نقش استغفار نقش مهمی در زياد شدن رزق دارد
عن النبي (صلّي الله عليه و آله و سلإم): أَكْثِرُوا الِاسْتِغْفَارَ فَإِنَّهُ يَجْلِبُ الرِّزْقَ.
زياد استغفار کنيد که استغفار سبب جلب روزي است.
تحف العقول، ص۱۰۶.
روايات مشابه مضمون اين فرمايش فراوان است؛ چند نکته در اين روايت نوراني قابل توجه است:
دو نکته:
(۱) اين روايت در اين آيه قرآن و آيات مشابه آن ريشه دارد: «اسْتَغْفِرُواْ رَبَّكُمْ إِنَّهُ كاَنَ غَفَّارًا يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكمُ مِّدْرَارًا وَ يُمْدِدْكمُ بِأَمْوَالٍ وَ بَنِينَ وَ يجَعَل لَّكمُ جَنَّاتٍ وَ يجَعَل لَّكمُ أَنهْارًا».
حضرت نوح (علی نبیّنا و آله و علیه السلام) به قومش فرمود: از پروردگار خويش آمرزش بطلبيد كه او بسيار آمرزنده است تا باران هاى پربركت آسمان را پى در پى بر شما فرستد، و شما را با اموال و فرزندان فراوان كمك كند و باغهاى سرسبز و نهرهاى جارى در اختيارتان قرار دهد.
سوره نوح، آیه۱۰.
اين آيه نشان مي دهد اولا: گناه و آلودگي در تنگنايی روزی نقش دارد. اگر انسان گناه کند در روزی های مختلف او مشکل به وجود می آيد. يکي از آن روزی ها روزی مادی است.
آقا أميرالمؤمنین علی (عليه السلام) مي فرمايند:
«قَدْ جَعَلَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ الِاسْتِغْفَارَ سَبَباً لِدُرُورِ الرِّزْقِ وَ رَحْمَةِ الْخَلْقِ.»
در نظام آفرينش استغفار سبب فراوانی رزق و روزی و جاری شدن لطف و مهربانی خدا بر خلق است. حضرت بعد از اين فرمايش به آيه فوقالذکر استناد مي فرمايند.
نهج البلاغة، خطبه۱۴۳.
(۲) استغفار را نبايد به نيت طلب روزی انجام داد. بلکه بايد به قصد قربت استغفار کرد و برکت در رزق و روزي از مترتبات آن خواهد بود. از خداوند متعال پاک شدن از گناه را بخواهيد و بطور طبيعی برکت بر آن مترتب می شود. البته استغفار از باب داعی بر داعی مثل نماز استيجاری اشکال ندارد و در درجه پايين عبادت است.
تو بندگی چو گدايان به شرط مزد مکن
که خواجه خود روش بنده پروری داند
ــــــــــــــ
احادیث توبه و استغفار پس از ویرایش به نقل از این منبع
قال رسول الله (صلیالله علیه و آله و سلم): بابُ التّوبَةِ مَفتُوحٌ.
درب توبه همیشه باز است.
الشهاب فیالحِکم و الآداب، ص ١٨.
قال الصادق (علیهالسلام): لِكُلِّ داءٍ دَواءٌ وَ دَواءُ الذَّنبِ اَلاِستِغفارُ.
هر دردی دوا و درمانی دارد. داروی گناه، طلب آمرزش و استغفار کردن است.
ثوابالاعمال، ص ٣٦٥.
قال أمیرالمؤمنین (علیهالسلام): التّوبَةُ نَدَمٌ بِالْقَلْبِ وَ اسْتِغْفارٌ بِاللِّسانِ وَ تَرْكٌ بِالْجَوارِحِ، وَ اِضمارٌ أنْ لایَعُودَ.
توبه عبارت است از: پشیمانی در دل، استغفار با زبان، ترک گناه در عمل و تصمیم بر عدم ارتکاب مجدّد آن.
فهرست غرر، ص ٣٩.
قال رسول الله (صلیالله علیه و آله و سلم): اَلتّائِبُ مِنَ الذّنبِ كَمَن لاذَنْبَ لَهُ.
کسی که از گناه توبه کرده مانند کسی است که گناهی نکرده است.
الشهاب فی الحِکم و لآداب، ص ١٨.
قال الجواد (علیهالسلام): تَأخیرُ التّوبَةِ إِغترارٌ.
(سهلانگاری در توبه) و به تأخیر انداختن آن، یک خُدعه و عمل فریبکارانه است. (تحفالعقول، ص ٤٨٠)
قال أمیرالمؤمنین (علیهالسلام): لادینَ لِمُسوِّفٍ بِتَوبَتِه!
کسی که توبه را به تأخیر میاندازد و امروز و فردا میکند دین و ایمان ندارد! (فهرست غرر، ص ٤٠)
قال المجتبی (علیهالسلام): التَّقوی بابُ كُلِّ تَوبَةٍ.
