پوشانیدن بدن در نماز-نماز

مسأله ۷۸۸- مرد باید در حال نماز، اگر چه کسی او را نمی بیند عورتین خود را بپوشاند۱. و بهتر است از ناف تا زانو را هم بپوشاند۲.

۱- امام خامنه ای ۵۰: مرد باید در حال نماز عورتین خود را بپوشاند اگر چه کسی او را نبیند...

۲- مکارم: و از آن بهتر این که لباس کاملی که در برابر افراد محترم می پوشد به تن داشته باشد.

وحید: احتیاط مستحبّ آن است از ناف تا زانو را هم بپوشاند.

*****

جوادی آملی مسأله ۸۳۲- مرد باید در حال نماز ـ هرچند كسی او را نبیند یا در تاریكی كامل باشد ـ عورت‌های جلو و پشت را بپوشاند و بهتر است كه از ناف تا زانو را بپوشاند. البته نماز اقتضا دارد كه انسان با جامهٔ كامل به حضور معبود برود.

مسأله ۷۸۹- زن باید در موقع نماز، تمام بدن حتّی سر و موی خود را بپوشاند۱ ولی پوشاندن صورت۲ (به مقداری که در وضو شسته می شود۳) و دستها تا مچ و پاها۴ تا مچ پا لازم نیست۵. امّا برای آن که یقین کند۶ که مقدار واجب را پوشانده است، باید۷ مقداری از اطراف صورت و قدری پایین تر از مچ را هم بپوشاند.

۱- خوئی، تبریزی، زنجانی، وحید: و احتیاط مستحب آن است که کف پاها را هم بپوشاند...

سیستانی: و بنابراحتیاط واجب حتّی از خودش نیز پوشانده شود پس اگر چادر را طوری بپوشد که خودش بدنش را ببیند اشکال دارد...

بهجت: حتّی اگر کسی او را نبیند...

جوادی آملی: ولی پوشاندن صورت به مقداری كه در وضو شسته میشود، نیز پوشاندن دست‌ها تا مچ و پاها تا مچ (ظاهر و باطن قدم) لازم نیست، هرچند احتیاط مستحبْ پوشاندن باطن پاست. برای اطمینان به پوشیده شدن مواضع لازم، باید مقداری از اطراف آن‌ها را بپوشاند. پوشانیدن موهای مصنوعی و زیورها، لازم نیست، مگر برای حفظ از نامحرم.
۲- مکارم: گردی صورت...

۳- [قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: مکارم، بهجت و سیستانی نیست.]

۴- خوئی، زنجانی، تبریزی، وحید: روی پاها...

۵- زنجانی: [پایان مسأله].

بهجت: ولی احتیاط در این است که صورت بیش از آنچه شستن آن در موقع وضو واجب است در حال نماز باز نباشد و همچنین کف پا و درون دست نیز باز نباشد...

سبحانی: دست ها تا مچ و پاها تا مچ،خواه روی پا ویا کف آن لازم نیست...

۶- مظاهری: اطمینان کند...

۷- مکارم: احتیاط این است که...

*****

امام خامنه ای رساله نماز و روزه مسأله (۵۱): زن باید موقع نماز تمام بدن و موی خود را بپوشاند پوشاندن صورت به مقداری که شستن آن در وضو واجب است دستها و پاها تامچ لازم نیست البته در صورت وجود نامحرم باید پاها تا مچ نیز پوشانده شود.

مسائل اختصاصی

مکارم: مسأله ۷۲۹- براى زنان پوشانيدن موهاى مصنوعى و زينت هاى پنهانى (مانند دستبند و گردن بند) در نماز واجب است حتی اگر نامحرم حضور نداشته باشد.

امام خامنه ای رساله نماز و روزه مسأله (۴۹): وجوب پوشش در نماز اختصاص به حضور نامحرم در مکان نمازگزار ندارد بلکه اگر کسی هم حضور نداشته باشد پوشش شرط صحت نماز است.

امام خامنه ای رساله نماز و روزه مسأله (۵۲): چانه جزئی از صورت است و پوشاندن آن در نماز بر زن واجب نیست ولی قسمت زیر چانه جز صورت نیست و پوشاندن آن واجب است.

امام خامنه ای رساله نماز و روزه مسأله (۵۳): در نماز میت پوشش واجب نیست اگر چه احتیاط مستحب است.

