انهار
انهار
مطالب خواندنی

(۲۵) درباره غیبت

بزرگ نمایی کوچک نمایی
بسم الله الرحمن الرحیم
السلام علی مهدی الامم و جامع الکلم
و السلام علی عباد الله
درباره غیبت
    
فهرست مطالب:
(۱) معنای غیبت
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلّم): اَلغیبةُ أَن یُذكَرَ الرَّجُلُ بِما یَكرَهُ أَن یَسمَعَ.
غیبت كردن یعنی انسان در غیاب كسی سخنی بگوید كه او بدان رضایت ندارد.
الشهاب فی‌الحِكم و الآداب، ص ١٠.
(۲) غیبت حسنات را میسوزاند
قال الصادق (علیه السّلام): اَلغیبةُ حرامٌ علی كُلِّ مسلمٍ وَ إنّها لَتَأكُلُ الحَسَناتِ كَما تأكُلُ النّارُالحَطَبَ.
غیبت كردن بر هر مسلمانی حرام است. غیبت مانند آتشی كه هیزم را با حرص و وَلع می‌خورد حَسنات انسان را به كلی از بین می‌برد.
مستدرك الوسائل، ج ٩، ص ١١٧.
(۳) غیبت تلاش زبون است
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السّلام): الغیبَهُ جُهدُ العاجِزِ.
غیبت كردن، آخرین تلاش افراد زبون و ناتوان است.
نهج‌البلاغه، كلمة ٤٥٣.
(۴) گناه غیبت بدتر از زنا هست
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلّم): اِیّاكَ و الغیبةَ فأِنَّ الغیبَةَ اَشَدُّ مِنَ الزّنا!
برحذر باش و از غیب كردن بپرهیز. گناه غیبت از گناه (عمل شنیع) زنا به مراتب بزرگتر است!
بحار الأنوار، ج ٧٧، ص ١١٢.
(۵) غیبت در هر جلسه موجب تباهی دین اهل جلسه میشود
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السّلام): ما عُمِّرَ مَجلسٌ بِالغیبَةِ اِلاّ خرِّبَ بِالدّینِ.
هر مجلس و محفلی كه در آن غیبت كردن گرم و پررونق باشد به همان نسبت دین و ایمان افراد آن محفل تباه و از دست رفته است.
بحار الأنوار، ج ٧٥، ص ٢٥٩.
(۶) غیبت کردن نشانه منافق بودن است
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السّلام): الغیبةُ آیةُ المُنافِقِ.
غیبت كردن، علامت آدم منافق است.
میزان الحكمة، ج ٧، ص ٣٣٣.
(۷) غیبت خوراک سگهای جهنم است
قال الامام زین‌العابدین (علیه السّلام): اِیّاكَ وَالغیبةَ فَإنَّها اِدامُ كِلابِ النّار.
برحذر باش و از غیبت كردن بپرهیز كه غیبت خوراك سگ‌های جهنم است.
بحار الأنوار، ج ٧٨، ١٦١.
(۸) غیبت کننده بهشت نمی رود
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السّلام): المُغتابُ هُوَ المحَجوبُ عَنِ الجَنّةِ.
كسی‌كه غیبت می‌كند قطعاً به بهشت راه نخواهد یافت.
مستدرك الوسائل، ج ٩، ص ١٢٥.
(۹) خداوند غیبت را حرام کرده
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلّم): اِنَّ اللهَ حَرَّمَ الغیبةَ كَما حَرَّمَ المالَ و الدَّمَ.
خداوند غیبت كردن (مسلمان) را مانند حرمت مال و جان (او) حرام فرموده است.
میزان الحكمة، ج ٧، ص ٣٣٣.
(۱۰) شنیدن غیبت مانند غیبت کردن است
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السّلام): السّامعُ لِلغیبَةِ كَالمُغتابِ.
كسی كه غیبت را گوش می‌دهد (در گناه) همانند غیبت‌كننده است.
میزان‌الحكمة، ج ٧، ص ٣٥٢.
(۱۱) غیبت مٰمن مانند کشتن او هست
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلّم): مَنِ اغتابَ مُؤمناً فَكَأنّما قَتَلَ نَفساً مُتَعَمِّداً!
