مسائل متفرقه شیر دادن-نکاح (ازدواج)

(مسأله 2489) مستحبّ است از زنها جلوگيري كنند1 كه هر بچه اي را شير ندهند2، زيرا ممكن است فراموش شود كه به چه كساني شير داده اند و بعداً دو نفر محرم با يكديگر ازدواج نمايند3.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- فاضل: مستحبّ است زنها مواظب باشند...

2- سيستاني: بهتر آن است كه از شير دادن زنها به هر بچه اي جلوگيري شود....

وحید: احتیاط مستحب آن است که زن ها به هر بچه ای شیر ندهند...

زنجانی، مكارم، مظاهری: خوب است زنها هر بچه اي را شير(مظاهری: شیر کامل) ندهند...

3- مظاهری: ولی گاهی شیر دادن به بچه ها مانعی ندارد بلکه خوب است زیرا اعانت و کمک به دیگران است.

مکارم: مخصوصاً در اين ايّام که با وجود امکان استفاده از شير خشک و امثال آن، کمتر ضرورتى براى شير دادن به بچّه هاى ديگر وجود دارد.

(مسأله 2490) كساني كه بواسطه شير خوردن، خويشي پيدا مي كنند مستحبّ است 1يكديگر را احترام نمايند، ولي از يكديگر ارث نمي برند و حقهاي خويشي كه انسان با خويشان خود دارد براي آنان نيست.

این مسأله در رساله آيات عظام بهجت و سيستاني نیست.

1- وحید: سزاوار است ...

مظاهری: ولی حقوق خویشاوندی را ندارند.

*****

زنجانی: م 2499- کسانی که به واسطه شیر خوردن خویشی پیدا می کنند از یکدیگر ارث نمی برند و حق خویشاوندی که انسان با خویشان خود دارد برای آنان نیست .

(مسأله 2491) در صورتي كه ممكن باشد مستحبّ است بچه را دو سال تمام شير بدهند1.

این مسأله در رساله آيت الله بهجت نیست.

1- اراكي: ولي بنابر مشهور از بيست و يك ماه كمتر نباشد.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 2487.

*****

وحید: م 2555- مستحبّ است بچّه را دو سال تمام شیر بدهند.

سيستاني: م 2508- مستحبّ است بچه را بيست و يك ماه تمام شير بدهند، و شايسته نيست كه بيش از دو سال شير بدهند.

زنجانی: م 2500- در صورت امکان باید بچه را بیست و یک ماه تمام شیر بدهند. و مستحب است او را به مقدار کامل یعنی بیست و چهار ماه تمام شیر بدهند و مستحب است او را به مقدار کامل یعنی بیست و چهار ماه تمام شیر بدهند و زودتر از ان او را از شیر نگیرند بلی چنانچه پدر و مادر کودک این امر را صلاح دانسته و به ان راضی باشند می توانند قبل از بیست و چهار ماه بلکه قبل از بیست و یک ماه کودک را از شیر بگیرند هر چند صورت اخیر خلاف احتیاط استحبابی است و باید کودک را بیش ازدو سال شیر ندهند و شیری که بعد از آن داده می شود باعث حرمت ابدی نبوده و به خاطر آن مادر حق مزد گرفتن ندارد.

(مسأله 2492) اگر بواسطه شير دادن، حق شوهر از بين نرود، زن مي تواند بدون اجازه شوهر، بچه كس ديگر را شير دهد، ولي جايز نيست بچه را شير دهد كه بواسطه شير دادن به آن بچه، به شوهر خود حرام شود1 مثلاً اگر شوهر او دختر شيرخواري را براي خود عقد كرده باشد زن نبايد آن دختر را شير دهد، چون اگر آن دختر را شير دهد خودش مادر زن شوهر مي شود و بر او حرام مي گردد.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- وحید: و امّا آنچه مشهور فقهاء «اعلى الله مقامهم» فرموده اند كه: «اگر مردى دختر شیرخوارى را براى خود عقد كرده باشد ، زنش نباید آن دختررا شیر دهد ، چون اگر آن دختر را شیر دهد، خودش مادر زن شوهرش مى شود و بر او حرام مى گردد» محلّ اشكال است، ولى دخترى را كه شوهر عقد كرده بر او حرام مى شود، چه شیر از شوهر باشد ، و چه شیر از غیر شوهر باشد و زن مدخوله باشد.