امام خامنه ای رساله نماز و روزه مسأله (۵۴): در نماز های مستحب نیز مانند نماز واجب پوشش شرط صحت نماز است.

فاضل: مسأله ۷۹۸- برای زنان در حال نماز پوشانیدن موهای مصنوعی و زینت های پنهانی (مانند دستبند و گردن بند) و زینت صورت (مانند سرمهٔ چشم) لازم نیست، امّا واجب است از نامحرم بپوشاند.

مسأله ۷۹۰- موقعی که انسان قضای سجدهٔ فراموش شده یا تشهد فراموش شده را بجا می آورد۱ بلکه بنابراحتیاط واجب، در موقع سجدهٔ سهو هم باید خود را مثل موقع نماز بپوشاند.

این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.

۱- خوئی، تبریزی،‌سیستانی: باید خود را مثل موقع نماز بپوشاند. واحتیاط مستحب آن است که در موقع بجا آوردن سجدهٔ سهو نیز خود را بپوشاند.

فاضل: باید پوشش لازم را داشته باشد...

بهجت: یا نماز احتیاط می خواند باید خود را مثل موقع نماز بپوشاند.

مظاهری: بلکه در موقع سجده سهو هم باید خود را مثل موقع نماز بپوشاند.

*****

امام خامنه ای رساله نماز و روزه مسأله (۴۸): در نمازهای واجب و توابع آن مانند نماز احتیاط و قضای اجزای فراموش شده و بنابر احتیاط واجب در دو سجده سهو باید بدن پوشیده باشد.

زنجانی: مسأله ۷۹۸- موقعی که انسان نماز احتیاط می خواند یا قضای سجده فراموش شده یا تشهد فراموش شده را بجا می آورد باید خود را مثل هنگام نماز بپوشاند و احتیاط آن است که در هنگام بجا آوردن سجده سهو نیز خود را بپوشاند.

وحید : مسأله ۷۹۶- موقعی که انسان قضای سجده و تشهد فراموش شده و سجده سهوی که برای قضای تشهد فراموش شده بجا می آورد باید خود را مثل موقع نماز بپوشاند و احتیاط مستحب آن است که در موقع بجا آوردن سجده سهو در غیر این مورد نیز خود را بپوشاند.

مکارم- مسأله ۷۲۸- در نماز احتیاط و قضای سجده یا تشهد فراموش شده نیز خود را مانند موقع نماز بپوشاند.

جوادی آملی: مسأله ۸۳۴- نماز قضا و مستحب، مانند نماز واجبِ اداست كه باید پوشاندن مربوط به زن و مرد رعایت شود و نماز احتیاط و قضای سجده و قضای تشهد، حكم نماز واجب را دارند؛ اما در سجدهٔ سهو پوشاندن شرط نیست، هرچند احتیاط در پوشاندن است. سجدهٔ تلاوت قرآن و سجده شكر، مشروط به آن نیستند.

مسأله ۷۹۱- اگر انسان عمداً، در نماز عورتش را نپوشاند، نمازش باطل است۱، بلکه اگر از روی ندانستن مسأله هم باشد۲ بنابراحتیاط واجب باید نمازش را دوباره بخواند۳.

این مسأله در رساله آیات عظام مکارم و سبحانی نیست.

1- بهجت: [پایان مسأله].

2- سیستانی: نمازش باطل است واگر بخاطر ندانستن مسأله باشد، چنانچه نادانی او بعلّت کوتاهی کردن در فراگیری مسائل بوده...

3- اراکی: اگر از روی ندانستن مسأله هم باشد باید نمازش را دوباره بخواند.

*****

خوئی، گلپایگانی، صافی، تبریزی: مسأله ۷۹۹، نوری: مسأله ۷۹۲- اگر انسان عمداً یا از روی ندانستن مسأله (خوئی: از روی تقصیر) در نماز عورتش را نپوشاند، نمازش باطل است.

زنجانی: مسأله ۷۹۹- اگر کسی عمدا پوشش لازم را در نماز رعایت نکند نمازش باطل است، خواه حکم پوشش نماز را بداند یا در آن شک داشته باشد؛ بلکه بنابراحتیاط در صورت غفلت از مسأله، یا اشتباه در آن نیز نمازش باطل است.

وحید: مسأله ۷۹۷- اگر انسان عمدا یا از روی ندانستن –در صورتی که دریاد گرفتن مسأله کوتاهی کرده باشد- در نماز عورتش را نپوشاند، نمازش باطل است.

