(۳۷۴) هفت ویژگی دوست خوب از منظر قرآن-مطالب روزانه

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم

السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِم

وَ اَلسَّلاَمُ عَلَى عِبَادِ اَللَّهِ اَلصَّالِحِين

هفت ویژگی دوست خوب از منظر قرآن

یكی از مباحث بسیار مهم در مسائل اجتماعی، میزان و نحوه ارتباط انسانها و به عبارتی، دوستی‌ها و روابط دوستانه با یكدیگر است. انسان از انتخاب دوست ناگزیر است و محتاج به دوست. نكته‎ مهم در این میان، تأثیر بسیار زیاد دوست بر شخصیت انسان است كه در آیات قرآن كریم و روایات معصومان (علیهم‌السلام)، به این موضوع اشاره شده است.

خداوند در قرآن در سوره فرقان حال برخی ظالمان را این‌گونه بیان می‎دارد:

(روز قیامت) روزی است كه می‎بینی ظالم (از شدت حسرت) دست خود را می‌گزد و (می‎گوید: ای‌كاش با فلان شخص دوست نمی‎شدم! آقا أمیرالمؤمنین علی (علیه السلام) می‎فرماید: كسی كه شخصیت او بر شما مشتبه شد و از دین او اطلاعی نداشتید، به دوستانش نگاه كنید؛ اگر آنان از اهل دین خدایند، پس آن شخص نیز بر دین خداست، ولی اگر دوستان وی بر غیر‌دین خدا بودند پس بدانید كه او نیز هیچ بهره‎ای از دین خدا ندارد.
واژه دوست در قرآن

مترادف واژه دوست، در قرآن کلماتی مثل صدیق، خلیل، خَلطاء، وَدَّ، ولی، اخوه آمده است. قرآن مجید در یک قانون کلی همه مومنین را با هم دوست و برادر می‌داند، و انتظار دارد، نگاه مومنین به همدیگر از همین منظر باشد. «إِنَّمَا الْمُوْمِنُونَ إِخْوَةٌ» پس با توجه به این آیه همه مؤمنین با همدیگر دوست و برادر هستند، و باید برای پیشرفت در امور دنیوی و اخروی خود کمک حال یکدیگر باشند و اگر در انتخاب دوست دقت نکنیم، موجب افسوس در روز قیامت می‌شود.

در قرآن از قول دوزخیان آمده: ای وای بر من، کاش فلان (شخص گمراه) را دوست خود انتخاب نکرده بودم! صحنه قیامت، صحنه ندامت و پشیمانی است و یکی از موارد حسرت خوردن انسانها در آن روز، تأسف بر انتخاب رفیق بد است، که او را از راه راست منحرف کرده است.
دوست خوب عامل سازنده شخصیت انسان
بدون شک عامل سازنده شخصیت انسان ـ بعد از اراده و خواست و تصمیم او ـ امور مختلفی است که مهم‌ترین آنها همنشین و دوست و معاشر است، چرا که انسان خواه ناخواه تأثیرپذیر است و بخش مهمی‌از افکار و صفات اخلاقی خود را از طریق دوستانش می‌گیرد. در آیه‌ای دیگر از قرآن مجید به یکی از حالات دوستان بد و صفات زشتی که دارند، پرداخته می‌شود و اینکه فقط مومنین می‌تواند برای شما دوستان خوبی باشند.
دوستی بر پایه گناه
تبدیل شدن دوستی‌هایی که بر پایه گناه و فساد باشد به عداوت، در آن روز طبیعی است، چرا که هر کدام از آنها دیگری را عامل بدبختی و بیچارگی خود می‌شمرد و تنها انسانهای با تقوی هستند که پیوند دوستی آنها هم در زندگی دنیا و هم در سرای آخرت موجب برکت می‌باشد و این به خاطر آن است که محور دوستی آنان خداوند متعال می‌باشد، نتایج پربار این دوستی‌ها در قیامت آشکارتر می‌شود بسیاری از دوستان و افرادی که با هم سر و کار دارند به یکدیگر ستم می‌کنند، مگر کسانی که ایمان آورده و اعمال صالح انجام داده اند، امّا عده آنان کم است.

آری آنها که در معاشرت و دوستی حق دیگران را به‌طور کامل رعایت کنند و کمترین تعدی بر دوستان خود روا ندارند، کمند، تنها کسانی می‌توانند، حق دوستان و آشنایان را بطور کاملاً عادلانه ادا کنند که از سرمایه ایمان و عمل صالح بهره کافی داشته باشند.آیة دیگر در رابطه با دوست، توصیفی از صحنه‌های قیامت است، که نشانگر حال دوستان در آن روز می‌باشد.