*****

سيستاني: م 2510- اگر بواسطه شير دان به بچه كسي ديگر، حق شوهر از بين برود، زن نمي تواند بدون اجازه او شير دهد، اگر شوهر زني دختر شيرخواري را براي خود عقد كرده باشد، چنانچه زن آن دختر شيرخوار را شير دهد، بنابراحتياط واجب آن زن بر او حرام ابدي مي شود، و احتياطاً بايد او را طلاق دهد، و هرگز با او ازدواج نكند، و اگر شير مربوط به خود او باشد، دختر شيرخوار نيز بر او حرام ابدي مي شود، و اگر شير از شوهر سابق باشد، بنابراحتياط عقد او باطل مي شود.

زنجانی: م 2501- اگر به واسطه شیردادن حق شوهر از بین نرود زن می تواند بدون اجازه شوهرش بچه کس دیگری را شیر بدهد و جایز نیست بدون هدف عقلایی و به قصد اذیت مومن بچه ای را شیر کامل دهد که به واسطه آن شیر دادن به بچه همسری به شوهر خود حرام شود مگر آنکه زوجین به این امر راضی باشند لذا جایز نیست مادربزرگ بدون غرض عقلایی یا برای اذیت دختر یا دامادش فرزند آنها را شیر کامل دهد مگر آنکه آنها راضی باشند.

مكارم: م 2131ـ زن مى تواند بدون اجازه شوهر بچّه ديگرى را شير دهد، به شرط آن که حقّ شوهر از بين نرود.

(مسأله 2493) اگر كسي بخواهد زن برادرش به او محرم شود1 بايد دختر شيرخواري را مثلاً دو روزه2 براي خود او صيغه كند و در آن دو روز3 با شرايطي كه در مسأله (2474) گفته شد زن برادرش آن دختر را شير دهد4.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- سيستاني: بعضي فرموده اند كه...

وحید: جمعى از فقهاء «اعلى الله مقامهم» فتوا داده اند كه: «اگر كسى بخواهد زن برادرش به او محرم شود ...

2- تبريزي: مثلاً مدّتي...

3- تبريزي: در آن مدّت...

4- فاضل: كه در اين صورت عقد دختر باطل و براي او محرم و حرام ابدي مي گردد و زن برادرش به او محرم مي شود.

سيستاني: تا مادر زنش شود، ولي اين حكم در صورتي كه زن برادر از شير مربوط به آن برادر به آن دختر شير دهد محلّ اشكال است.

وحید: ولی این فتوا خالی از اشکال نیست.

*****

مكارم: م 2132 - هرگاه مردى بخواهد زن برادرش به او محرم شود مى تواند دختر شيرخوارى را با اجازه ولىّ او به عقد موقت خود درآورد و در همان حال زن برادرش آن دختر را شير کامل دهد و بنابراحتياط واجب بايد مدّت عقد موقّت بقدرى باشد که دختر به حدّ قابليّت بهره گيرى جنسى برسد و چنين عقدى موافق مصلحت دختر نيز باشد.

زنجانی: م 2502- هرگاه مردی بخواهد زن برادرش به او محرم شود می تواند دختر شیرخواری را با اجازه ولی او و رعایت شرایط دیگر به عقد موقت خود درآورد و در همان حال زن برادرش ان دختر را شیر کامل دهد ولی باید احتیاط شود که مدت عقد موقت به قدری باشد که دختر به حد قابلیت بهره گیری جنسی برسد. پس از تکمیل شیر زن برادر به او محرم می شود و اگر شیری که داده از شیر برادرش باشد علاوه بر حصول محرمیت ، عقد دختر نیز باطل می شود.