مظاهری: مسأله ۶۵۶- اگر انسان عمدا جایی که در نماز باید خود را بپوشاند، نپوشاند، نمازش باطل است، ولی اگر از روی ندانستن مسأله باشد لازم نیست نمازش را دوباره بخواند.

جوادی آملی: مسأله ۸۳۵- آنچه مشروط به پوشاندن است، اعم از نماز و لواحق آن، اگر عمداً یا با تقصیر در یادگیریِ حكم شرعی، بدون پوشاندن انجام شود، باطل است و باید اعاده شود..

مسأله ۷۹۲- اگر در بین نماز بفهمد که عورتش پیدا است، باید آن را بپوشاند۱ و چنانچه پوشاندن عورت زیاد طول بکشد احتیاط واجب۲ آن است که نماز را تمام کند و دوباره بخواند۳، ولی اگر بعد از نماز بفهمد که در نماز، عورت او پیدا بوده، نمازش صحیح است.

1- سیستانی: ولازم نیست که نماز را اعاده نماید، ولی احتیاط واجب آن است که در حالی که فهمیده که عورت او پیدا است چیزی از اجزاء نماز را بجا نیاورد. و اگر بعد از نماز بفهمد که در نماز عورت او پیدا بوده، نمازش صحیح است.

سبحانی: باید فورا آن را بپوشاند...

۲- اراکی: احتیاط...

۳- آیات عظام: گلپایگانی، فاضل، صافی: باید آن را بپوشاند و احتیاط واجب آن است که نماز را تمام کند و دوباره بخواند...

بهجت: باید آن را بپوشاند بدون اینکه پوشاندن عورت زیاد طول بکشد، ولی احتیاط در آن است که نماز را تمام کند و دوباره بخواند...

*****

خوئی، تبریزی، ۸۰۰، وحید ۷۹۸ مسأله- اگر شخصی در بین نماز بفهمد که عورتش پیدا است اظهر این است که نمازش باطل است .ولی اگر بعد از نماز بفهمد که در نماز عورت او پیدا بوده، نمازش صحیح است؛ و همچنین است اگر در اثناء نماز بفهمد که قبلاً عورتش پیدا بوده، در صورتی که فعلاً (تبریزی: در صورتی که زمان فهمیدن) پوشیده باشد.

. وحید: باید فورا آن را بپوشاند و بنابراحتیاط واجب نماز را تمام کند و دوباره اعاده نماید...

زنجانی: مسأله 800- اگر شخصی در بین نماز بفهمد که پوشش لازم را دارا نیست باید خود را بپوشاند و نمازش صحیح است، ولی نباید بعد از فهمیدن، بدون پوشاندن خود کارهای نماز را انجام دهد؛ همچنین اگر بعد از نماز بفهمد که در نماز پوشش لازم را نداشته، نمازش صحیح است.

امام خامنه ای رساله نماز و روزه مسأله (۵۵): اگر در بین نماز متوجه شود که پوشش لازم را ندارد احتیاط آن است که نماز را تمام کرده و دوباره آن را بخواند البته درصورتی که بلافاصله خود را بپوشاند یعید نیست که نماز صحیح باشد همچنین اگر بعد از نماز متوجه شود که مقدار واجب پوشش را نداشته نماز صحیح است.

مکارم: مسأله ۷۳۱- هر گاه در بین نماز بفهمد قسمتی را که باید بپوشاند پیدا است باید فوراً آن را بپوشاند به شرط این که کاری که صورت نمار را بر هم می زند بجا نیاورد و چنانچه پوشاندن ان زیاد طول بکشد احتیاط واجب آن است که خود را بپوشاند و نماز را تمام کند و دوباره بخواند. هرگاه بعد از نماز بفهمد مقدار واجب را در حال نماز نپوشانده نمازش صحیح است.

جوادی آملی: مسأله ۸۳۶- هر گاه بر اثر وزش باد یا غفلت نمازگزار، عورت او ظاهر شد و هیچ ذكر و عمل واجبِ در نماز را، با آن حالت انجام نداد و فوراً آن را پوشاند، نماز باطل نمیشـود و اگر بعد از نماز یا چیزی كه مانند نماز، مشروط به پوشاندن است، معلوم شود كه عورت پیدا بوده، اعاده لازم نیست.