تقوا و پرهیزکاری درب ورودی هر گونه توبه و انابه است. (بحار، ج ٧٨، ص ١١٠)
قال رسول الله (صلیالله علیه و آله و سلم): اَلتّوبةُ معَروضَةٌ فیالجَسَدِ مادامَ الروُّحُ فیها.
تا زمانی که روح در بدن آدمی است هنوز جای توبه برایش باقی است. (بحار، ج ٦٣، ص ٢٢٠)
قال الرضا (علیهالسلام): لَیسَ شَیءٌ اَحبُّ اِلَی اللهِ مِن مُؤْمِنٍ تائِبٍ أَو مؤْمِنَةٍ تائِبَةٍ.
چیزی در نزد خدا محبوبتر از یک مرد یا یک زن توبهکننده نیست. (سفینه، ج ١، ص ١٢٦)
قال رسول الله (صلیالله علیه و آله و سلم): النَّدمُ تَوبَةٌ.
پشیمانی از گناه، خود، توبه از گناه است. (تحفالعقول، ص ٥٥ ـ الشهاب فیالحِکم و الآداب، ص ٩)
قال الصادق (علیهالسلام): ما مِن عَبدٍ أَذنَبَ ذَنباً فَنَدِمَ عَلَیهِ اِلاّ غَفَراللهُ لَهُ قَبلَ أَن یَستَغفِرَ.
هر بندهای که از گناهی که مرتکب شده پشیمان شود، پیش از آنکه استغفار کند خداوند گناهش را میآمرزد. (جامع احادیث الشیعه، ج ١٤، ص ٣٣٨)
١٢ـ «امام رضا(علیهالسلام)»:
تَعَطّروا بِالاِستغفارِ وَلا تَفضَحَنَّكُم رَوائِحُ الذُّنوبِ!
با استغفار کردن، خود را معطّر و خوشبو کنید تا رایحة (متعفن) گناه، شما را مفتضح ننماید! (جامع احادیثالشیعه، ج ١٤، ص ٣٣٧)
١٣ـ «امام زینالعابدین(علیهالسلام)»:
مَن اَشفَقَ مِنَ النّارِ بادَرَ بِالتَّوبَةِ اِلیَ اللهِ مِن ذُنُوبِهِ و راجَعَ عَنِ المَحارِم.
کسی که (براستی) از آتش دوزخ میترسد بیدرنگ از گناهانش به درگاه خداوند توبه میکند و از عمل حرام و نابکار خود دست برمیدارد. (تحفالعقول، ص ٢٨٩)
قال أمیرالمؤمنین (علیهالسلام): اِنّ النّدَمَ عَلَی الشَّرِ یدعو اِلی تَركِه.
پشیمانی از کار بد، خود باعث ترک آن خواهد شد. (اصول کافی، ج ٤، ص ١٥٩)
١٥ـ امام هادی(ع):
التَّوبَةُ النَصوحُ أَن یكونَ الباطِنُ كَالظّاهِرِ و اَفضلَ مِن ذلِك.
توبة خالصانه آن است که باطن شخصی با ظاهر او یکی باشد بلکه بهتر و والاتر. (سفینه، ج ١، ص ١٢٦)
قال أمیرالمؤمنین (علیهالسلام): المُقِرُّ بِالذُّنوبِ تائبٌ.
کسی که به گناهان خود اعتراف میکند، او دیگر توبه کرده است. (فهرست غرر، ص ١٢٦)
قال أمیرالمؤمنین (علیهالسلام): طوبی لِمَن بكَلی عَلی خَطیئتِهِ وَ أَمِنَ النّاسُ شَرَّهُ.
خوشا به حال کسی که به خاطر گناهانی که مرتکب شده گریه میکند (و پشیمان است) و مردم دیگر از شر و آزار او در امان هستند. (الفقیه، ج ٤، ص ٤٠٥)
١٨ـ «امام محمدباقر(علیهالسلام)»:
كُلَّما عادَ المؤمِنُ بِالاِستغفارِ وَالتَّوبَةِ عادَاللهُ عَلَیهِ بِالمَغفِرة.
هر بار که مؤمن توبه و استغفار خود را تجدید کند خدا نیز مغفرت و آمرزش خود را برای وی تجدید مینماید. (سفینه، ج ١، ص ١٢٧)
قال أمیرالمؤمنین (علیهالسلام): الذُّنوبُ اَلدّاءُ وَ الدّواءُ اَلاستِغفارُ وَ الشِفاءُ أَن لاتَعُودَ.
گناهان درد است و دوای آن استغفار، و شفا و بهبودی عدم ارتکاب مجدد آن است. (جامع احادیث الشیعه، ج ١٤، ص ٣٢٨)
٢٠ـ «امام رضا(علیهالسلام)»:
مَن أَصََرَّ عَلیالمَعاصی و طَلبَ العَفوَ مِن رَبِّهِ وَ لَم یَتُبْ فَقَدِ اسْتَهزَأَ بِنَفسِهِ!
کسی که بر ارتکاب گناه پافشاری میکند و از آن دستبردار نیست و (در عین حال) از خدای خود طلب عفو و بخشش میکند در حقیقت خود را مسخره کرده است! (مواعظ عددیّه، ص ٢٠٠)
قال رسول الله (صلیالله علیه و آله و سلم): لَو عَمِلْتُمُ الخَطایا حتّی بَلَغَ الیَ السّماءِ ثُمَّ نَدِمتُم لَتابَ اللهُ عَلَیْكُم.
شما اگر آنقدر گناه کردهاید که تا به بلندی آسمان رسیده سپس از كردة خود پشیمان شدید خداوند توبة شما را میپذیرد. (لئالیالاخبار، ج ١، ص ٣٦٤)
٢٢ـ «امام محمدباقر(علیهالسلام)»:
اِنَّ اللهَ غَفورٌ رَحیمٌ یَقبَلُ التَّوبَةَ وَ یَعفو عَنِ السَّیِّئاتِ فَاِیّاكَ أَن تُقَنِّطَ المؤمنینَ مِن رَحمةِالله.
خدا مسلّماً آمرزنده و مهربان است، توبة بنده را میپذیرد و از گناهانش درمیگذرد و تو برحذر باش، مبادا که مؤمنان را از رحمت خدا مأیوس کنی. (سفینه، ج ١، ص ١٢٧)
قال الصادق (علیهالسلام): اِذا تابَ العَبدُ تَوبَةً نَصوحاً أَحَبَّهُ اللهُ فَسَتَرَ عَلَیهِ فیالدُّنیا والآخرة.
وقتی بنده توبة خالصانه میکند خدا هم او را دوست میدارد و عیوبش را در دنیا و آخرت میپوشاند. (اصول کافی، ج ٤، ص ١٦٢)
قال الصادق (علیهالسلام): اِنَّ اللهَ یُحِبُّ العَبدَ المُفَتِّنَ التَّوّابَ وَ مَن لَم یَكُن ذلِكَ مِنهُ كانَ أَفضَل.
خداوند بندهای که به گناه آلوده بوده و مرتب در حال توبه است دوست میدارد. البته آن کس که گناه نکرده از او افضل و بالاتر است.
اصول کافی، ج ٤، ص ١٦٨.
قال الصادق (علیهالسلام): انّ المُؤمِن لَیُذنِبُ الذَنبَ فَیَذَكْرُ بَعدَ عِشرینَ سَنَةً فَیَستَغفِرُاللهَ مِنهُ فَیَغفِرُلَه.
مؤمن یک زمانی گناهی میکند و بعد از بیست سال آن را به یاد میآورد، از خداوند طلب مغفرت و بخشش میکند، خدا نیز او را مورد عفو و آمرزش خود قرار میدهد.
اصول کافی، ج ٤، ص ١٧١.
قال أمیرالمؤمنین (علیهالسلام): طِهِّروا قُلوبَكُم مِن دَرَنِ السَّیِّئات تُضاعفْ لكُمُ الحَسناتُ.
دلهای خود را از چرک گناه پاکیزه کنید تا حسنات و پاداشهای شما مضاعف گردد.
فهرست غرر، ص ١٢٧.
قال أمیرالمؤمنین (علیهالسلام): نَحنُ نُرید اَلاّ نَموتُ حتّی نَتوبَ وَ نَحنُ لانَتوبُ حتّی نَموتَ!
ما میخواهیم تا وقتی که نمردیم توبه کنیم در حالی که ما تا وقتی که نمردیم توبه نمیکنیم!
شرح حدیدی، ج ٢٠، ص ٣٢٩.
قال رسول الله (صلیالله علیه و آله و سلم): ثلاثةٌ لاتُرَدُّ لَهُم دَعوَةٌ: اَلسَّخِیُّ وَ المَریضُ والتّائِبُ.
سه نفرند که دعایشان رد نمیشود (و مستجاب است): آدم سخاوتمند و شخص مریض و کسی که از گناهش توبه میکند.
مواعظ عددیّه، ص ١٠.
قال رسول الله (صلیالله علیه و آله و سلم): لاتُؤَخِّرِ التَّوبَةَ فَاِنَّ المَوتَ یَأتی بَغتَةً.
توبه را (هیچوقت) به تأخیر مینداز که لحظة مرگ بیخبر و ناگهانی میرسد.
جامع احادیثالشیعه، ج ١٤، ص ٣٣٧.
قال رسول الله (صلیالله علیه و آله و سلم): طوُبی لِمَن وَجَدَ فی صَحیفَةِ عَمَلِهِ یَومَ القیامَةِ تَحتَ كُلِّ ذَنبٍ «استَغفِرُالله»
خوشا به حال کسی که در نامة عملش روز قیامت، زیر هر گناهی که کرده یک «استغفار» ببیند.
تفسیر مقتنیات، ج ١، ص ٨٩.
قال رسول الله (صلیالله علیه و آله و سلم): اِنّ اللهَ یَقبَلُ تَوبَهَ عَبدِهِ ما لَم یُغَرغِرْ.
خداوند توبة بندهاش را تاجان به گلو نرسیده قبول میکند.
شهابالاخبار، ص ٣٦٦.
قال الصادق (علیهالسلام): إنّ العَبدَ أَذا أَذنَبَ ذَنْباً اَجَّلَهُ اللهُ سَبْعَ سَاعاتٍ فَاِنِ استَغَفَراللهَ لَم یُكْتبْ عَلَیهِ شَئٌ وَ اِن مَضَتِ السّاعاتِ و لَم یَستَغفِرهُ كُتِبَ عَلَیهِ سَیئةٌ.
بنده هر گاه گناهی مرتکب شود خداوند تا هفت ساعت او را مهلت میدهد چنانچه توبه کرد چیزی برای او نوشته نمیشود واِلّا تنها یک گناه برایش ثبت میگردد.
لئالیالاخبار، ج ١، ص ٣٧٢.
قال أمیرالمؤمنین (علیهالسلام): ما اَهدَمَ التَوبَةَ لِعَظیم الجُرمِ!
به راستی که توبه کردن تا چه اندازه گناهان عظیم و بزرگ را ویران و منهدم میکند!
فهرست غرر، ص ٤٠.
قال الکاظم (علیهالسلام): التّوبَةُ النَّصُوحُ أنَ یَتوبَ العبدُ مِنَ الذّنبِ ثُمَّ لایَعودُ اِلَیهِ.
توبة خالصانه آن است که وقتی بنده از گناه توبه کرد دیگر مرتکب آن گناه نشود.
اصول کافی، ج ٤، ص ١٦٥.
قال أمیرالمؤمنین (علیهالسلام): ما كانَ اللهُ لِیَفتَحَ لِعَبدٍ بابَ التَّوبَةِ وَ یُغلِقَ عَنهُ بابَ المَغفِرَةِ.
هرگز چنین نیست که خداوند درِ توبه را به روی کسی باز کند ولی درِ آمرزش و مغفرت خود را به روی او ببندد.
نهجالبلاغه، کلمة ٤٣٥.
قال الصادق (علیهالسلام): لاكبیرةَ مَعَ الاِستغفارِ وَ لاصغیرةَ مَعَ الإصرار.
کسی که استغفار از گناه میکند دیگر گناه «کبیره» ندارد و (از طرفی) آن کس هم که از گناه کوچک دست برنمیدارد دیگر گناهش «صغیره» نیست (بلکه گناه کبیره است).
جامع احادیث الشیعه، ج ١٤، ص ٣٤٤.
قال أمیرالمؤمنین (علیهالسلام): طوبی لِعَبدٍ یَستَغفِرُاللهَ مِن ذنبٍ لَم یَطّلِعْ عَلَیهِ غَیرُهُ.
خوشا به حال بندهای که در نزد خدا از گناهی توبه میکند که غیر از او کسی بر آن مطّلع نیست.
جامع احادیثالشیعه، ج ١٤، ص ٣٣٢.
قال الرضا (علیهالسلام): مِنَ الذُّنوبِ ذُنوبٌ لاتُغْفَرُ اِلا بِعَرَفات.
بعضی از گناهان است که جز در صحرای عرفات (ایام حج) آمرزیده نمیشوند.
جعفریات «ملحق بقربالاسناد» ص ١١٤.
قال الصادق (علیهالسلام): آیَةُ قَبُولِ الَحَجِّ تَركُ ما كانَ عَلَیهِ العبدُ مُقیماً مِنَ الذُّنوب.
علامت قبولی «حج» دست کشیدن از گناهانی است که بنده قبلاً بدانها آلوده بوده است.
جعفریات «ملحق بقربالاسناد» ص ١١٥.
قال الصادق (علیهالسلام): اَلمُؤمِنُ اِذا أحسَنَ اِستَبْشَرَ و اذا أَساءَ اِستَغفَر.
مؤمن کسی است که وقتی کار خوبی میکند شاد و خوشحال میشود و زمانی که گناهی مرتکب گردد استغفار و (از خداوند) طلب آمرزش مینماید.
بحار، ج ٧١، ص ٢٥٩.
اللهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُم وَ الْعَنْ أعْداءَهُم أجْمَعِینَ