيا مرد به صرف اينكه جهيزيه در خانه او بوده ضامن شناخته مي شود يا خير؟

جواب:ضامن نيست و ادعاي زن بايد ثبوت شرعي پيدا كند.

سؤال80:در دهي يك نهر آب عمومي مي باشد كه از آن مزارع و باغات مشروب مي شوند و از سه سال قبل نهر مذكور بر اثر ريزش، به باغ مشجري برخورد نموده و از نظر اعيان در درختان ميوه و غيره و سنگ چين ديوار باغ مزبور ايجاد خسارت كرده و يك قسمت از باغ فاقد بازده محصول سالانه شده است صاحبان املاك ذي نفع نهر، نهر را به وسيله ورق آهني سفيد تغيير جهت داده اند به طوري كه نهر را با آهن سفيد وچوب پايه بندي نموده و تغيير شكل نيز داده اند و اب را عبور داده اند، صاحب باغ بر اثر ريزش احتمالي از فيمابين چوبها با تحمل خسارت قبلي قادر به تجديد اعيان و مرمت نيست مضافاً بر اينكه قبل از تخريب باغ فوق الذكر از چندين نقطه مختف نهر انشعاب آب داشته و مشروب مي گرديده است كه فعلاً به دليل تغيير جهت و شكل نهر امكان آبياري از يك جا هست و خسارت ديگري نيز از اين راه متوجه باغ شده است آيا صاحبان املاك ذي نفع از نهر در هر دو صورت ضامن ضرر وارده مي باشند يا خير؟ثانياً  آيا بايد نهر را به نحوي درست نمايند تا صاحب باغ بتواند از جاهاي اوليه آبياري نمايد و از ريزش نهر در امان باشد و اشجار خود را مرمت نمايد يا خير؟

جواب:اگر ريزش نهر و خساراتي كه به باغ وارد شده بدون تعدي و تفريطي از طرف انها بوده ضامن نيستند ولي تغيير مسير نهر بدون رضايت تمام شركاء جايز نيست و موجب ضمان است.

سؤال81: گاراژ باربري،محمولاتي را در كاميون گذاشته و پس از چادر كشي و طناب كشي و ساير وسايل حفاظت طبق صورت حساب گاراژ اين كاميون به راننده اي داده شده كه آنها را به مقصد شهرستان برساند و راننده پس از پيمودن صد كيلومتر از راه متوجه مي شود كه محمولات ماشين مشتعل شده،فوراًپياده شده و با كمك وسايل خود و ديگران آن را خاموش مي كند كه مقداري از محمولات و اطاق عقب ماشين مي سوزد و ژاندارمري راه از قضيه اطلاع پيدا كرده و آن را صورت جلسه قانوني كرده و قيد مي كند كه ماشين به علت نامعلومي آتش گرفته است حال با توجه به اينكه گاراژدار ماشين را كاملاً چك و كنترل كرده و محمولات از قبيل مواد آتش زا نبوده و اين پيش آمد پس از صد كيلومتر شهر بوده،محمولاتي كه سوخته آيا ضمانتي براي گاراژدار در مقابل بازرگانان صاحب بار هست يا خير؟

جواب:اگر كوتاهي در حفظ بار نشده و بدون تعدي و تفريط مسؤول گاراژ يا راننده تلف شده كسي ضامن نيست.

سؤال82:آيا جمهوري اسلامي ايران مسؤوليتي براي پرداخت حقوقي كه به ناحق در رژيم ستم شاهي در سال1354 از اشخاص حقيقي و يا حقوقي در ادارهٔ بنادر و كشتيراني خرمشهر و امثال آن تضييع گرديده است پس از اثبات آنها در دادگاهاي صالحه به عهده دارد يا خير؟ و آيا حضرت عالي اجازهٔ طرح اينگونه دعاوي را در دادگاهاي كنوني خواهيد فرمود؟

جواب:اگر كساني كه حقوق را تضييع كرده اند موجود باشند مي توانند بر عليه آنها ادعا كنند و حقوق را از ايشان مطالبه نمايند.

سؤال83:زميني را از بنگاه داري،كه خود مالك زمين بود خريدم،بعد از تعيين حدود و مشخصات توسط مالك و صاحب زمين آن زمين را ساختم بعد از پايان كار معلوم شد كه قسمتي از ساختمان من در زمين مجاور قرار گرفته و اكنون اگر بخواهيم صاحب زمين مجاور را راضي كنم،بايد متحمل خسارات مادي زيادي شوم،آيا مي توان خسارات وارده را از فروشنده بگيرم يا نه؟ چون حدود آن را نادرست معين كرده بود.