كسی كه مؤمنی را غیبت كند گویا از روی عمد كسی را به قتل رسانده است!
مستدرك الوسائل، ج ٩، ص ١٢٥.
(۱۲) غیبت عمل ۱۰۰ ساله را نابود کند
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلّم): إِنَّ القَذْفَ و الغیبَةَ یَهدِمانِ عَمَلَ مِأَةِ سَنَةٍ!
تهمت زنا زدن و غیبت كردن (هر كدام) عمل صد ساله طاعت‌های انسان را ویران و منهدم می‌كند.
لئالی الأخبار، ج ٥، ص ٢٥٥.
(۱۳) غیبت کننده و منت گذار و شرابخوار بهشت نمی روند
قال الامام زین‌العابدین (علیه السّلام): تَحْرُمُ الجَنَّةُ عَلَی ثَلاثَةٍ: عَلَی المنّانِ وَ عَلَی المُغتابِ وَ عَلَی مُدِمنِ الخَمرِ.
این سه نفر به بهشت راه ندارند: آدم منّت‌گذار و كسی كه غیبت مردم را می‌كند و دائم الخمر مشروب‌خوار.
وسائل الشیعه، ج ٨، ص ٥٩٩.
(۱۴) غیبت کننده منفورترین خلق نزد خدا هست
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السّلام): أَبغَضُ الخَلائِق اِلیَ اللهِ، اَلمُغتابُ.
كسی كه غیبت می‌كند منفورترین خلق الله در نزد خدا است.
میزان‌الحكمة، ج ١، ص ٤٣٣.
(۱۵) معنای غیبت
قال الصادق (علیه السّلام): اَلغِیبةُ أَن تَقولَ فی أخیكَ ما سَتَرَهُ اللهُ و امّا الأمرُ الظّاهرُ فیه مِثلُ الحِدَّةِ والعَجَلةِ فَلا.
غیبت آنست كه دربارة برادر دینی‌ات چیزی كه خدا آن را مستور داشته تو آن را آشكار كنی و اما چیزهایی‌كه به ظاهر دارد از قبیل (اخلاقیات) تندخوئی و عجول بودن (و امثال آن) غیبت به حساب نمی‌آید.
اصول كافی، ج ٤، ص ٦٢.
(۱۶) ترک غیبت معادل ده هزار رکعت نماز است
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلّم): تَركُ الغیبَةِ اَحَبُّ اِلیَ اللهِ عزَّوجلَّ مِن عَشَرَةِ آلافِ رَكعةٍ تَطَوُّعاً!
خودداری از غیبت كردن، در نزد خدای متعال از ده هزار ركعت نماز مستحبّی محبوبتر است!
مستدرك الوسائل، ج ٩، ص ١١٧.
(۱۷) غیبت
قال الامام زین‌العابدین (علیه السّلام): مَن رَمَی الناسَ بِما فیهم رَمَوهُ بِما لَیسَ فیه!
كسی كه دیگران را به عیبی كه دارند منتسب كند، دیگران او را به عیبی كه ندارد منتسب خواهند كرد!
بحار الأنوار، ج ٧٨، ص ١٦.
(۱۸) غیبت
قال الصادق (علیه السّلام): لاتَغتَبْ فَتُغتَبْ وَلا تَحفِرْ لِأَخیكَ حُفرةً فَتَقَعْ فیها.
غیبت مكن كه تو را غیبت خواهند كرد و برای برادرت گودالی حفر مكن كه خودت در آن خواهی افتاد.
میزان‌الحكمة، ج ٧، ص ٣٣٢.
(۱۹) غیبت
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلّم): لاغیبةَ لِثَلاثَةٍ: سُلطانٍ جائِرٍ وَفاسِقٍ مُعلِنٍ وَصاحِبِ بِدعَةٍ.
غیبت كردن این سه نفر بلامانع است: زمامدار ستمگر و فاسق آشكار بی‌باك، و آدم بدعت‌گذار.
مستدرك الوسائل، ج ٩، ص ١٢٨.
(۲۰) غیبت
قال الصادق (علیه السّلام): اذا جاهَرَ الفاسِقُ بِفسقِهِ فَلا حُرَمَةَ لَهُ و لاغیبَةَ.
آدم فاسق تبهكار وقتی تبهكاری خود را علنی كرد دیگر حرمتی ندارد و غیبت كردن او (در این موضوع) جایز است.
بحار الأنوار، ج ٧٥، ص ٢٥٣.
(۲۱) غیبت
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السّلام): كَذَبَ مَن زَعَم أنّهُ وَلدُ حَلالٍ وَ هُوَ یَأكُلُ لحُومَ النّاس بِالغیبَةِ!
دروغ می‌گوید آن كسی كه ادّعا می‌كند حلال‌زاده است در حالی كه كارش غیبت كردن و خوردن گوشت مردم است!
وسائل الشیعه، ج ٨، ص ٦٠٠.
(۲۲) غیبت
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلّم): اَلعَمَلُ الصّالِحُ جَوهَرٌ یُزیلُهُ الغیبَةُ.
عمل صالح یك گوهری است كه با غیبت كردن زایل و از بین می‌رود.
زبدة الاحادیث، ج ١، ص ١٦٧.
(۲۳) غیبت
قال الصادق (علیه السّلام): اَلغیبَةُ اَسرَعُ فی ‌دینِ الرَّجُلِ مِنَ الآكِلَةِ فی جَوفِهِ!
سرعت اثر غیبت در ویرانی دین و ایمان بیش از اثر ویران‌كنندة جذام در اندرون انسان است!
اصول كافی، ج ٤، ص ٥٩.
(۲۴) غیبت
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلّم): قولوا فی‌الفاسقِ بِما فیه یَعرِفِْهُ النّاسُ، فَاِنَّهُ لاغیبَةَ لِفاسقٍ.
مفاسد آدم فاسق تبهكار را آشكارا بگویید تا مردم او را شناسایی كنند. غیبت آدم فاسق جایز و بلامانع است.
الشهاب فی‌الحِكَم و الآداب، ص ٣٧.
(۲۵) غیبت
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلّم): اَتَرعَوُونَ عَن ذِكرِ الفاجِرِ حَتّی یَعرِفَهُ الناسُ؟ اُذكروهُ بِما فیهِ یَحذَرْهُ النّاسُ.
آیا شما از رسوا كردن آدم فاجر نابكار خود‌داری می‌كنید تا مبادا مردم او را بشناسند؟ شما مفاسد او را علنی كنید تا دیگران خود را از او برحذر بدارند.
المحَجّةُالبیضاء، ج ٥، ص ٢٧١.
(۲۶) غیبت
قال الصادق (علیه السّلام): أَمْسِكْ لِسانَكَ فَاِنَّها صَدَقَةٌ تُصَدِّقُ بِلِسانِكَ!
زبانت را مهار كن، این صدقه‌ای است كه زبان تو آن را تصدیق می‌كند!
بحار الأنوار، ج ٧٥، ص ٢٦١.
(۲۷) غیبت
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلّم): نَزِّهوا اسماعَكُم مِنِ استماعِ الغیبَةِ فَإنَّ القائِلَ والمُستَمِعَ لَها شَریكانِ فی‌الإثمِ.
گوش‌های خود را از شنیدن غیبت منزّه بدارید (و بدانید) كه گوینده و شنوندة غیبت هر دو در گناه شریكند.
لئالی‌الاخبار، ج ٥، ص ٢٣٠.
(۲۸) غیبت
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلّم): مَا النّارُ فی‌الیَبَسِ بِأسرَعَ مِنَ الغیبَةِ فی حَسناتِ العَبدِ!
سرعت نفوذی آتش در خوردن گیاه خشك به پای سرعت اثر غیبت در نابودی حسنات یك بنده نمی‌رسد! (غیبت به سرعت حسنات را از بین می‌برد).
بحار الأنوار، ج ٧٥، ص ٢٢٩.
(۲۹) غیبت
قال الصادق (علیه السّلام): امَن رَدَّ عَن اَخیهِ غیبةً سَمِعَها فی‌مَجلسٍ رَدَّ اللهُ عَنهُ‌ اَلفَ بابٍ مِنَ‌الشَّرِّ فی‌‌الدُّنیا وَ الآخرة.
هر کسی در مجلسی مانع از بدگویی و غیبت برادر دینی (غایب) خود شود خداوند هزار باب از شرور دنیا و آخرت را از او باز خواهد داشت.
وسائل الشیعه، ج ٨، ص ٦٠١.
(۳۰) غیبت
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلّم): یا معاشِرَ النّاسِ! مَنِ اغتَابَ، آمَنَ بِلسانِهِ وَ لَم یُؤمِنْ بِقَلبِه، فَلاتغتابو المسلمین.
ای مردم! (بدانید) آن کسی که غیبت می‌کند دین و ایمان او تنها به زبان او است و قلباً ایمان ندارد. شما (برحذر باشید و) مسلمانان را غیبت نکنید.
لئالی‌الاخبار، ج ٥، ص ٢٢٥.
(۳۱) غیبت
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلّم): مَن حَفِظَ لِسانَهُ فَكأَنّما عَمِلَ بِالقُرآن!