مظاهری: مسأله ۶۵۷- اگر در بین نماز بفهمد جایی که باید بپوشاند پیداست، باید آن را بپوشاند و چنانچه پوشاندن آن ممکن نباشد نماز او باطل است، ولی اگر بعد از نماز بفهمد نمازش اشکال ندارد.

مسأله ۷۹۳- اگر در حال ایستاده لباسش عورت او را می پوشاند۱ ولی ممکن است در حال دیگر، مثلاً در حال رکوع و سجود نپوشاند، چنانچه موقعی که عورت او پیدا می شود۲، به وسیله ای۳ آن را بپوشاند، نماز او صحیح است. ولی احتیاط مستحب آن است که با آن لباس نماز نخواند.

این مسأله در رساله آیات عظام مکارم، بهجت ، مظاهری و سبحانی نیست.

۱- زنجانی: لباسش او را می پوشاند...

۲- زنجانی: چنانچه هنگامی که ممکن است لباسش او را نپوشاند به وسیله ای خود را بپوشاند...

۳- گلپایگانی، صافی: به وسیله ای که پوشاندن به آن در حال اختیار جایز است...

*****

جوادی آملی: مسأله ۸۳۷- عورت نمازگزار باید در تمام حالت‌های نماز پوشیده باشد و اگر لباسی دربردارد كه فقط در برخی حالت‌ها آن را میپوشاند، نه در حالت دیگر، چنانچه در حالت دیگر با وسیلهٔ جداگانه پوشیده شود، نماز صحیح است، هر چند به احتیاط مستحب، با جامه كامل، نماز را اقامه كند..

مسأله ۷۹۴- انسان می تواند در نماز، خود را به علف و برگ درختان بپوشاند ولی احتیاط مستحب۱ آن است موقعی خود را با اینها بپوشاند که چیز دیگری نداشته باشد۲.

این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.

1- بهجت: احتیاط...

2- سیستانی: که لباس نداشته باشد.

*****

خوئی، تبریزی، زنجانی: مسأله ۸۰۲- انسان موقعی که پوشاک ندارد، می تواند در نماز، خود را با علف و برگ درختان بپوشاند (زنجانی: و بنابراحتیاط، هنگامی که پوشاک دارد، با علف و برگ درختان، خود را نپوشاند).

مظاهری: مسأله ۶۵۸– انسان باید در نماز بدن خود را بپوشاند گرچه با برگ درختان باشد ولی گل ساتر نیست.

جوادی آملی: مسأله ۸۳۸– آنچه در نماز واجب است، پوشاندن عورت است؛ خواه با پارچه و خواه با كاغذ، برگ درخت و ساتر دیگر، هرچند به احتیاط مستحب در صورت نبودن لباس، از پوشش گیاهی استفاده شود.

مسأله ۷۹۵- اگر غیر از گِل هیچ چیز ندارد که در نماز خود را بپوشاند۱، گِل ساتر نیست و می تواند برهنه نماز بخواند۲.

این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.

۱- اراکی: ساتر بودن آن محلّ اشکال است.

بهجت: واجب نیست خود را با گِل بپوشاند ولی بنابراحتیاط برای این که رکوع و سجود بجا آورد، خود را با گِل بپوشاند با عدم مشقّت.

مکارم: باید بدن خود را با آن بپوشاند و نمار بخواند.

۲- فاضل: ولی احتیاط مستحبّ، جمع است یعنی یک بار به کیفیت برهنه نماز بخواند و یک بار با گِل عورتین را بپوشاند و نماز بخواند.

وحید: بنابراحتیاط واجب بین نماز اختیاری با پوشاندن عورت به گل و نماز اضطراری عریان جمع کند.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله ۷۹۴.

*****

گلپایگانی، صافی: مسأله ۸۰۳- انسان در حال نماز اگر ناچار باشد که خود را با گِل بپوشاند و نماز بخواند، احتیاط لازم آن است که یک مرتبهٔ دیگر مثل برهنه نماز بخواند یعنی با ایماء و اشاره.

خوئی، تبریزی: مسأله ۸۰۳- انسان در حال ناچاری می تواند در نماز خود را با گِل بپوشاند.

سیستانی: مسأله ۷۸۲- انسان در حال ناچاری -که چیزی برای پوشانیدن عورت خود ندارد- می تواند برای نمایان نبودن پوست عورت خود را با گِل و مانند آن بپوشاند.

