مکروهات نماز-نماز یومیه

مسأله 1157-مكروه است در نماز صورت را كمي به طرف راست يا چپ بگرداند و چشمها را هم بگذارد1، يا به طرف راست و چپ بگرداند و با ريش و دست خود بازي كند و انگشتها را داخل هم نمايد و آب دهان بيندازد و به خط قرآن يا كتاب يا خطّ انگشتري نگاه كند و نيز مكروه است موقع خواندن حمد و سوره و گفتن ذكر، براي شنيدن حرف كسي ساكت شود، بلكه هر كاري كه خضوع و خشوع را از بين ببرد مكروه مي باشد.

1- خوئي، تبريزي، وحید: مكروه است در نماز صورت را كمي به طرف راست يا چپ بگرداند به طوري كه نگويند روي خود را از قبله گردانده ، و الّا نماز باطل است، چنانكه گذشت؛ و نيز مكروه است چشم ها را هم بگذارد...

سيستاني: مكروه است در نماز صورت را كمي به طرف راست يا چپ بگرداند به طوري كه نتواند مقداري از پشت سرش را ببيند، و اگر بتواند ببيند نمازش باطل است چنانكه گذشت و نيز مكروه است در نمازچشم ها را هم بگذارد...

*****

بهجت: مسأله- در نماز چند چيز مكروه است: گرداندن صورت به مقدار كم به طرف راست يا چپ، بستن چشمها، گرداندن چشم به چپ و راست ، فوت كردن محلّ سجده، خميازه كشيدن، بازي كردن با ريش يا دست، داخل هم كردن انگشتان، آب دهان انداختن، گرفتن آب بيني و خلط سينه، نگاه كردن به خط قرآن يا كتاب يا خط انگشتري و هر كار ديگري كه خضوع و خشوع را از ببن ببرد.

زنجانی: مسأله- در نماز چند چیز مکروه است، مانند: 1- صورت را کمی به طرف راست یا چپ بگرداند، 2- چشم ها را ببندد یا به طرف راست و چپ بگرداند، 3- با ریش و دست خود بازی کند، 4- انگشت ها را داخل هم نماید، 5- آب دهان بیندازد، 6- به خط قران یا کتاب یا خط انگشتری نگاه کند، و نیز مکروه است هنگام خواندن حمد وسوره و گفتن ذکر برای شنیدن حرف کسی ساکت شود؛ بلکه انجام هر کاری که خضوع و خشوع را از بین ببرد مکروه است.

مكارم: مسأله- هركاري كه خضوع و خشوع نمازگزار را از بين ببرد مكروه است، از جمله نگاه كردن به چپ و راست، (البته اگر صورت را زياد برنگرداند نماز اشكال دارد) و بازي كردن با ريش و با دست خود و داخل كردن انگشتها در يكديگر و انداختن آب دهان و نگاه كردن به خط انگشتر و نيز مكروه است هنگامي كه مشغول حمد و سوره و ذكر نماز است براي شنيدن حرف كسي ساكت شود، همچنين مكروه است كه انسان در موقع خواب آلودگي يا وقتي كه نياز به دفع بول و غائط دارد يا لباس تنگ در تن كرده نماز بخواند.

مظاهری: مسأله- در نماز یازده عمل مکروه است: 1- صورت را کمی به طرف راست یا چپ بگرداند، 2- چشم ها را ببندد یا به طرف راست و چپ بگرداند، 3- با ریش و دست خود بازی کند، 4- انگشت ها را داخل هم نماید، 5- آب دهان بیندازد، 6- به خط قران یا کتاب یا خط انگشتری نگاه کند، 7- موقع خواندن حمد و سوره و گفتن ذکر ف برای شنیدن حرف کسی ساکت شود، 8- انجام هر کاری که خضوع و خشوع را از بین ببرد ؛ 9- نماز خواندن در موقعی که انسان خوابش می آید، 10- نماز خواندن موقع خودداری کردن از بول، 11- نماز خواندن در لباس تنگ که بدن را فشار دهد.

مسأله 1158-موقعي كه انسان خوابش مي آيد و نيز موقع خودداري كردن از بول و غائط ، مكروه است نماز بخواند. (و همچنين پوشيدن جوراب تنگ كه پا را فشار دهد در نماز مكروه مي باشد1). و غير از اينها مكروهات ديگري هم در كتابهاي مفصل گفته شده است.

1- [قسمت داخل پرانتز در رساله آيت الله بهجت نيست.]

مكارم، مظاهری: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1157.

مواردي كه مي شود نماز واجب را شكست

مسأله 1159- شكستن نماز واجب از روي اختيار حرام است1 ولي براي حفظ مال2 و جلوگيري از ضرر مالي يا بدني مانعي ندارد3.

1- خوئي، تبريزي: بنابراحتياط واجب حرام است...

سيستاني: بنابراحتياط واجب جايز نيست...

مظاهری: ولی برای جلوگیری از ضرر مالی یا بدنی یا عرضی مانعی ندارد بلکه واجب است ولی شکستن نماز برای مالی که اهمیت ندارد واجب نیست بلکه مکروه است .

2- فاضل: حفظ جان و مال...

3- بهجت: و همچنين شكستن نماز مستحبّي از روي اختيار، مانعي ندارد.

سيستاني: بلكه برای هر غرضي – ديني يا دنيوي – كه مورد اهتمام نمازگزار است مانعي ندارد.

زنجانی: و شکستن نماز مستحب در حال اختیار هم جایز است.

*****

مكارم: مسأله- شكستن نماز واجب عمداً ، بنابراحتياط جايز نيست ولي براي جلوگيري كردن از ضرر قابل توجه مالي يا بدني مانعي ندارد.

مسأله 1160- اگر حفظ جان خود انسان يا كسي كه حفظ جان او واج است يا حفظ مالي كه نگهداري آن واجب مي باشد، بدون شكستن نماز ممكن نباشد بايد نماز را بشكند1 ولي شكستن نماز براي مالي كه اهميت ندارد مكروه است.

1- خوئي، تبريزي، سيستاني، بهجت، صافي، زنجاني، وحید: [پایان مسأله]

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 1159.

مسأله 1161- اگر در وسعت وقت مشغول نماز باشد و طلبكار طلب خود را1 از او مطالبه كند، چنانچه بتواند در بين نماز طلب او را بدهد، بايد در همان حال بپردازد و اگر بدون شكستن نماز، دادن طلب او ممكن نيست بايد نماز را بشكند 2و طلب او را بدهد، بعد نماز را بخواند.

اين مسأله در رساله آيات عظام: بهجت و مظاهری نيست

1- زنجاني: كه زمانش رسيده...

2- سبحانی: طلبکار باید صبر کند تا نماز تمام شود مگر صبر کردن برای او مایه زحمت باشد.

*****

مكارم: مسأله- هرگاه مشغول نماز باشد و طلبكاري طلب خود را مطالبه كند چنانچه بتواند در بين نماز طلب او را بدهد و صورت نماز به هم نخورد ، بهتر است در همان حال بپردازد، ولي اگر بدون شكستن نماز ممكن نيست، صبر كند تا نماز تمام شود و اين مقدار تأخير، منافات با فوريت اداي دين ندارد مگر اين كه ضرورت خاصي داشته باشد، مثل اين كه همراهان و همسفران طلبكار مي روند و او به زحمت مي افتد.

مسأله 1162- اگر در بين نماز بفهمند كه مسجد نجس است1، چنانچه وقت تنگ باشد2، بايد نماز را تمام كند3 و اگر وقت4 وسعت دارد و تطهير مسجد نماز را به هم نمي زند، بايد در بین نماز، تطهیر کند بعد بقیه نماز را بخواند و اگر نماز را به هم می زند 5 باید نماز را بشكند و مسجد را تطهير نمايد بعد نماز را بخواند.

اين مسأله در رساله آيت الله بهجت نيست.

1- اراكي: بايد نماز را تمام كند و بعد از آن مسجد را تطهير نمايد و نبايد نماز را قطع كند مگر آن كه وقت وسعت داشته باشد و طوري است كه بعد از نماز قدرت بر تطهير آن ندارد كه واجب است نماز را قطع كند و مسجد را تطهير نمايد و بعد از آن نماز را اعاده نمايد.

مكارم: و تطهير مسجد نماز را به هم نزند باید، آن را تطهير كند، در غير اينصورت بعد از نماز اقدام به تطهير مسجد نمايد و احتياط اين است كه نماز خود را طولاني نكند.

2- زنجاني: به گونه اي كه نمي تواند با به هم زدن نماز و تطهير مسجد، يا با تطهير آن در بين نماز، حتّي يك ركعت از نماز را هم در وقت بجا آورد...

3- مظاهری: و اگر وقت وسعت دارد می تواند نماز را بشکند و مسجد را تطهیر کند [و] اگر قبل از نماز بفهمد که مسجد نجس است ، اگر وقت وسعت دارد باید مسجد را تطهیر کند و بعد نماز بخواند ولی اگر اول وقت نماز بخواند نماز او صحیح است گرچه معصیت کرده است.

4- زنجاني: اگر وقت به اين مقدار...

5- گلپايگاني، صافي: در صورتي كه بعد از نماز تطهير مسجد ممكن باشد شكستن نماز جايز نيست و اگر بعد از نماز تطهير مسجد ممكن نباشد يا تأخير تا بعد از نماز هتك مسجد باشد...

خوئي، سيستاني، تبريزي: در صورتي كه بعد از نماز تطهير مسجد ممكن باشد، شكستن نماز براي تطهير جايز است و اگر بعد از نماز تطهير مسجد ممكن نباشد...

وحید: در صورتی که بعد از نماز تطهیر مسجد ممکن باشد شکستن نماز جایز نیست ، مگر آنکه نجس بودن مسجد موجب هتک مسجد باشد که در این صورت باید نماز را بشکند و مسجد را تطهیر نماید و بعد نماز بخواند، و همچنین اگر بعد از نماز تطهیر مسجد ممکن نباشد.

زنجانی: باید نماز را به هم بزند و مسجد را تطهیر کند. و نماز را دوباره بخواند و اگر در بین نماز مستحب متوجّه شود که مسجد نجس است باید بدون تأخیر مسجد را تطهیر کند اگر تطهیر مسجد در حال نماز، ممکن نیست باید برای تطهیر نماز را رها کند .

سبحانی: باید نماز را به سرعت بخواند و مسجد را تطهیر نماید.

مسأله 1163-كسي كه بايد نماز را بشكند، اگر نماز را تمام كند معصيت كرده، ولي نماز او صحيح است1 اگر چه احتياط مستحبّ آن است كه دوباره بخواند.

1- مظاهری: [پایان مسأله]

بهجت: صحيح بودن نمازش خالي از وجه نيست. [پايان مسأله]

مكارم، سبحانی: نماز او نيز اشكال دارد. [پايان مسأله]

مسأله 1164-اگر پيش از آن كه به اندازه ركوع خم شود1 يادش بيايد كه اذان يا اقامه2 را فراموش كرده، چنانچه وقت نماز وسعت دارد، مستحبّ است براي گفتن آنها نماز را بشكند3.

1- سيستاني: اگر پيش از قرائت يا پيش از آن كه به اندازه ركوع خم شود...

2- خوئي، گلپايگاني، فاضل، تبريزي،صافي: اذان و اقامه...

سيستاني: اذان و اقامه يا تنها اقامه...

3- گلپايگاني: و امّا اگر فقط اذان را فراموش كرده جايز نيست نماز را بشكند.

خوئي، تبريزي، صافي، وحید: و همچنين است اگر پيش از قرائت يادش بيايد كه اقامه را فراموش كرده است.

سيستاني: بلكه اگر پيش از تمام شدن نماز يادش بيايد كه آنها را فراموش كرده مستحبّ است براي گفتن آنها نماز را بكشند.

اراكي: مي تواند براي گفتن آنها نماز را بشكند.

سبحانی: بهتر است برای گفتن آنها نماز را بشکّند

بهجت: رجوع كنيد به مسأله اختصاصي 770 بعد از مسأله 935 متن اصلی.

*****

زنجاني: مسأله- اگر اذان و اقامه را فراموش كرده باشد و قبل از ركوع يادش بيايد مستحبّ است نماز را بشكند، و اذان و اقامه بگويد و نماز را دوباره بخواند، و اگر بعد از ركوع يادش بيايد بنابراحتياط نمي تواند نمازش را بشكند ، و اگر تنها اذان را فراموش كرده باشد، در هيچ جاي نماز نمي تواند نمازش را بكشند، و اگر تنها اقامه را فراموش كرده باشد، در هر جاي نماز باشد مي تواند نمازش را بشكند و اقامه گفته، نمازش را دوباره بخواند اين مسأله اختصاص به مردان دارد و براي زنان جايز نيست كه بخاطر فراموشي اذان يا اقامه نماز خود را قطع كنند.

مكارم: مسأله- اگر پيش از ركوع متوجّه شود اذان و اقامه را فراموش كرده چنانچه وقت وسعت داشته باشد، بهتر است نماز را بشكند و اذان و اقامه را بگويد و دوباره شروع كند.

شكيّات

شكّيات نماز 23 قسم است: هشت قسم آن 1 شكهايي است كه نماز را باطل مي كند2 و به شش قسم آن نبايد اعتنا كرد و نه قسم ديگر آن صحيح است.

1- سيستاني: شكّيات نماز 22 قسم است: هفت قسم آن...

زنجاني: شكّيات نماز25 قسم است: ده قسم آن...

مظاهری: شکّیات نماز 21 قسم است : شش قسم آن...

2- وحید: هر چند بطلان در بعضی از آنها مبنی بر احتیاط است...