انهار
انهار
امکانات سایت
مطالب خواندنی

(۴۴۸) حکم شرعی ارزهای دیجیتال

بزرگ نمایی کوچک نمایی
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم
الـــــسَّـــــلاَمُ عَـــــلَـــــى
مَهْدِيِّ الْأمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِم
وَٱلسَّلَامُ عَلی عِبادِالله
حکم شرعی ارزهای دیجیتال
از دیدگاه مراجع تقلید
امور مالی جزو آن دسته از مسائلی است که بسته به شرایط، فتواها و احکام شرعی مختلفی برایش وجود دارد.
حکم شرعی و دینی معامله و خرید و فروش ارزهای دیجیتال از نظر اسلام و علمای فقه شیعه نیز جزو همین مسائل است.
حال یا خود فقها نظرشان را درخصوص معاملات بازار رمز ارزها ارائه کرده‌اند یا در پاسخ به یک استفتاء برای رفع ابهامات پرسشگران قدم برداشته‌اند.
اگر شما نیز جزو آن دسته از افرادی هستید که در خصوص حلال یا حرام بودن معامله ارزهای دیجیتال خصوصاً فیوچرز که در آن اهرم‌گذاری اتفاق می‌افتد پرسشی دارید، این مطلب مخصوص شماست.
در این مقاله، حکم شرعی ارزهای دیجیتال از نظر مراجع مختلف را بررسی می‌شود.
فهرست مطالب
دیدگاه علمای فقه درباره معاملات رمز ارزها
از نظر کلی، دیدگاه فقها درباره ارزهای دیجیتال به دو دسته جایز و باطل تقسیم می‌شود.
{۱} برخی بیت کوین را یک ارز قانونی برشمرده و درصورت انطباق آن با قوانین جمهوری اسلامی، معاملات آن را بدون اشکال می‌دانند.
{۲} برخی دیگر با استناد به ملموس نبودن بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال برخلاف ارزهای سنتی، معاملات این دارایی‌ها را باطل و حرام خوانده‌اند. فقهای برخی از دیگر کشورها مانند مصر و عراق نیز نظر تقریباً مشابهی دارند.
فتوای آیةالله العظمی امام خامنه‌ای درباره ارزهای دیجیتال:
حضرت آیةالله العظمی امام خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، در فتوایی درباره معامله ارزهای دیجیتال در سال ۱۴۰۰ گفتند:
به‌طور کلی حکم خرید و فروش و تولید ارزهای دیجیتال تابع قوانین و مقررات نظام جمهوری اسلامی ایران است.
همانطور که مشخص است، رهبر جمهوری اسلامی، معامله رمز ارزها را امری مخالف موازین اسلامی و آن را حرام نمی‌داند. علاوه‌براین، بد نیست بدانید که آیةالله العظمی امام خامنه‌ای چندی پیش در دیدار با جمعی از مدیران، اساتید و طلاب جامعةالزهرا (سلام الله علیها)، از حوزه‌های علمیه خواستند که بر مسائل مهم جامعه از جمله ارزهای دیجیتال نظرات داشته باشند.
حکم شرعی معاملات فیوچرز از دید رهبر جمهوری اسلامی
در پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری که امکان طرح پرسش در خصوص احکام شرعی و دینی وجود دارد، یکی از سؤالات مطرح‌شده کاربران این است که آیا کسب سود در بازار فیوچرز از نوسانات قیمت‌ها مجاز است یا خیر.
پاسخ به این سؤال اینگونه مطرح شده است:
ابتدا باید توجه داشت نسبت به ارز دیجیتال در مواردی که قانون مصوبی در این زمینه وجود ندارد، مقلدین معظم له می‌توانند در این مسأله به مجتهد جامع‌الشرایطی که فتوای مشخصی در این باره دارد، مراجعه نمایند.
این سایت در ادامه حکم معامله فیوچرز دارایی‌هایی غیر از ارز دیجیتال را نیز به‌صورت زیر بیان کرده است:
نسبت به معاملات فیوچرز در غیر ارز دیجیتال اگر به‌صورت تعهد بر انجام معامله در زمان معین باشد، اشکال ندارد و اگر معامله‌ای صورت نمی گیرد و کسب درآمد صرفاً بر اساس پیش بینی نوسانات قیمت باشد (معاملات آتی دائمی یا CFD)، بنا بر احتیاط واجب موجب ملکیت درآمد حاصل نمی شود.
حکم شرعی ارزهای دیجیتال از دید آیةالله العظمی سیستانی
حضرت آیةالله العظمی سیستانی در جلد سوم توضیح المسائل جامع، چاپ سوم (خرداد ۱۴۰۳)، مسأله ۲۷۲، فتوای خود درباره خرید و فروش ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین را اینگونه بیان کرده‌اند:
خرید و فروش و فعالیت در زمینه ارزهای دیجیتال یا رمزینه (پول‌های مجازی) مانند بیت کوین مورد توقّف است و مکلّف می‌تواند در این مسأله به مجتهد جامع‌الشرایط دیگر با رعایت الأعلم فالأعلم رجوع نماید؛ البتّه، هبه و قرض دادن ارزهای مذکور صحیح نیست.
باتوجه به مسأله بالا، می‌توان گفت آیةالله العظمی سیستانی از دادن فتوا درخصوص معامله ارزهای دیجیتال خودداری کرده (توقّف) و با به‌کار بردن عبارت «با رعایت الأعلم فالأعلم»، از مکلفان خواسته به فتوای مجتهد دیگری که علمش از مرجع تقلید خودش کمتر و از مراجع تقلید دیگر بیشتر است، عمل کنند.
فتوای آیةالله العظمی سیستانی درباره معاملات فیوچرز
بااین‌حال، آیةالله العظمی سیستانی در مسأله ۲۷۳، ۲۷۴ و ۲۷۵ توضیح المسائل جامع خود، معامله صوری ارزها (مانند بازار فیوچرز) که در آن تنها «نوسانات و تفاضل قیمت ارزها» مورد توافق و معامله قرار می‌گیرد را جایز نمی‌داند و آن را باطل اعلام کرده است. ایشان در ادامه فرموده‌اند:
ازآنجاکه در قراردادها و داد و ستدها، به‌طور کلّی باید شرایط شرعی معاملات رعایت گردد، پس اگر فعالیت در بازار فارکس و مانند آن (رمز ارزها)، مشتمل بر «معامله ربوی» یا «قرض ربوی» یا «قمار و برد و باخت مالی» و مانند آن باشد، فعالیت مذکور حرام است.
پاسخ آیةالله العظمی مکارم شیرازی به استفتاء معامله ارزهای دیجیتال
دفتر مرجع حضرت آیةالله العظمی مکارم شیرازی که وظیفه پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی افراد را بر عهده دارد، در پاسخ به این پرسش که «آیا پول‌های مجازی مثل (بیت کوین) حلال است؟» اینگونه فرموده‌اند:
با توجه به ابهامات زیادی که بیت کوین دارد، از جمله اینکه منشاء استخراج این ارز روشن نیست و نیز غالباً اعتبار آن از سوی دولت‌ها پذیرفته‌نشده و همچنین منشاء سوءاستفاده‌های زیادی شده است، بنابراین معامله آن جایز نیست.
حکم شرعی ارزهای دیجیتال از دید آیةالله العظمی نوری همدانی
آیت‌ لله نوری همدانی در دیدار با جمعی از فضلای حوزه علمیه در آبان ۱۴۰۳، اظهار داشتند که برای مسائل روز مانند ارز دیجیتال و هوش منصوعی، باید از مشاوران متخصص در آن‌ حوزه استفاده کرد.
بااینکه فتوای مستقیم این مرجع تقلید در خصوص معامله ارزهای دیجیتال در وبسایت رسمی ایشان منتشر نشده است، اما به استناد سایت ویکی شیعه، آیةالله العظمی نوری همدانی ورود به اینگونه معاملات را باطل می‌داند.
فتوای آیةالله العظمی صافی گلپایگانی درباره رمز ارزها