زنجانی: مسأله ۸۰۳- بنابراحتیاط انسان اگر فقط گِل یا لجن یا آب گل آلود و مانند آن در اختیار دارد، دو نماز بخواند: در یک نماز با گِل و مانند آن خود را با ان بپوشاند و در نماز دیگر مانند کسی که چیزی ندارد که در نماز خود را با آن بپوشاند رفتار کند، همانطور که در مسأله[۷۹۷] خواهد آمد.

جوادی آملی: مسأله ۸۳۹- اگر برای مرد هیچ ساتری در دسترس نیست، میتواند در حالت ناچاری عورت‌ها را با گِل و مانند آن بپوشاند و نماز را اقامه کند و به احتیاط مستحب، نماز را با ایماء و اشاره به جای ركوع و سجود، اعاده نماید.

مسأله ۷۹۶- اگر چیزی ندارد که در نماز خود را با آن بپوشاند چنانچه احتمال دهد که پیدا می کند، بنابراحتیاط واجب باید۱ نماز را تأخیر بیندازد۲، و اگر چیزی پیدا نکرد، در آخر وقت مطابق وظیفه اش نماز بخواند۳.

این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.

۱- خوئی: بهتر این است که...

وحید: احتیاط مستحب است که...

۲- اراکی: چنانچه احتمال دهد که پیدا می کند باید نماز را تأخیر بیندازد...

مظاهری: چنانچه احتمال دهد که پیدا می کند باید نماز را تأخیر بیندازد. [پایان مسأله]

۳- اراکی، نوری: مطابق وظیفه اش -که در مسأله بعد خواهد آمد- نماز بخواند.

وحید: و می تواند هم نماز خود را بخواند و اگر تا آخر وقت چیزی پیدا نکرد نماز او صحیح است و اگر پیدا کرد اعاده کند.

*****

تبریزی: مسأله ۸۰۴- اگر چیزی ندارد که در نماز خود را با آن بپوشاند می تواند نمازش را در اوّل وقت به طوری که در مسأله بعدی ذکر می شود، بجا آورد ، ولی اگر تا آخر وقت پوشاک پیدا کند، لازم است آن نماز را اعاده کند.

سیستانی: مسأله ۷۸۳- اگر چیزی ندارد که در نماز خود را با آن بپوشاند چنانچه مأیوس از پیدا کردن آن نباشد، احتیاط واجب آن است که نماز خود را تأخیر بیندازد و اگر چیزی پیدا نکرد در آخر وقت مطابق وظیفه اش نماز بخواند، و اگر مأیوس باشد می تواند در اوّل وقت طبق وظیفه اش نماز بخواند و در این صورت اگر نماز را در اوّل وقت بخواند و پس از آن عذرش برطرف گردد لازم نیست نماز را دوباره بخواند.

زنجانی: مسأله ۸۰۴- اگر چیزی ندارد که در نماز خود را با آن بپوشاند چنانچه مأیوس از پیدا کردن آن تا آخر وقت باشد می تواند در اوّل وقت نماز بخواند؛ ولی اگر اتفاقاً تا آخر وقت پیدا شد باید نماز خود را اعاده کند. و اگر احتمال دهد پیدا می کند، می تواند نمار خود را به تأخیر بیندازد و در آخر وقت مطابق وظیفه اش نماز بخواند و می تواند قبل از آن رجاءً نماز بخواند که اگر تا آخر وقت عذرش باقی بود نماز خوانده شده صحیح، وگر نه باید آن را اعاده کند.

مکارم: مسأله ۷۳۴- هرگاه برهنه است و چیزی برای پوشاندن بدن در نماز ندارد، چنانچه احتمال می دهد تا آخر وقت پیدا کند، احتیاط آن است که نماز را به تأخیر اندازد، و اگر پیدا نکرد، چنانچه کسی او را می بیند، باید نشسته نماز بخواند و عورت خود را به این وسیله بپوشاند و اگر کسی او را نمی بیند، ایستاده نماز بخواند و بنابراحتیاط واجب عورت را با دست بپوشاند و رکوع و سجود را با اشاره انجام دهد و برای سجود سر را قدری پایین تر بیاورد.

بهجت: مسأله ۶۶۸- تهیهٔ ساتر برای نماز واجب است، اگر چه به خریدن باشد و یا اجاره ای که مضرّ به حالش نباشد؛ واگر مضرّ به حالش باشد یا موجب خواری و تحمّل منّت باشد لازم نیست؛ و أحوط تأخیر نماز است تا آخر وقت برای تهیهٔ ساتر، مگر آنکه از تهیهٔ آن تا آخر وقت مأیوس باشد.

جوادی آملی: مسأله ۸۴۰- كسی كه پوشاک نماز را ندارد و از دسترسی به آن تا آخر وقت ناامید است، میتواند نماز را در اول وقت، برابر وظیفه كسی كه ساتر ندارد اقامه كند. چنانچه تا پایان وقت به ساتر دسترسی پیدا كرد، نماز را اعاده نماید و اگر احتمال دهد تا پایان وقت به ساتر دسترسی پیدا میكند، مانعی نیست كه «رجائاً» نماز را اقامه كند؛ ولی اگر به ساتر دسترسی یافت، باید نماز را اعاده نماید.

مسأله ۷۹۷- کسی که می خواهد نماز بخواند، اگر برای پوشاندن خود حتّی برگ درخت و علف نداشته باشد واحتمال ندهد، که تا آخر وقت چیزی پیدا کند که خود را با آن بپوشاند، در صورتی که نامحرم او را می بیند۱ باید نشسته نماز بخواند و عورت خود را با ران خود بپوشاند۲ و اگر کسی او را نمی بیند، ایستاده نماز بخواند و جلوی خود را بادست بپوشاند۳ و در هر صورت۴ رکوع و سجود را با اشاره انجام می دهد و برای سجود سر را قدری پایین تر می آورد.

۱- سبحانی: کسی که می خواهد نماز بخواند و احتمال ندهد که تا آخر وقت چیزی پیدا کند که خود را با آن بپوشاند در صورتی که شخص ممیزی غیر از همسرش اورا می بیند...

۲- اراکی: و رکوع و سجده را با اشاره انجام دهد و برای سجود سر را به قدری پایین تر ببرد و مُهر را بالا بیارد و بر پیشانی بگذارد، و اگر کسی او را نمی بیند، بنابراحتیاط واجب یک بار ایستاده نماز بخواند و جلوی خود را با دست بپوشاند و رکوع و سجود را با اشاره انجام دهد و یک بار هم مانند کسی که پوشش دارد ایستاده نماز بخواند و رکوع و سجود را به طور متعارف انجام دهد.

۳- بهجت: و اگر در رکوع و سجود بیشتر عورت او دیده شود، می تواند رکوع و سجود را در حال قیام با اشاره انجام دهد و برای سجود سر را قدری پایین تر آورد.

۴- سبحانی: در هر دو صورت...

مکارم: رجوع کنید به ذیل مسأله ۷۹۶.

*****

خوئی، تبریزی: مسأله ۸۰۵- کسی که می خواهد نماز بخواند ، اگر برای پوشاندن خود حتّی برگ درخت و علف و گل و لجن نداشته باشد (خویی: و احتمال ندهد که تا آخر وقت چیزی پیدا کند که خود را با آن بپوشاند) در صورتی که احتمال بدهد که نامحرم او را می بیند، باید نشسته نماز بخواند و اگر اطمینان دارد که نامحرم او را نمی بیند، ایستاده نماز بخواند وبنابراحتیاط دست را بر عورت خود بگذارد و در هر دو حال رکوع و سجود را با اشاره بجا آورد و (خوئی: بنابراحتیاط استحبابی) اشاره سجود را بیشتر نماید.

گلپایگانی، صافی: مسأله ۸۰۵- کسی که می خواهد نماز بخواند، اگر برای پوشاندن خود حتّی برگ درخت و علف نداشته باشد و یا گودالی هم که در آن بایستد پیدا نکند و احتمال ندهد که تا آخر وقت چیزی پیدا کند که خود را با آن بپوشاند، در صورتی که احتمال بدهد که ناظر محترم او را می بیند، نشسته نماز بخواند و برای رکوع و سجود به قدری خم شود که عورتش پیدا نباشد و برای سجود کمی بیشتر از رکوع خم شود و مُهر را بالا بیاورد و پیشانی را بر آن بگذارد؛ واگر اطمینان دارد که ناظر محترم او را نمی بیند، احتیاط آن است که دو نماز ایستاده بخواند و موقعی که ایستاده است، قُبُل خود را با دست بپوشاند و در یکی از آن دو نماز، رکوع و سجود را بجا آورد و در دیگری بجای رکوع و سجود با سر اشاره نماید (گلپایگانی: اگر چه بنابرأقوی می تواند اکتفاء کند به نماز با اشارهٔ سر در رکوع و سجود) و اگر گودالی هست که بتواند در آن بایستد، باید نماز مختار بخواند.