دوستان در آن روز دشمن یکدیگرند، مگر پرهیزگاران. بله تبدیل شدن دوستی‌هایی که بر پایه گناه و فساد باشد به عداوت، در آن روز طبیعی است، چرا که هر کدام از آنها دیگری را عامل بدبختی و بیچارگی خود می‌شمرد و تنها انسانهای با تقوی هستند که پیوند دوستی آنها هم در زندگی دنیا و هم در سرای آخرت موجب برکت می‌باشد و این به خاطر آن است که محور دوستی آنان خداوند متعال می‌باشد، نتایج پربار این دوستی‌ها در قیامت آشکارتر می‌شود.آیه بعد باز نشانگر یک قانون کلی است، که مومنین در هیچ زمان و حالی دشمنان خدا و رسول او را دوست خود قرار نمی‌دهند. هیچ قومی‌را که ایمان به خدا و روز رستاخیز دارند نمی‌یابی که با دشمنان خدا و رسولش دوستی کنند... آری در یک دل دو محبت متضاد نمی‌گنجد و با ایمان واقعی و کسی است که با دوستانی رفاقت می‌کند که در خط خدا و رسول او باشند.

خصوصیات یک دوست خوب از منظر قرآن
{۱} ایمان
ای كسانی كه ایمان آورده‎اید! دشمن من و دشمن خودتان را دوست نگیرید. شما به آنان اظهار محبت می‎كنید؛ در حالی كه آنها به آنچه از حق برای شما آمده، كافر شده‎اند.
{۲} احترام به مقدسات و مسائل دینی
ای كسانی كه ایمان آورده‎اید! افرادی كه ایین شما را به باد استهزا و بازی می‌گیرند ـ از اهل كتاب و مشركان ـ ولی خود انتخاب نكنید… آنها هنگامی‌كه (اذان می‎گویید و مردم را) به نماز فرامی‎خوانید، آن را به مسخره و بازی می‎گیرند.
{۳} راستگویی
ای كسانی كه ایمان آورده‎اید! از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید و با صادقان باشید.
{۴} دوستی دوطرفه
اگر انسان قصد دوستی با كسی را دارد، باید ببیند كه آیا طرف مقابل هم متمایل به این دوستی هست یا نه؟ شما كسانی هستید كه آنها را دوست می‎دارید، اما آنها شما را دوست ندارند. آری، اگر دوستی یك‌طرفه باشد، باعث ذلت و خواری می‎گردد و هرگز برای انسان سودمند نخواهد بود. آنها که در معاشرت و دوستی حق دیگران را به‌طور کامل رعایت کنند و کمترین تعدی بر دوستان خود روا ندارند، کمند، تنها کسانی می‌توانند، حق دوستان و آشنایان را بطور کاملاً عادلانه ادا کنند که از سرمایه ایمان و عمل صالح بهره کافی داشته باشند
{۵} دو رو نبودن
و هنگامی‌که شما را ملاقات می‎کنند، (به دروغ) می‎گویند: ایمان آورده‎ایم، اما هنگامی‌که تنها می‎شوند، از شدتِ خشم بر شما، سر انگشتان خود را به دندان می‎گزند.
{۶} خیر خواه بودن
ای كسانی كه ایمان آورده‎اید! محرم اسراری از غیر‌خود، انتخاب نكنید؛ آنها از هر گونه شر و فسادی درباره‎ شما كوتاهی نمی‎كنند. آنها دوست دارند شما در رنج و زحمت باشید.
{۷} خوش اخلاق بودن
یكی از دستورهای دین مبین اسلام، خوش اخلاقی با دیگران است كه جایگاه بسیار والایی را داراست. خوش اخلاقی ،هم دوستی‌ها را پایدار می‎سازد و هم در جذب دیگران به سمت خود تأثیر فوق العاده‎ای دارد: بدی را با نیكی دفع كن، ناگاه (خواهی دید) همان كس كه میان تو و او دشمنی می‌كند، گویی دوستی گرم و صمیمی‌است. در مقابل، تحمل نكردن دیگران و تندخو بودن، باعث می‎شود آنان از اطراف انسان پراكنده شوند؛ حتی اگر انسان، بهترین مخلوقات و پیامبر باشد: به (بركت) رحمت الهی، در برابر آنان (=مردم) نرم (و مهربان) شدی و اگر خشن و سنگدل بودی، از اطراف تو پراكنده می‎شدند.

پایگاه اینترنتی انهار.

پس از ویرایش و زیبا سازی به نقل از: