خريد و فروش طلا، نقره و پول‏

سؤال: اگر شمش طلا به قيمت روز به مبلغ معيّنى به‌طور نقدى فروخته شود، آيا جايز است که با رضايت دو طرف يک ماهه به مبلغى بيشتر از قيمت امروزى آن فروخته شود؟ و آيا سود حاصل از فروش اين شمش، حلال است يا خير؟

پاسخ:تعيين قيمت در عقد بيع اعم از اينکه نقدى باشد يا نسيه، وابسته به توافق دو طرف است، بنا بر اين معامله مذکور و سود حاصل از آن، اشکال ندارد، بله معامله طلا در برابر طلا، بصورت نسيه و يا گرفتن اضافه در برابر آن، جايز نيست.

سؤال: طلاسازى چه حکمى دارد؟ و در معامله طلا چه امورى شرط است؟

پاسخ:ساخت و فروش طلا اشکال ندارد ولى در معامله طلا در برابر طلا شرط است که به‌صورت نقد بوده و ثمن و مثمن مساوى باشند و قبض هم در مجلس معامله صورت بگيرد.

سؤال: خريد و فروش اسکناس بصورت نسيه به مبلغى بيشتر از مبلغ آن چه حکمى دارد؟

پاسخ:در صورتى که معامله‏ى مذکور، به قصد جدّى و با غرض عقلايى باشد مثل اين که اسکناس‏ها از نظر کهنه و نو بودن با يکديگر فرق داشته و يا داراى علامت‏هاى مخصوص بوده و يا نرخ آنها با يکديگر، تفاوت داشته باشد، اشکال ندارد ولى اگر معامله، صورى و براى فرار از ربا بوده و در واقع براى دستيابى به سود پول باشد، شرعاً حرام و باطل است.

سؤال: افرادى دراينجا وجود دارند که سکّه‏هاى پول را که براى مکالمات تلفنى عمومى کاربرد دارند، به مبلغى بيشتر از قيمت آنها مى‏فروشند مثلاً سى و پنج تومان از سکّه‏هاى پول فلزى را مى‏دهند و پنجاه تومان پول اسکناس مى‏گيرند، خريد و فروش اين پولها چه وجهى دارد؟

پاسخ:خريد و فروش سکّه‏هاى پول فلزى به قيمتى بيشتر از مبلغ آنها براى استفاده در مکالمات تلفنى و مانند آن، اشکال ندارد.

سؤال: اگر فردى پول قديمى را به قيمت پول جديد و رايج بفروشد و يا بخرد و نداند که ارزش آن نصف ارزش پول جديد است و خريدار هم آن را به قيمت پول جديد به شخص ديگرى بفروشد، آيا بايد غابن، مغبون را از غبن خود آگاه کند؟ و آيا اين معاملاتِ غبنى صحيح هستند و آيا تصرّف در اموالى که ازاين راه بدست مى‏آيد جايز است يا آنکه در حکم اموال مجهول‏المالک و يا مال حلال مخلوط به حرام هستند؟

پاسخ:خريد پولهاى قديمى به مبلغى که فروشنده و خريدار بر آن توافق مى‏کنند، اشکال ندارد، هرچند که قيمت آنها بسيار کمتر از قيمت پولهاى جديد و رايج باشد و بعد از آنکه مبيع ماليّت داشته و در بازار قيمت و ارزشى هرچند کمتر از پول رايج داشته باشد، معامله صحيح است هرچند غبنى باشد، و بر غابن واجب نيست مغبون را از غبن خود آگاه کند و مالى که از طريق معامله غبنى براى غابن حاصل مى‏شود در حکم ساير اموال اوست و تا زمانى که مغبون معامله را فسخ نکرده، جايز است در آنها تصرّف کند.

سؤال: خريد و فروش بعضى از اسکناسها نه به اين عنوان که مال هستند و يا حکايت از ماليّت و اعتبار مى‏کنند، بلکه از اين جهت که برگه‏هاى خاصى هستند چه حکمى دارد؟ مثل اينکه پول اسکناس سبز هزار تومانى که داراى تصوير امام خمينى(قدّس‏سرّه) است، به مبلغ بيشترى فروخته و يا خريده شود.

پاسخ:در صورتى که خريد و فروش اين اسکناس‌ها به قصد جدّى و به غرض عقلايى باشد، اشکال ندارد، ولى اگر بيع صورى و براى فرار از رباى قرضى باشد حرام و باطل است.

سؤال: شغل صرّافى و خريد و فروش ارزهاى کمياب چه حکمى دارد؟

پاسخ:فى‌نفسه اشکال ندارد.

سؤال: خريد اوراق قرضه دولتى چه حکمى دارد؟ و آيا شرعاً خريد و فروش اين اوراق جايز است؟

پاسخ:اگر مقصود استقراض دولت از ملّت از طريق چاپ و فروش اوراق قرضه ملّى باشد، مشارکت مردم در قرض دادن به دولت از طريق خريد اين اوراق اشکال ندارد و هنگامى که خريدار، اوراق قرضه ملّى را مى‏فروشد تا پول خود را بدست آورد، اگر به همان قيمتى که از شخص ديگر يا از دولت خريده و يا به قيمتى کمتر از آن بفروشد، اشکال ندارد.