زنجانی: مسأله ۸۰۵- کسی که می خواهد نماز بخواند، اگر برای پوشاندن خود حتّی برگ درخت و علف و گِل و لجن و مانند آن پیدا نکند و تا آخر وقت هم چیزی پیدا نکند که خود را با آن بپوشاند، در صورتی که احتمال بدهد که کسی که پوشاندن عورت از او واجب است او را ببیند، باید نشسته نماز بخواند، و چنانچه کسی او را از پشت سر می بیند رکوع و سجود را با اشاره بجا آورد، و اگر کسی او را از پشت سر نبیند رکوع و سجود را به طور معمولی بجا آورد؛ و در صورتی که اصلاً احتمال ندهد که کسی که پوشاندن عورت از او واجب است او را ببیند، باید ایستاده نماز بخواند و رکوع و سجود را با اشاره بجا آورد.

سیستانی: مسأله ۷۸۴- کسی که می خواهد نماز بخواند، اگر برای پوشاندن خود حتّی برگ درخت و علف و گِل و لجن نداشته باشد و مأیوس باشد که تا اخر وقت چیزی پیدا کند که خود را با آن بپوشاند، در صورتی که اطمینان دارد کسی که ستر عورت از او واجب است او را نمی بیند، ایستاده و با رکوع و سجود اختیاری نماز بخواند و چنانچه احتمال دهد که ناظر محترم او را می بیند، باید به طوری نماز بخواند که عورت او نمایان نباشد مثل اینکه نشسته نماز بخواند و اگر برای اینکه خودش را از دیدِ ناظر محترم نگاه دارد، ناچار شود ایستادن و رکوع و سجود را ترک کند؛ یعنی در هر سه حالت دیده می شود، بنشیند و رکوع و سجود را با اشاره انجام دهد. و اگر یکی از این سه چیز را فقط ناچار است ترک کند، همان را ترک کند، پس اگر می تواند بایستد و رکوع و سجود را با اشاره انجام دهد ،و اگر ایستادن موجب دیده شدن است، بنشیند و رکوع و سجود را انجام دهد، گرچه در این صورت، احتیاط مستحب آن است که جمع کند بین این گونه نشستن و نماز ایستاده با اشاره به رکوع و سجود. و احتیاط لازم آن است که شخص برهنه در حال نماز عورت خود را با بعضی از اعضای بدن خود بپوشاند مثل دو ران در حال نشستن و دو دست در حال ایستاده.

وحید: مسأله ۸۰۳- کسی که می خواهد نماز بخواند، اگر برای پوشاندن عورت خود حتّی گِل و لجن نداشته باشد در صورتی که ناظر محترم عورت او را نمی بیند ایستاده نماز بخواند و بنابراحتیاط واجب دست را بر عورت خود بگذارد و باید رکوع و سجود را با اشاره بجا آورد، و بنابراحتیاط واجب اشاره سجود را بیشتر نماید و اگر به گونه ای است که ناظر محترم او را می بیند باید نشسته نماز بخواند و رکوع و سجود را با اشاره بجا آورد و بنابر احتیاط واجب اشاره سجود را بیشتر کند.

مظاهری: مسأله ۶۶۰- اگر برای پوشاندن خود چیزی نداشته باشد، در صورتی که نامحرم اورا می بیند باید نشسته نماز بخواند و عورت خود را با ران خود بپوشاند، واگر کسی او را نمی بیند ایستاده نماز بخواند و جلوی خود را با دست بپوشاند و در هر دو حال رکوع و سجود را با اشاره انجام دهد.

جوادی آملی: مسأله ۸۴۱- كسی كه هیچ وسیله پوشاندن عورت مانند لباس، برگ، كاغذ و مانند آن را ندارد و نامحرمی نیست تا به او نگاه كند، میتواند ایستاده و با اشاره به ركوع و سجود، نماز را اقامه كند و احتیاط مستحب، اعادهٔ آن با ركوع و سجود عادی است و اگر نامحرمی او را میبیند، باید نماز را نشسته اقامه کند و ركوع و سجود را با اشاره انجام دهد و برای سجود، سر را قدری پایین‌تر آورد.