سایت شبکه اجتهاد با استفتاء از دفتر آیةالله العظمی صافی گلپایگانی به شماره ۴۶۰، نوشته است:
خرید و فروش ارزهای دیجیتالی که توسط شرکت معتبری پشتیبانی نمی‌شود محل اشکال است، اما استخراج و واگذاری به غیرمسلمانان و استنقاذ وجه از آنان مانعی ندارد.
بنابراین، از نظر آیت الله صافی گلپایگانی، فروش ارزهای دیجیتال تنها به غیرمسلمان و دریافت وجه از آن‌ها اشکالی ندارد.
حکم شرعی ارزهای دیجیتال از دید سایر مراجع
از دیگر مراجعی که موضع خود درباره ارزهای دیجیتال را بیان کرده‌اند می‌توان به این موارد اشاره کرد:
حکم شرعی ارزهای دیجیتال از دید آیةالله العظمی وحید خراسانی
به استناد ویکی شیعه، آیةالله العظمی وحید خراسانی نیز معاملات ارزهای دیجیتال را باطل می‌داند.
پاسخ آیةالله العظمی شبیری زنجانی به استفتاء معامله ارزهای دیجیتال
آیةالله العظمی شبیری زنجانی در پاسخ به استفتاء خرید و فروش ارزهای دیجیتال گفته‌اند که تنها درصورت استفاده از این نوع دارایی‌ها در فعالیت‌های غیرقانونی و مفسده، اشکال دارد.
حکم شرعی ارزهای دیجیتال از دید آیت الله سید محمدعلی علوی گرگانی
پایگاه اطلاع‌رسانی آیت الله سید محمدعلی علوی گرگانی در پاسخ به استفتاء «حکم ارز دیجیتال چیست و آیا سود حاصل از آن را می‌توان خرج کرد یا خیر؟» فرموده‌اند که:
چنانچه ارزهای دیجیتال مورد حمایت حکومت بوده و مصون از فریب و غش در معامله باشد و دارای اعتبار بین المللی یا حکومتی باشد، مانعی ندارد و سود حاصله از آن که از طریق معامله حلال به دست آمده باشد، حلال است.
حکم شرعی بیت کوین و ارزهای دیجیتال از دید اتحادیه علمای مسلمان
اتحادیه علمای مسلمان در مهر ۱۴۰۱ گفت که «معامله با بیت کوین و سایر رمز ارزها در وضعیت فعلی که هیچ نهادی آن را تضمین نمی کند، جایز نیست».
اکنون که دو سال از این اظهار نظر گذشته و بانک مرکزی قوانین بیشتری را برای سامان‌دهی صرافی‌های کریپتویی و معاملات ارزهای دیجیتال وضع کرده است، انتظار می‌رود این اتحادیه نیز با درنظر گیری وضعیت امروز کشور، دیدگاه جدیدی در این خصوص ابراز کند.
سؤالات متداول
آیا ارز دیجیتال حرام است؟
از نظر همه علما خیر. برخی از مراجع تقلید معاملات ارزهای دیجیتال را بدون اشکال دانسته و برخی دیگر آن را باطل می‌دانند.
نظر رهبر درباره ارزهای دیجیتال چیست؟
آیةالله العظمی امام خامنه‌ای در سخنانی در سال ۱۴۰۰ گفتند خرید و فروش و تولید ارزهای دیجیتال تابع قوانین و مقررات نظام جمهوری اسلامی ایران است. بنابراین، بااینکه ایشان فتوای مستقیمی در این باره نداده‌اند، اما ازآنجاکه بانک مرکزی در راستای سامان‌دهی این حوزه قدم برداشته، می‌توان این معاملات را از نظر ایشان بدون اشکال دانست.
جمع‌بندی
علمای فقه در خصوص معاملات رمز ارزها به دو دسته تقسیم می‌شوند: برخی ترید و استخراج این نوع از دارایی‌ها را بدون اشکال دانسته و برخی دیگر با استناد به ملموس نبودن آن‌ها، معاملاتشان را باطل اعلام کرده‌اند. بنابراین برای اطلاع از فتوا و حکم شرعی معامله ارز دیجیتال، باید به دیدگاه مرجع تقلید خود اتکا کنید.
پایگاه اینترنتی انهار
پس از ویرایش و زیبا سازی به نقل از
این منبع