سبحانی: م 2134 - اگر كسى بخواهد زن برادرش به او محرم شود، بايد دختر شيرخوارى را براى مدتى كه قابليت بهره گيرى جنسى داشته باشد براى خود صيغه كند و با شرائطى كه در مسأله 2474 گفته شد، زن برادرش آن دختر را شير دهد. و پس از مدتى مى تواند مدت را ببخشد.

مظاهری: مسأله ۲۰۵۷- اگر كسى بخواهد زن برادرش به او محرم شود مى‏تواند دختر شيرخوارى را براى خود عقد كند و زن برادرش آن دختر را شير كامل بدهد. كه در اين صورت عقد دختر باطل و براى او حرام ابدى مى‏شود (زيرا آن دختر، دختر رضاعى برادر آن مرد مى‏شود) و زن برادرش بر او محرم مى‏شود.

(مسأله 2494) اگر مرد پيش از آن كه زني را براي خود عقد كند بگويد بواسطه شير خوردن، آن زن بر او حرام شده، مثلاً بگويد شير مادر او را خورده، (چنانچه تصديق او ممكن باشد1) نمي توانند با آن زن ازدواج كند، و اگر بعد از عقد بگويد و خود زن هم حرف او را قبول نمايد عقد باطل است، پس اگر مرد با او نزديكي نكرده باشد، يا نزديكي كرده باشد، ولي در وقت نزديكي كردن، زن بداند بر آن مرد حرام است، مهر ندارد و اگر بعد از نزديكي بفهمد كه بر آن مرد حرام بوده، شوهر بايد مهر او را مطابق زنهايي كه مثل او هستند بدهد2.

این مسأله در رساله آیت الله مکارم نیست.

1- اراكي، سبحانی: چنانچه معلوم نباشد كه دروغ مي گويد...

[قسمت داخل پرانتز در رساله آيت الله بهجت نيست]

2- اراكي: شوهر بايد مهر او را بدهد، و بنابراحتياط واجب اگر مهر قرارداده شده با مهر زنهايي كه مثل او هستند تفاوت دارد، مقدار تفاوت آن رابا يكديگر مصالحه كنند.

گلپايگاني، صافي: شوهر بايد مهر او را بدهد و اگر مهر المثل او با مهر المسمّي تفاوت دارد، در مقدار تفاوت با هم مصالحه نمايند.

*****

فاضل: مسأله ۲۶۱۸- اگر مرد بداند كه با زني خواهر و برادر رضاعي مي باشند، حقّ ازدواج با او را ندارد و اگر ازدواج كند، باطل است و اگر بعد از ازدواج بگويد كه با زن خود خواهر و برادر رضاعي مي باشند، اگر زن نيز قبول كند، عقد آنها باطل است و بايد بلافاصله از يكديگر جدا شوند و در فرض سابق اگر هم با هم همبستر نشده باشند، زن استحقاق مهريه را ندارد و اگر همبستر شده باشند، چنانچه زن نمي دانسته يا فراموش كرده، استحقاق گرفتن مهر المثل را دارد. و اگر بعد از ازدواج، مرد بگويد با زن خود خواهر و برادر رضاعي است و زن قبول نكند، مرد بايد ادّعاي خود را در دادگاه ثابت كند و حتي اگر نتواند ثابت كند، اگر مي داند كه واقعاً همسرش خواهر رضاعي اوست، بايد زن را طلاق دهد و ديگر با او زندگي نكند.

