قرض براى تجارت

سؤال 524- كسانى كه پولى را قرض مى‏نمايند تا در سالهاى آينده تدريجاً به اقساط ادا نمايند در سر سالشان عين وجه يا جنسى كه به آن پول خريدارى نموده‏اند موجود است، آيا خمس آنها را بايد بدهند؟

جواب:  تا عوض آن قرض را نپرداخته‏اند خمس به عين يا عوض آن كه خريدارى شده هر چند بماند تعلق نمى‏گيرد

سؤال 525- شخصى مبلغ 3500 تومان از بانك وام برداشته و گوسفند خريده كه استفاده بكند و الآن كه اول سال اوست مبلغ 2600 تومان از پول فروش گوسفندهاى فوق موجود و بقيه را خرج مؤونه كرده است، بفرمائيد اين 2600 تومان كه وجه گوسفندهاى فوق است و هنوز وقت پرداخت قرضش نشده آيا واجب است تخميس كند يا نه؟ چون در حقيقت مال او نيست.
جواب:  در مفروض سؤال وجه موجود خمس ندارد. واللََّه العالم.

سؤال 526- كاسبى اول سال مثلاً يك هزار تومان سرمايه دارد و آخر سال كه حساب مى‏كند مى‏بيند كه 10000 تومان سرمايه دارد يعنى 9000 تومان جنس به قرض آورده كه بايستى به اقساط ماهيانه بپردازد، آيا بايد اين بدهكارى را كاسب از پول تخميس شده بدهد يا خير؟

جواب:  آخر سال دوم هر مقدارى كه از قرضش بدهد آن مقدار ربح زايد در سال دوم است و بايد خمس آن را بدهد و همچنين در سالهاى بعدى. واللََّه العالم.

سؤال 527- رسم كسبه در اداى خمس اين چنين است، جمع مى‏كنند سرمايه خود را، و قرضهاى خود را كه براى مغازه آورده‏اند منها مى‏كنند، بقيه هر چه از سالِ گذشته اضافه مانده است خمسش را مى‏پردازند آيا صحيح است؟ و بعضى اوقات قرضهاى خود را با طلبهائى كه دارند از مردم، كسر و انكسار مى‏كنند از بقيه خمس مى‏دهند و مى‏گويند اگر طلب مردم را بدهيم در حقيقت دخل نكرده‏ايم.

جواب:  آنچه در مقابلش طلب قابل وصول دارد، بدون پرداخت خمس منها نمى‏شود، و اگر در مقابل، طلب قابل وصولى نباشد، يا طلبى نباشد مقدار بدهى هر چه باشد منها مى‏شود. واللََّه العالم.

سؤال 528- زيدى مقدارى جنس از مردم آورده است كه به مرور و بطور اقساط ـماهيانه پرداخت نمايد آيا در اول سال بايد خمس آن اجناسى كه پولش را بدهكار است و به طور اقساط يا به مدت طولانى پرداخت مى‏كند جزو درآمد سال حساب نمايد و روى سرمايه بياورد يا خير؟

جواب:  مقدار بدهكارى از قيمت آن اجناس كسر مى‏شود.

سؤال 529- كسى كه يك صد هزار تومان قرض مى‏كند مثلاً كاسبى كند، سر سال او مى‏رسد و هنوز قرض را نپرداخته است مقدار خرج يك سال او مبلغ پنجاه هزار تومان مى‏باشد، آيا مبلغ پنجاه هزار تومان ديگر را بايد خمس بدهد چون قرض براى مؤونه نبوده است بيان فرمائيد.

جواب:  در مفروض سؤال كه سرمايه قرض است كه هنوز عوضش ادا نشده خمس بر آن متعلق نيست. واللََّه العالم.

سؤال 530- عده‏اى از كسبه‏ها هستند كه در موقع سال آنها مقدارى چك در دست دارند كه در سال بعد وصول مى‏شود آيا بايد از درآمد سال گذشته حساب نمود يا خير؟ و همچنين مقدارى بدهكارى دارند كه بايد در سال بعد پرداخت نمايند آن مبلغى را كه در سال بعد بايد پرداخت كنند از درآمد سال گذشته كسر نمايند يا خير؟

جواب:  مى‏توانند آن را به نقد فعلى تقدير كنند و خمس آن مقدار را بدهند و هر وقت وصول كردند زيادى را جزو ارباحِ سالِ وصول، حساب نموده حكم ساير ارباح آن سال را دارد، و يا آنكه بگذارند هر وقت هر چه از آن را وصول مى‏نمايند خمس آن را فوراً بدهند و از ارباح سال سابق محسوب است؟ و آنچه بدهكارى دارند اگر به جهت اموال تجارت و كسب او باشد كسر مى‏شود.

سؤال 531- شخصى كه همه ساله خمس منافع خود را مى‏پرداخته لكن به واسطه ورشكستى تمام هستى او از بين رفته حتى منزل مسكونى ايشان و هنوز هم مقروض است، اينك بعد از ورشكستى كه مدت 5 سال است پنج هزار تومان ربح كسب دارد، و لكن در سالهاى شرعى خود اخراج خمس ننموده براى آنكه منافع زيادتر شود يك مرتبه تقسيم به طلبكارها بنمايد لذا سؤال مى‏شود كه چون بدهكارى‏هاى ايشان مؤونه نبوده بلكه خسارات تجارت بوده است آيا اين منافع چند ساله و همچنين منافع آتيه تا به مقدار قرض مستثنى است يا آنكه چون قبل از سر سال خود اداى قرض ننموده بايد مخمس شود؟

جواب:  در مفروض سؤال به منافع و ارباح خمس تعلق مى‏گيرد. واللََّه العالم.