ژلاتين

1- حکم ژلاتینی گرفته شده از حیوانات

 سؤال:مادّه کلاژین که در ساختمان استخوان، زرد پى، رباط، پوست و جلد حیوانات قرار دارد، به خودى خود و در ساختار طبیعى اش داراى پروتئینهاى فراوانى است، که تحصیل این پروتئینها جز با به جوش آوردن آن در آب ممکن نیست. با حرارت مخصوص و قلیایى، یا اسیدى نمودن کلاژین، و انجام فعل و انفعالات مختلف، در نهایت این پروتئینها تبدیل به «ژلاتین» که یک مادّه بدون طعم، بو، رنگ ولى مقوّى است مى شود، و پس از ترکیب این مادّه با اِسانسهاى مختلفِ میوه اى، رنگهاى خوراکى، و شکر به صورت مادّه خوراکى در آمده، و در ساخت شکلات، کاکائو، شیرینى، بستنى، بیسکویت و مانند آن استفاده مى شود.

در اغلب موارد «ژلاتین» از «کلاژین»هاى موجود در ساختمان بدن گاو یا گوسفند، که بهترین نوع آن مى باشد، اخذ مى شود، ولى ممکن است این عمل از ساختمان بدن حیوانات حرام گوشت، یا حیوانات حلال گوشتى که ذبح شرعى نشده باشند، نیز انجام پذیرد. با توجّه به استحاله شدن کلاژین و تبدیل آن به محصول جدیدى به نام ژلاتین، و این که امروزه این مادّه در اکثر موادّ خوراکى مورد مصرف جهانیان موجود است، آیا فرقى بین حیوانات حلال گوشت، یا حرام گوشت، و ذبح شرعى شده، یا ذبح شرعى نشده وجود دارد؟

پاسخ: اوّلا: در موارد مشکوک که نمى دانید از چه مادّه اى گرفته شده، حکم حلّیّت و طهارت است، و جستجو لازم نیست. ثانیاً: اگر یقین داشته باشید از حیوان حرام گوشت، یا حیواناتى که ذبح شرعى نشده اند گرفته شده، هرگاه تغییرات زیادى روى آن داده مى شود تا بصورت فعلى درآید، حکم استحاله را دارد، و پاک و حلال است. در غیر این صورت خوردن آن حرام است; مگر در موارد ضرورت.

2- ژلاتین که از استخوان خوک ساخته شده

 سؤال:حکم ژلاتین که از استخوان خوک و یا گاو گرفته مى شود چیست؟ لازم به ذکر است بیشتر موادى که ویتامین دارد و نیز بیشتر داروها در آمریکا و حتى بعضى از شیرینى جات از این ماده درست مى شود.

پاسخ: استفاده از آن در موارد ضرورت مانعى ندارد.

3- حکم ژلاتین

 سؤال:ژلاتین مادّه اى است که پس از تأثیر اسید و برخى از موادّ شیمیایى و طى روند خاصّى از استخوان و پوست گاو یا خوک استخراج مى گردد. از نظر نحوه استخراج مى توان استخوان و پوست را به پارچه اى بافته شده از انواع الیاف تشبیه نمود که به طریقى الیاف نوع پشم جدا مى گردد این ماده در صنایع غذایى، دارویى، فیلم سازى و چسب سازى مورد مصرف دارد و در حال حاضر کشورهاى غربى، سازنده این محصول بوده و بازار مصرف دنیا را پوشش مى دهند:

الف) با توجّه به نحوه استخراج ژلاتین از پوست و استخوان آیا مى توان آن را نوعى استحاله دانست؟

ب) از آن جایى که نیاز کشور در حال حاضر از کشورهاى خارجى و عمدتاً غربى تأمین مى گرددو با توجّه به نوع مادّه اوّلیه، مصرف آن چه حکمى دارد؟

پاسخ: الف) در موارد مشکوک که نمى دانیم از چه ماده اى گرفته شده، حکم حلّیّت وطهارت است و فحص و جستجو لازم نیست.

ب) اگر یقین داشته باشیم که از ماده حرام و نجس گرفته شده است ،هر گاه تغییرات زیادی روی آن داده شده تا به صورت فعلی در آید حکم استحاله دارد و پاک وحلال است در غیر این صورت استحاله صدق نمی کند و باید از آن پرهیز کرد.

4- موادی که از روغن خوک یا ژلاتین حیوانی ساخته شده

سؤال: متأسفانه در حال حاضر بعضی از مواد دارویی و آرایشی از روغن خوک و یا ژلاتین حیوانی که ذبح شرعی نشده اند ساخته می شوند. سوال این است که اولاً خرید و فروش این مواد جایز است یا خیر و ثانیاً استفاده از این مواد برای غیر از خوردن مانند تزریق کردن و یا چرب کردن دست و صورت جایز است یا نه؟

 پاسخ:خرید و فروش آن اشکالی ندارد و همچنین تزریق و چرب کردن دست و صورت با آن اشکالی ندارد ولی برای نماز باید چربی را بشویید. در ضمن چربی خوک قطعاً نجس است ولی ژلاتین حیوانات حلال گوشت نجس نیست هر چند اگر ذبح اسلامی نباشد و خوردنش حرام است.

5- استفاده از قرص امگا 3 که در آن ژلاتین وجود دارد

 سؤال:قرص امگا 3 که در آن ژلاتین وجود دارد و از خارج کشور تهیه شده است، آیا خوردن آن حرام است؟

پاسخ: اولاً در موارد مشکوک که نمی دانید از چه ماده ای گرفته شده، حکم، حلّیت و طهارت است و جستجو لازم نیست. ثانیاً اگر یقین داشته باشید از حیوان حرام گوشت یا حیواناتی که ذبح شرعی نشده اند گرفته شده، هرگاه تغییرات زیادی روی آن داده می شود تا به صورت فعلی درآید، حکم استحاله را دارد و پاک و حلال است، در غیر این صورت خوردن آن حرام است؛ مگر در موارد ضرورت.