زنجانی: م 2503- اگر مردی پیش از آنکه زنی را برای خود عقد کند بگوید آن زن محرم اوست یا به امری که موجب محرمیت می شود اعتراف نماید مثلا بگوید شیر مادر او را خورده است وظیفه شخصی او تغییر نمی کند پس چنانچه به محرم بودن او واقعا معتقد است نباید با او ازدواج کند و اگر شک دارد به وظیفه شاک عمل نماید واما اشخاص دیگر –حاکم شرع و غیر او- چنانچه خلاف گفته او برای انها ثابت نشود باید مطابق اقرارش عمل نماید. اگر بعد از عقد چنین اقراری بنماید باز وظیفه شخصی او تغییر نمی کند اما وظیفه دیگران چنانچه به حسب ضوابط قضایی حرف او اثبات شود (مثلا برای حرفش بینه داشته باشد یا زن نیز حرف او را قبول داشته باشد و نظایر این دو راه) کسانی که احتمال صحت این کلام را می دهند باید حرف او را بپذیرند و ازدواجش با این زن را باطل بدانند و در غیر این صورت باید ازدواجش را صحیح بدانند. اما در مورد مهریه اگر با زن نزدیکی نشده یا زن وقت نزدیکی معتقد به جواز شرعی آن نبوده – خواه خود را محرم می دانسته یا در آن تردید داشته است- استحقاق مهریه ندارد و اگر زن با اعتقاد به اینکه مباشرت آنها شرعا جایز است به نزدیکی رضایت داده مستحق مهریه است و از نظر مقدار اگر مهر قرار داده شده با مهر المثل او تفاوت دارد بنابراحتیاط در مقدار تفاوت با یکدیگر مصالحه کنند.

(مسأله 2495) اگر زن پيش از عقد بگويد بواسطه شير خوردن برمردي حرام شده، (چنانچه تصديق او ممكن باشد1) نمي تواند با آن مرد ازدواج كند و اگر بعد از عقد بگويد، مثل صورتي است كه مرد بعد از عقد بگويد كه زن بر او حرام است و حكم آن در مسأله پيش گفته شد.

این مسأله در رساله آیات عظام: مکارم و مظاهری نیست.

1- اراكي، سبحانی: چنانچه معلوم نباشد كه دروغ مي گويد...

[قسمت داخل پرانتز در رساله آيت الله بهجت نيست]

*****

فاضل: مسأله ۲۶۱۹- اگر زن بداند مردي برادر رضاعي اوست، نمي تواند با او ازدواج كند و اگر ازدواج كند، باطل است و اگر زن بعد از ازدواج بگويد مرد برادر رضاعي او است و مرد نيز آن را قبول كند، بايد بلافاصله از يكديگر جدا شوند و در اين فرض اگر همبستر نشده باشند، زن استحقاق مهريه را ندارد ولي اگر همبستر شده باشند، چنانچه زن نمي دانسته ازدواج با برادر رضاعي باطل است يا فراموش كرده، استحقاق مهر المثل را دارد و الا خير. اگر زن بعد از ازدواج ادّعا كند كه مرد، برادر رضاعي اوست و شوهر انكار كند، زن بايد ادّعاي خود را ثابت كند و اگر نتواند ادّعاي خود را ثابت كند، همسر او باقي مي ماند، ولي در اين فرض هم اگر مي تواند، بايد همسر خود را به طلاق خلع راضي كند كه او را طلاق دهد.

زنجانی: م 2504- اگر زن پیش از آنکه با مردی ازدواج کند بگوید که محرم اوست یا بعد از عقد چنین اعترافی نماید مانند اعتراف مرد است که در مسأله قبل گذشت.

(مسأله 2496) شيردادني كه علت محرم شدن است به دو چيز ثابت مي شود: اوّل: خبر دادن عدّه اي كه انسان از گفته آنان يقين پيدا كند1. دوم: شهادت دو مرد عادل2 يا چهار زن كه عادل باشند3. ولي بايد شرايط شير دادن را هم بگويند، مثلاً بگويند ما ديده ايم كه فلان بچه بيست و چهار ساعت از پستان فلان زن شيرخورده و چيزي هم در بين نخورده4 و همچنين ساير شرطها را كه در مسأله (2474) گفته شد شرح دهند5، ولي اگر معلوم باشد كه شرايط را مي دانند و در عقيده با هم مخالف نيستند و با مرد و زن هم در عقيده مخالفت ندارند لازم نيست شرايط را شرح دهند.

1- گلپايگاني، صافي، فاضل، بهجت، وحید: يقين يا اطمينان پيدا كند....

اراكي: اوّل: يقين يا اطمينان پيدا كند...

سيستاني: اوّل: خبردادن كسی و يا كساني كه انسان از گفته او يا آنها، يقين يا اطمينان پيدا كند...

سبحانی: اطمینان پیدا کند...

