در باره توبه و استغفار مرجع تقلید: حضرت آیت الله العظمی امام خامنه ای(مدّظلّه)

جواب:بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم
السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْأمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِم
وَٱلسَّلَامُ عَلی عِبادِالله
با تشکر از اعتمادتان به سایت انهار
دخترم
خداوند را شکرگزار باشید که دارای نفس لوّامه هستید و نسبت به گذشته خود شرمنده و پشیمان هستید و البته انسان هر گناهی را که انجام دهد و در هر مرحله و شدتی هم که باشد اما رحمت خدا بزرگتر از گناهان شما و گناهان خلایق آدم هست بنابراین بزرگترین گناهی که انسان ممکن است انجام دهد ناامیدی از رحمت خدا هست.
امیدواری به بخشش خداوند کریم موهبتی الهی است که به انسان‌ها داده شده تا هیچ گاه از تلاش برای توبه و استغفار باز نایستند و با قوت بیشتری مسیر زندگانی را به سمت خدا باز کنند. و در مقابل، نا امیدی ناشی از وسوسه‌های شیطانی است که در دل رسوخ می‌کند به گونه‌ای که انسان را از تلاش برای توبه باز دارد.
در رابطه با بحث «بزرگ ترین گناه نا امیدی است» آنچه که مسلم است نسبت به رحمت الهی است.
آقا امام صادق (علیه السلام) در این زمینه می فرمایند:
إِنَّ مِنْ أَكْبَرِ الْكَبَائِرِ عِنْدَ اللَّهِ الْيَأْسَ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ وَ الْقُنُوطَ مِنْ رَحْمَةِ اللَّه‏.
به درستی که از بزرگ‌ترین گناهان کبیره نزد خدا، یأس و ناامیدی از رحمت خداست.

مرآة العقول في شرح أخبار آل الرسول‏، ج۱۲،ص۳۳۴.

یکی از عباراتی که آموزه های دینی در این زمینه به آن پرداخته اند، واژه «قنوط» است:
الف: قُلْ يا عِبادِيَ الَّذينَ أَسْرَفُوا عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَميعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحيمُ.

(اى رسول رحمت) بدان بندگانم كه (به عصيان) اسراف بر نفس خود كردند بگو: هرگز از رحمت (نامنتهاى) خدا نا اميد مباشيد، البته خدا همه گناهان را (چون توبه كنيد) خواهد بخشيد، كه او خدايى بسيار آمرزنده و مهربان است‏.

سوره زمر آیه ۵۳.

بـــ: آقا امام صادق (علیه السلام) می فرمایند:

إِنَّ مِنْ أَكْبَرِ الْكَبَائِرِ عِنْدَ اللَّهِ الْيَأْسَ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ وَ الْقُنُوطَ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ.
به درستی که از بزرگ‌ترین گناهان کبیره نزد خدا، یأس و ناامیدی از رحمت خداست.

الكافی، ج۲،ص۵۴۵.‏

قنوط» نومیدی از رحمت الهی است که در قلب رسوخ نموده و قباحت آن کم شده است؛ و در بیان فرق «یأس» و «قنوط» چنین فرموده اند که «قنوط» اخص است، زیرا «یأس» تنها نومیدی قلب است، هرگاه این نومیدی شدید شود به طوری که به ظاهر هم سرایت نماید و از کلماتش نومیدی تراوش کند که اگر شخص باهوش او را ملاقات نماید، آثار ناامیدی را از ظاهرش درک می کند، این حال، «قنوط» نامیده می شود، پس «قانط» کسی است که آثار نومیدی از کلماتش هویدا باشد.

گناهان کبیره، ج۱،ص۸۹.

با توجه به توضیحات ذکر شده، روایاتی که بزرگ ترین گناه را نا امیدی معرفی نموده مطلق نیست، بلکه مقید و با متعلق آن «الیأس من روح الله» یعنی «ناامیدی از رحمت خدا» ذکر شده است. این ناامیدی از رحمت خدا، مصداق سوء ظن داشتن به خداست.
پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) در حدیثی فرمودند:

أَکبَرُ اَلکَبَائِر سُوءُ اَلظَنّّ بِالله.
بزرگ‌ترین گناه کبیره، بدگمانی به خداست.

نهج الفصاحة ،ص۲۳۶.

واژه «قنوط» نیز که هم افق با واژه «یأس» است، با توجه به بیانات دینی مطرح شده، مقید و گناه بودن آن ناظر به ناامیدی از رحمت خدا می باشد.
وجه گناه بودن آن هم این است که لازمه نا امیدی از رحمت خدا، نسبت دادن جهل، عجز و بخل به حق تعالی می باشد.
البته توضیحات مذکور به این معنا نیست که ناامیدی در کارها و مشکلات دیگر زندگی امر جایزی است، بلکه در چنین مواقع بحرانی انسان باید با دعا، توسل، تلاش و پشتکار و مراجعه به متخصص و مشاور، سعی نماید تا مشکل دخترم راجع به آنچه که حق الناس به گردنتان هست می‌توانید صاحبانش را پیدا کنید و بگویید کسی این پول را داده که به شما بدهم لازم نیست بگویید این پول چی هست و روزی خودم از شما برداشتم.
اگر هم آنها را نمی‌شناسید به نیابت از طرف آنها به فقیر صدقه بدهید.
و سعی کنید گذشته خود را با توبه و استغفار و عبادت جبران کنید.
آغوش رحمت الهی همیشه به روی همه ما گناهکاران باز است. والله عالم.
زمان دریافت سؤال دوشنبه ۱۰ آذر ۱۴۰۴ ساعت ۲۳:۳۲
زمان پـــاسخ سؤال چهارشنبه ۱۲ آذر ۱۴۰۴ ساعت ۱۲:۲۳
اَللّهُمَّ‌‌عَجِّل‌‌لِوَلیِّکَ‌الفَرَجَ‌‌وَالْعافِیَة وَالنَّصْرَ
اَللّهُمَ صَلَّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد وَ عَجِّل فَرَجَهُم
وَ اَهلِک وَ الْعَنْ أعْدائَهُم أجْمَعِین.