کسی که زبانش را مهار کند گویا به (تمام دستورات) قرآن عمل کرده است!
جامع‌الاخبار، ص ٢١٠.
(۳۲) غیبت
قال الصادق (علیه السّلام): أحَقُّ النّاسِ بِالذَّنبِ اَلسَّفیهُ المُغتاب.
آن کسی که خود سبک‌مغز و (همواره) غیبت مردم را می‌کند خود او از هر کس دیگر به صفت عصیان و گنهکاری سزاوارتر است.
مواعظ صدوق، ص ٨٦.
(۳۳) غیبت
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلّم): اِذا وُقِعَ فی‌رَجلٍ وَ أنتَ فی‌مَلَأٍ فَكُن للرَّجُلِ ناصراً و لِلقَومِ زاجِراً وَ قُم عَنُهم.
اگر در جمعی حضور داشتی که از کسی بدگویی می‌کنند تو آن فرد را یاری کن و دیگران را از غیبت کردن باز بدار و خودت هم از آن جمع برخیز و آنجا را ترک نما.
نهج‌الفصاحه، ج ١، ص ٤٨.
(۳۴) غیبت
قال الصادق (علیه السّلام): المُسلمُ اَخوالمُسلِمِ لایَظلِمُهُ ولایَخذُلُهُ وَلایَغتابُهُ وَلایَخونُهُ و لایَحرُمُه.
مسلمان برادر مسلمان است: نه به او ستم می‌کند و نه دست از یاریش برمی‌دارد، نه غیبت او را می‌کند و نه به وی خیانت می‌ورزد و نه از خواسته‌هایش وی را محروم می‌سازد.
اصول کافی، ج ٣، ص ٢٤٤.
(۳۵) غیبت
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلّم): ما أَقبحَ بِالرَّجُلِ المُسلِمِ أن یَغفُلَ عَن عُیوبِ نَفسِهِ وَ یَتَجسَّسَ عیوبَ اِخوانِهِ و یُظهِرَها بَینَ النّاس.
چقدر قبیح است که یک مسلمان از عیوب و کمبودهای خود غافل باشد و به عیوب دیگر برادران خود بپردازد و آن‌ها را میان مردم نیز إفشا نماید.
جامع‌السعادات، ج ٢، ص ٣٠٥.
(۳۶) غیبت
قال الصادق (علیه السّلام): مَنِ اغْتیبَ عِندَهُ اَخوهُ المُؤمنُ فَلَم یَنصُرْهُ وَ لَم یَدفَعْ عَنْهُ وَ هُوَ یَقدِرُ، خَذَلَهُ اللهُ وَ حَقَّرَهُ فی ‌الدُّنیا و الآخرة.
کسی که در نزد او از برادر مؤمنش غیبت بشود و او بتواند وی را یاری و دفع غیبت نماید ولی شانه خالی کند، خداوند او را در دنیا و آخرت خوار و درمانده خواهد نمود.
بحار الأنوار، ج ٧٥، ص ٢٦٢.
(۳۷) غیبت
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلّم): الصّائِمُ فی عِبادَةٍ و اِن كانَ علی فِراشِهِ ما لَم یَغتَبْ مُسلماً.
آدم روزه‌دار هر چند در بستر خواب باشد در حال عبادت است مادامی که مسلمانی را غیبت نکند.
سفینه البحار، ج ٢، ص ٣٢٧.
(۳۸) غیبت
کسی که در ماه مبارک رمضان غیبت مسلمانی کند روزة او پاداشی نخواهد داشت.
مستدرك الوسائل، ج ٩، ص ١٢٢.
(۳۹) اگر غیبت بگوشش برسد باید حلالیت بطلبی
قال الصادق (علیه السّلام): إنِ اِغْتَبتَ فَبَلَغَ المُغتابَ فَلَمْ یَبقَ الاّ أن تَستَحِلَّ منه وَ اِنْ لَمَ یَبلُغْهُ فَاستَغِفره لَهُ.
اگر کسی را غیبت کردی و به گوش او رسید باید از او حلالیّت بطلبی و اگر نرسیده باشد... از خدا برایش طلب مغفرت کن.
بحار الأنوار، ج ٧٥، ص ٢٤٢.
(۴۰) غیبت کننده آمرزیده نمیشود مگر اینکه غیبت شده حلالش کند
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلّم): لاتُغفَرُ الغیبةُ اِلاّ أنْ یُحلِّلَهُ صاحبُهُ.
خداوند آدم غیبت‌کننده را نمی‌آمرزد مگر آنکه شخصی که او را غیبت کرده حلالش نماید.
مستدرك الوسائل، ج ٩، ص ١٣٠.
    