2- خوئي، فاضل، تبريزي، صافي، وحید: يا يك مرد و دو زن...

3- مكارم: بلكه احتياط واجب آن است كه به شهادت يك مرد يا يك زن هم اكتفا كند، ولي شاهدها بايد شرايط شير دادن را هم بگويند، مثلاً بگويند ما ديده ايم كه فلان بچه پانزده بار از پستان فلان زن شير كامل با شرايطي كه در مسأله [2474] گفته شد خورده است و اگر بدانيم همه آنها شرايط را مي دانند و در آن توافق دارند، شرح دادن آن لازم نيست.

سيستاني: شهادت دو مرد عادل...

سبحانی: شهادت دادن دو مرد عادل يا چهار زن يا يك مرد و دو زن كه همگى عادل باشند...

4- بهجت: و همچنين ساير شرطها را كه قبلاً گفته شد شرح دهند، ولي اگر معلوم باشد كه شرايط را مي دانند و در مورد اين شرايط، هم عقيده هستند و همچنين با مرد و زني كه هم شير بوده اند در اعتقاد به محرميت موافق باشند لازم نيست، شرايط را شرح دهند و اگر كمتر از اين تعداد شهادت دهند در قبول كردن حرف آنها تأمل است، اگر چه موافق احتياط است.

5- اراكي، گلپايگاني، خوئي، صافي، تبريزي، وحید: [پایان مسأله]

سيستاني: و امّا ثابت شدن شيردادن به شهادت يك مرد و دو زن، يا چهار زن كه عادل باشند، محلّ اشكال است؛ پس بايد احتياط شود.

*****

زنجانی: م 2505- شیر دادنی که علت محرم شدن است به چند راه ثابت می شود: 1- اطلاع داشتن خود شخص مانند اطلاع خود زن شیردهنده یا مردی که شیر از اوست.

2- خبر دادن عده ای که انسان از گفته آنها یقین یا اطمینان پیدا کند.

3- شهادت دو مرد عادل یا یک مرد و دو زن عادل یا چهار زن که عادل باشند.

4- اعتراف زن یا مرد به محرمیت برای کسانی که احتمال می دهند این اعتراف صحیح باشد. در این سه راه اخیر لازم نیست خبر دهنده یا شاهد یا اعتراف کننده خصوصیات شیر دادن را به طور کامل بیان کنند همچنین لازم نیست بدانیم که عقیده ما با عقیده انها یکی است بلکه همین مقدار که احتمال دهیم که عقیده آنها در شرایط شیر دادنی که علت محرمیت می شود با ما یکسان است و در خصوصیاتی که در شیر دادن لازم است اشتباه نکرده اند کفایت می کند.

مظاهری: مساله ۲۰۵۸- شير دادنى كه علّت محرم شدن است، به دو امر ثابت مى‏شود:

اوّل: خبر دادن عدّه‏اى كه انسان از گفته آنان اطمينان پيدا كند.

دوّم: شهادت يك مرد يا دو زن ثقه.

(مسأله 2497) اگر شك كنند بچه به مقداري كه علت محرم شدن است1 شيرخورده يا نه، يا گمان داشته باشند كه به آن مقدار شير خورده بچه به كسي محرم نمي شود2 ولي بهتر آن است كه احتياط كنند.

1- بهجت: و با ساير شرايط شيرخورده يا نه، بچه به كسي محرم نمي شود و همچنين است اگر گمان داشته باشند ولي گمان به حدّ اطمينان نرسد.

2- مظاهری: [پایان مسأله]

*****

مكارم: م 2138 - هرگاه ندانند آيا كودك به مقداري كه سبب محرم شدن است شير خورده يا نه، محرم بودن ثابت نمي شود؛ بايد يقين حاصل شود.

زنجانی: م 2506- اگر شک کند بچه به مقداری که علت محرم شدن است شیر خورده یا نه و هیچ یک از راههایی که در مسأله قبل گفته شد نبود رابطه رضاعی ثابت نمی شود اگر چه گمان داشته باشند که به مقدار معتبر شیر خورده است ولی بهتر آن است که احتیاط کنند .