بِـسْـمِ اللهِ الـرَّحْمَنِ الـرَّحِيم
الــــــسَّـــــلاَمُ عَـــــلَـــــى
مَـهْدِيِّ الْأُمَـمِ وَ جَـامِـعِ الْـكَـلِم
وَٱلسَّلَامُ عَلی عِبادِالله
قضا کردن نماز شب
قضا شدن نماز شب؛ از نگاه روایات و معارف اهلبیت (علیهمالسّلام)
نماز شب اگر از انسان بهسبب خواب، بیماری، خستگی شدید یا عذر واقعی فوت شود، نهتنها موجب محرومیت نیست، بلکه در روایات، مورد لطف خاص الهی قرار گرفته است.
حدیثی بسیار زیبا از آقا امام صادق (علیهالسّلام) درباره مباهات خداوند.
قال الصادق (علیهالسّلام): «إِنَّ الرَّجُلَ لَيَكُونُ قَدْ كَانَ يَقُومُ مِنَ اللَّيْلِ، فَيَغْلِبُهُ النَّوْمُ، فَيَنَامُ حَتَّى يُصْبِحَ، فَيَكْتُبُ اللَّهُ لَهُ أَجْرَ مَا كَانَ يَعْمَلُ، وَيَكُونُ نَوْمُهُ صَدَقَةً تَصَدَّقَ اللَّهُ بِهَا عَلَيْهِ.»
گاهی انسان اهل نماز شب است، اما خواب بر او غلبه میکند و تا صبح میخوابد؛ خداوند پاداش کامل نماز شب را برایش مینویسد، و خواب او را صدقهای از جانب خدا بر او حساب میکند.
الکافی، ج ۳، ص ۴۴۴.
این یعنی نهتنها محروم نشده، بلکه مشمول لطف خاص شده است.
حدیث «مباهات خداوند به ملائکه»
در روایات آمده است که: خداوند به فرشتگان میفرماید:
«اُنظُروا إلی عَبدی، کانَ یُریدُ أن یَقومَ لِعبادَتی، فَغَلَبَهُ النَّوم»
خداوند به ملائکه مباهات میکند و میفرماید: ببینید بندهام را؛ قصد عبادت من را داشت، اما خواب بر او غلبه کرد.
ملاک نزد خدا نیت است، نه فقط عمل ظاهری.
قضا کردن نماز شب؛ مستحبّ مؤکّد.
اگر نماز شب فوت شد، قضای آن مستحب مؤکد است.
بهترین وقت قضا:
بعد از طلوع آفتاب
یا هر زمانی از روز (حتی شب بعد)
اثر معنوی قضا
قضای نماز شب: نشاندهنده وفاداری بنده به انس شبانه با خداست
جبرانِ فوت ظاهری است
در بسیاری موارد، اثر تربیتی آن از خود نماز شب کمتر نیست
نکته بسیار آرامبخش
اگر کسی: تصمیم جدی برای نماز شب دارد برنامهریزی کرده اما گاهی از دستش در میرود نهتنها نباید غصه بخورد.
بلکه باید بداند:
خدا نیت او را میبیند، و با او با کرم رفتار میکند، نه با حسابگری خشک.
جمعبندی کوتاه
فوت شدن نماز شب از روی عذر → پاداش محفوظ
خواب → صدقه الهی
نیت → محور ارزش
قضا → مستحب مؤکد و نورانی
هیچ حس محرومیتی در کار نیست
حدیث مباهات خداوند درباره فوت شدن نماز شب
قال الصادق علیهالسّلام): إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى يُبَاهِي بِالْعَبْدِ أَمَامَ الْمَلَائِكَةِ، فَيَقُولُ:
اُنْظُرُوا إِلَى عَبْدِي، قَدْ كَانَ نَوَى أَنْ يَقُومَ مِنَ اللَّيْلِ لِيُصَلِّيَ، فَغَلَبَهُ النَّوْمُ، فَنَوْمُهُ صَدَقَةٌ تَصَدَّقْتُ بِهَا عَلَيْهِ.
خداوند متعال به بندهای در برابر فرشتگان مباهات میکند و میفرماید:
به بندهام نگاه کنید؛ قصد داشت شب برخیزد و نماز بخواند، اما خواب بر او غلبه کرد؛ پس خواب او صدقهای است که من به او عطا کردم.
الکافی، ج ۳، ص ۴۴۴.
نکته بسیار لطیف روایت
معیار قرب، نیت صادقانه است
فوت نماز شب از روی عذر، نهتنها خسارت نیست
بلکه مایه افتخار بنده نزد خداوند میشود
تاریخ به روزرسانی: چهارشنبه, ۱۰ دی ۱۴۰۴