تاریخ به روزرسانی: یکشنبه, ۲ آذر ۱۴۰۴
  

 
پاسخ به احکام شرعی
 
موتور جستجوی سایت

تابلو اعلانات
  



پیوندها

حدیث روز
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم
الـــــسَّـــــلاَمُ عَـــــلَـــــى
مَهْدِيِّ الْأمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِم
وَٱلسَّلَامُ عَلی عِبادِالله
چهار پناهگاه در قرآن
   
أَبَانُ بْنُ عُثْمَانَ وَ هِشَامُ بْنُ سَالِمٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ حُمْرَانَ عَنِ الصَّادِقِ (علیه السلام) قَالَ:
عَجِبْتُ لِمَنْ فَزِعَ مِنْ أَرْبَعٍ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى أَرْبَعٍ
{۱} عَجِبْتُ لِمَنْ خَافَ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَ فَضْلٍ لَمْ يَمْسَسْهُمْ سُوءٌ
{۲} وَ عَجِبْتُ لِمَنِ اغْتَمَّ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا- وَ نَجَّيْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَ كَذلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ
{۳} وَ عَجِبْتُ لِمَنْ مُكِرَ بِهِ كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- وَ أُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبادِ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا- فَوَقاهُ اللَّهُ سَيِّئاتِ ما مَكَرُوا
{۴} وَ عَجِبْتُ لِمَنْ أَرَادَ الدُّنْيَا وَ زِينَتَهَا كَيْفَ لَا يَفْزَعُ إِلَى قَوْلِهِ- ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ فَإِنِّي سَمِعْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ بِعَقَبِهَا- إِنْ تَرَنِ أَنَا أَقَلَّ مِنْكَ مالًا وَ وَلَداً. فَعَسى‏ رَبِّي أَنْ يُؤْتِيَنِ خَيْراً مِنْ جَنَّتِكَ وَ عَسَى مُوجِبَةٌ
    
آقا امام صادق (عليه السّلام) فرمود: در شگفتم از كسى كه از چهار چيز مى‌هراسد چرا به چهار چيز پناهنده نميشود:
{۱} شگفتم از آنكه ميترسد چرا پناه نمى‌برد بفرمودۀ خداى عز و جل «حَسْبُنَا اَللّٰهُ‌ وَ نِعْمَ‌ اَلْوَكِيلُ‌» خداوند ما را بس است و چه وكيل خوبى است؛ زيرا شنيدم خداى جل جلاله بدنبال آن ميفرمايد:بواسطۀ نعمت و فضلى كه از طرف خداوند شامل حالشان گرديد باز گشتند و هيچ بدى بآنان نرسيد.
{۲} و شگفتم در كسى كه اندوهناك است چرا پناه نمى‌برد بفرمودۀ خداى عز و جل: «لاٰ إِلٰهَ‌ إِلاّٰ أَنْتَ‌ سُبْحٰانَكَ‌ إِنِّي كُنْتُ‌ مِنَ‌ اَلظّٰالِمِينَ‌» زيرا شنيدم خداى عز و جل بدنبال آن ميفرمايد در خواستش را برآورديم و از اندوه نجاتش داديم و مؤمنين را هم چنين ميرهانيم.
{۳} و در شگفتم از كسى كه حيله‌اى در بارۀ او بكار رفته چرا بفرمودۀ خداى تعالى پناه نمى‌برد«وَ أُفَوِّضُ‌ أَمْرِي إِلَى اَللّٰهِ‌ إِنَّ‌ اَللّٰهَ‌ بَصِيرٌ بِالْعِبٰادِ» كار خود را بخدا واگذار ميكنيم كه خداوند بحال بندگان بينا است؛ زيرا شنيدم خداى بزرگ و پاك بدنبالش مى‌فرمايد خداوند او را از بديهائى كه در بارۀ او بحيله انجام داده بودند نگه داشت.
{۴} و در شگفتم از كسى كه خواستار دنيا و آرايش آن است چرا پناهنده نميشود بفرمايش خداى تبارك و تعالى «مٰا شٰاءَ اَللّٰهُ‌ لاٰ قُوَّةَ‌ إِلاّٰ بِاللّٰهِ‌» آنچه خدا خواست همان است و نيروئى جز به يارى خداوند نيست.
زيرا شنيدم خداى عزّ اسمه بدنبال آن ميفرمايد اگر چه مرا در مال و فرزند از خودت كمتر مى‌بينى ولى اميد هست كه پروردگار من بهتر از باغ تو مرا نصيب فرمايد. (و كلمۀ: عسى در اين آيه بمعناى اميد تنها نيست بلكه بمعناى اثبات و تحقق يافتن است).
من لا يحضره الفقيه، ج‏۴، ص: ۳۹۲؛
الأمالي( للصدوق)، ص: ۶؛
الخصال، ج‏۱، ص: ۲۱۸.

کلیه حقوق مادی و معنوی این پورتال محفوظ و متعلق به حجت الاسلام و المسلمین سید محمدحسن بنی هاشمی خمینی میباشد.

طراحی و پیاده سازی: FARTECH/فرتک - فکور رایانه توسعه کویر -