جواب:مالك شرعي زمين ، حق دارد زمين خود را مطالبه كند و اگر شما متحمل خسارتي شويد و مغرور از طرف فروشنده باشيد مي توانيد خسارات را به او رجوع كنيد.

سؤال84:پس از عرض سلام و ادب شخصي، شخص ديگري  را وادار كرد كه يك قوطي روغن حيواني از منزل شخصي بربايد، واين عمل انجام شد در حدود 45 سال پيش و الان آن چند نفر مرده اند(صاحب مال و دزد و تشويق كننده)آيا آن شخص تشويق كننده در اين باره مديون بوده است يا نه؟

اگر مديون بوده چه بايد كرد كه زير دين نباشد ؟ آيا برايش مي توان ردّمظالم داد؟يا بايد به وارث صاحب مال بدهند؟قيمتش به پول آن روز است كه مصرف شده يا به قيمت امروز؟

جواب:تشويق كننده ضمان نيست مگر اين كه دست بر آن مال پيدا كرده باشد و در صورت ضمان بايد قيمت روز مصرف شدن روغن را بطور مصالحه به وارث صاحب مال بدهد.

سؤال85:تمام حاصل زمين موقوفه – كه عمل به وقف نمي شده- و باقي حاصلهاي زمين ديگر كه غير موقوفه است سالهاي متمادي مخلوط بوده و استفاده شده است ما چگونه بعد از اين استفاده كنيم و اموال خودمان را از وقف جدا كنيم؟

جواب:نسبت به مقداري كه يقين دارند از عوائد وقف صرف در غير جهت وقف شده ضمان هستند و بايد از عهده برآيند.

سؤال86: اگر زميني را شخصي به خيال اينكه بلا مانع و بلا مالك است تصرف كرد و بعد از تصرف در اختيار ديگري گذارد آن شخص ديگر هم به حساب اينكه ملك او شده مبلغي خرج آن زمين كرده از قبيل حفر چاه و غيره بعداً معلوم شده كه اين زمين مالك دارد آيا اين شخص دوم كه اين مبلغ را خرج كرده حق دارد به مالك اصلي مراجعه كند يا بايد به شخص اول كه زمين را در اختيار او قرار داده مراجعه بكند؟ و آيا بين اينكه هركدام از اين دو نفر عالم بوده اند به اينكه زمين مالك دارد يا جاهل بوده اند فرقي هست يا خير؟

جواب:اگر عين مالي از شخص بر ملك در زمين باشد باقي بر ملك او است و اگر عيني نيست و فقط مخارج بوده به كسي نمي تواند رجوع كند مگر غروري در بين باشد كه مغرور[1] مي تواند به غار²رجوع نمايد.

سؤال87:كسي مال فروشي خود را در اختيار  شخص ديگري مي گذارد كه زماني در نزد او باشد و به اوضاع و صفات آن اطلاع يابد،اگر پسنديد معامله انجام دهند،تصادفاً بدون تفريط تلف شود،آيا شخص تحويل گيرنده ضامن است و يا به عهدهٔ خود صاحب مال است؟

جواب:چنانچه به رسم امانت و يا عاريه پيش او گذارده،ضامن نيست ولي اگر به عنوان اينكه بپسندد و بخرد به او داده شده،ضامن است.

سؤال88:گيرندگان وام داراي يك معرف و يك ضامن مي باشند در صورت عدم پرداخت، دين بر عهده معرف است يا ضامن؟

جواب:معرف ضامن نيست.

سؤال89:اينجانب در زمان طاغوت حدود دو سال قبل از شركت ميلاد سه دستگاه ماشين مستعمل خريداري نموده و با شرط آن كه ماشينهاي مذكور تعمير و تحويل گردد پرداخت نزول اقساط معوّقه خريدار قبلي را كه حدود پنج ميليون ريال مي باشد  تعهّد نموده ام ولي شركت ميلاد ضمن اينكه به تعهد خود مبني بر تعمير ماشين آلات عمل ننموده اقدام به توقيف منزل مسكوني اينجانب نموده است آيا من اين مبلغ را كلاً بابت نزول تأخير پرداخت اقساط معوّقه خريدار قبلي مي باشد شرعاً و قانوناً مديون بوده و بايستي پرداخت نمايم يا خير؟

جواب:اگر نزول بوده ضامن نيستید و خانه براي اداء دين فروخته نمي شود.

سؤال90:در حريم قنات قديمي- كه سابقهٔ هزار ساله دارد- قنات جديدي احداث نموده اند كه آب قنات قديمي را خشك كرده(توضيح اينكه كف قنات جديد يك متر پائين تر از قنات قديمي است) و به اشجار و كشت اشخاص خسارت وارد آمده و به واسطهٔ بي آبي،ميوه بر درختها خشك شده جبران اين خسارت را چه كسي بايد بدهد؟