  

 
پاسخ به احکام شرعی
 
موتور جستجوی سایت

تابلو اعلانات
  




پیوندها

حدیث روز
بسم الله الرحمن الرحیم
چهار پناهگاه در قرآن
   
أَبَانُ بْنُ عُثْمَانَ وَ هِشَامُ بْنُ سَالِمٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ حُمْرَانَ عَنِ الصَّادِقِ (علیه السلام) قَالَ:
عَجِبْتُ لِمَنْ فَزِعَ مِنْ أَرْبَعٍ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى أَرْبَعٍ
(۱) عَجِبْتُ لِمَنْ خَافَ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَ فَضْلٍ لَمْ يَمْسَسْهُمْ سُوءٌ
(۲) وَ عَجِبْتُ لِمَنِ اغْتَمَّ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا- وَ نَجَّيْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَ كَذلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ
(۳) وَ عَجِبْتُ لِمَنْ مُكِرَ بِهِ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- وَ أُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبادِ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا- فَوَقاهُ اللَّهُ سَيِّئاتِ ما مَكَرُوا
(۴) وَ عَجِبْتُ لِمَنْ أَرَادَ الدُّنْيَا وَ زِينَتَهَا كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا- إِنْ تَرَنِ أَنَا أَقَلَّ مِنْكَ مالًا وَ وَلَداً. فَعَسى‏ رَبِّي أَنْ يُؤْتِيَنِ خَيْراً مِنْ جَنَّتِكَ وَ عَسَى مُوجِبَةٌ
    
آقا امام صادق (عليه السّلام) فرمود: در شگفتم از كسى كه از چهار چيز مى‌هراسد چرا بچهار چيز پناهنده نميشود:
(۱) شگفتم از آنكه ميترسد چرا پناه نمى‌برد بفرمودۀ خداى عز و جل« حَسْبُنَا اَللّٰهُ‌ وَ نِعْمَ‌ اَلْوَكِيلُ‌ » خداوند ما را بس است و چه وكيل خوبى است زيرا شنيدم خداى جل جلاله بدنبال آن ميفرمايد:بواسطۀ نعمت و فضلى كه از طرف خداوند شامل حالشان گرديد باز گشتند و هيچ بدى بآنان نرسيد.
(۲) و شگفتم در كسى كه اندوهناك است چرا پناه نمى‌برد بفرمودۀ خداى عز و جل:« لاٰ إِلٰهَ‌ إِلاّٰ أَنْتَ‌ سُبْحٰانَكَ‌ إِنِّي كُنْتُ‌ مِنَ‌ اَلظّٰالِمِينَ‌ » زيرا شنيدم خداى عز و جل بدنبال آن ميفرمايد در خواستش را برآورديم و از اندوه نجاتش داديم و مؤمنين را هم چنين ميرهانيم.
(۳) و در شگفتم از كسى كه حيله‌اى در بارۀ او بكار رفته چرا بفرمودۀ خداى تعالى پناه نمى‌برد« وَ أُفَوِّضُ‌ أَمْرِي إِلَى اَللّٰهِ‌ إِنَّ‌ اَللّٰهَ‌ بَصِيرٌ بِالْعِبٰادِ »:كار خود را بخدا واگذار ميكنيم كه خداوند بحال بندگان بينا است)زيرا شنيدم خداى بزرگ و پاك بدنبالش مى‌فرمايد خداوند او را از بديهائى كه در بارۀ او بحيله انجام داده بودند نگه داشت.
(۴) و در شگفتم از كسى كه خواستار دنيا و آرايش آن است چرا پناهنده نميشود بفرمايش خداى تبارك و تعالى(« مٰا شٰاءَ اَللّٰهُ‌ لاٰ قُوَّةَ‌ إِلاّٰ بِاللّٰهِ‌ »)(آنچه خدا خواست همان است و نيروئى جز به يارى خداوند نيست)زيرا شنيدم خداى عز اسمه بدنبال آن ميفرمايد اگر چه مرا در مال و فرزند از خودت كمتر مى‌بينى ولى اميد هست كه پروردگار من بهتر از باغ تو مرا نصيب فرمايد (و كلمۀ:عسى در اين آيه بمعناى اميد تنها نيست بلكه بمعناى اثبات و تحقق يافتن است).
من لا يحضره الفقيه، ج‏۴، ص: ۳۹۲؛
الأمالي( للصدوق)، ص: ۶؛
الخصال، ج‏۱، ص: ۲۱۸.


کلیه حقوق مادی و معنوی این پورتال محفوظ و متعلق به حجت الاسلام و المسلمین سید محمدحسن بنی هاشمی خمینی میباشد.

طراحی و پیاده سازی: FARTECH/فرتک - فکور رایانه توسعه کویر -