(۳۵۳) درانتخابات چه کسی را برای ریاست جمهوری برگزینیم؟

بسم الله الرحمن الرحیم

السلام علی مهدی الامم وجامع الکلم

و السلام علی عباد الله

درانتخابات چه کسی را برای ریاست جمهوری برگزینیم؟

در سیره و سبک زندگی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) نمونه هایی از توجه به نظر اکثریت آمده است، در واقع اتفاق افتاده که آن حضرت موردی را به شور و مشورت بگذارند و در نهایت به نظر اکثریت عمل کنند.

نکته قابل توجه این است که با این وجود که پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) دارای عقل کامل بوده و بهتر از هر کسی، خوب را از بد ترجیح و تشخیص می دادند اما در مواردی با مردم مشورت می کردند، از آن ها نظر می خواستند و به نظر اکثریت عمل می کردند. در واقع همان شیوه ای که امروزه که در انتخابات ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی یا شورای شهر انجام می شود، در سیره نبی مکرم اسلام (صلی الله علیه و آله و سلّم) رایج بوده است.

درانتخابات کسی را برای ریاست جمهوری برگزینیم که دارای شرایط ذیل باشد:

{۱} غیر امین را بکار نگیرد

قال الباقر (علیه السّلام): مَنِ ائْتَمنَ غیرَ مُؤتَمَنٍ فلا حُجّةَ له علَی اللّه.

کسی که غیر امین را امین و معتمد شمارد، حجّتی بر خدا ندارد.

الکافی،ج۵ ص۲۹۹.

{۲} بصیرت داشته باشد

قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السّلام): فإنّما البَصیرُ مَن سمِعَ فتَفَکّرَ، و نَظرَ فأبْصرَ، و انْتَفعَ بالعِبَرِ، ثُمّ سَلَکَ جَدَدا واضِحا یَتَجنّبُ فیهِ الصَّرْعَةَ فی المَهاوِی.

با بصیرت کسی است که بشنود و بیندیشد، نگاه کند و ببیند، از عبرتها بهره گیرد، آن گاه راه روشنی را بپیماید که در آن از افتادن در پرتگاهها به دور ماند.

بحار الانوار،ج۷۴، ص۴۰۷.

{۳} پایبند به تعهدات باشد

قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السّلام): إنَّ العُهودَ قَلائدُ فی الأعناقِ إلی یَومِ القِیامَةِ، فمَن وَصَلَها وَصَلَهُ اللّه ، و مَن نَقَضَها خَذَلَهُ اللّه ، و مَنِ استَخَفَّ بِها خاصَمَتهُ إلَی الّذی أکَّدَها و أخَذَ خَلقَهُ بِحِفظِها.

همانا پیمانها، قلاده هایی است که تا روز قیامت بر گردن است، هر که آنها را رعایت کند خداوند به او احسان نماید و هر که آنها را بشکند خداوند او فرو بگذارد و هر که پیمانها را سبک شمارد پیمانها از او نزد آن کس که بر پیمانها تأکید کرده و از خلق خود خواسته است تا آنها را پاس دارند، شکایت برد.

غرر الحکم، ۳۶۵۰.

قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السّلام): لا تَثِقَنَّ بِعَهدِ مَن لا دِینَ لَهُ.

به عهد و پیمان کسی که دین ندارد اعتماد نکن.

غرر الحکم، ص۱۰۱۶۳.

قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السّلام): أسرَعُ الأشیاءِ عُقوبَةً رجُلٌ عاهَدتَهُ علی أمرٍ، و کانَ مِن نِیَّتِکَ الوفاءُ لَهُ و مِن نِیَّتِهِ الغَدرُ بکَ.

زودترین کیفر را مردی می بیند، که با او بر سر چیزی پیمانی ببندی و تو قصد پایبندی به آن را داشته باشی و او نیّت پیمان شکنی در سر بپروراند.

مستدرک الوسائل،ج۱۱، ص ۴۸.

{۴} یاور مظلوم و ستم دیده باشد

قال رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلّم): إنَّ اللّه  تعالی لَیَسْألُ العَبدَ فی جاهِهِ کَما یَسألُ فی مالِهِ، فیقولُ: یا عَبدی، رَزَقتُکَ جاها فهلْ أعَنْتَ بهِ مَظلوما، أوْ أغَثْتَ بهِ مَلْهوفا.

همان گونه که خداوند درباره دارایی بنده از او سؤال می کند، درباره مقام و موقعیت او نیز می پرسد و می فرماید: بنده من! من، مقام و موقعیت، روزی تو کردم. آیا به وسیله آن ستمدیده ای را یاری رساندی؟ یا به فریاد غمزده ای رسیدی؟

مستدرک الوسائل،ج۱۲، ص۴۲۹.

{۵} عدالت پیشه و اقامه کننده حقّ باشد

قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السّلام): ما حُصِّنَ الدُّوَلُ بمِثلِ العَدلِ.

هیچ عاملی چون عدالت، دولتها را استوار نمی کند.

غرر ودرر آمدی، ۹۵۷۴. 

قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السّلام): لکنْ مِن واجِبِ حُقوقِ اللّه  علی عِبادِهِ النَّصیحَةُ بمَبْلَغِ جُهْدِهِم، و التَّعاوُنُ علی إقامَةِ الحقِّ بَینَهُم.

از حقوق واجبِ خداوند بر بندگانش این است که با تمام توانشان خیر خواه یکدیگر باشند و برای بر پا داشتن حقّ در میان خویش، همیاری کنند.

نهج البلاغه، خطبه ۲۱۶.

{۶} دارای خُلق های خوب باشد

قال رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلّم): مَن وَلِیَ شَیئا مِن اُمورِ اُمَّتی فحَسُنَت سَریرَتُهُ لَهُم رَزَقَهُ اللّه  تعالی الهَیبَةَ فی قُلوبِهِم، و مَن بَسَطَ کَفَّهُ لَهُم بِالمَعروفِ رُزِقَ المَحَبَّةَ مِنهُم، و مَن کَفَّ عَن أموالِهِم وَفَّرَ اللّه  عَزَّ و جلَّ مالَهُ، و مَن أخَذَ لِلمَظلومِ مِن الظّالِمِ کانَ مَعی فی الجَنَّةِ مُصاحِبا، و مَن کَثُرَ عَفوُهُ مُدَّ فی عُمرِهِ، و مَن عَمَّ عَدلُهُ نُصِرَ علی عَدُوِّهِ.

هر کس عهده دار کاری از امور امّت من شود؛ و نسبت به آنان حسن نیّت به خرج دهد، خداوند متعال هیبت در دل های آنان را روزی او فرماید و هر کس دست احسان خود را به روی آنان بگشاید، محبّت و دوستی ایشان را روزیش گرداند و هر کس از دست درازی به اموال آنان خویشتنداری کند، خداوند عزّ و جلّ دارایی او را زیاد کند و هر کس داد ستمدیده را از ستمگر بستاند، همنشین من در بهشت باشد و هر کس عفو و گذشتش زیاد باشد، عمرش دراز گردد و هر که عدالتش فراگیر باشد، در برابر دشمنش یاری گردد.

بحار الانوار،ج۷۲، ص ۳۵۹.

{۷} افراد شایسه را برای کارها انتخاب کند

قال الصادق (علیه السّلام): لَیسَ یُحَبُّ لِلمُلوکِ أن یُفَرِّطوا فی ثَلاثٍ: فی حِفظِ الثُّغورِ، و تَفَقُّدِ المَظالِمِ، و اختِیارِ الصّالِحینَ لأعمالِهِم.

برای حکمرانان پسندیده نیست که در سه کار کوتاهی ورزند: حفظ مرزها، رسیدگی به مظالم و حقوق پایمال شده مردم و انتخاب افراد شایسته برای کارهای خود.

بحار الانوار،ج۷۵، ص ۲۳۳.

آقا رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در جایی دیگر میفرمایند: هر کس مردی را از میان گروهی به کار گمارد و بین آنها خدا پسندتر از او باشد، به خدا و رسول او و مؤمنان خیانت کرده است.

{۸} فرومایگان را بکار نگمارد و افراد لایق را عقب نزند

قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السّلام): یُستدَلُّ علی إدبارِ الدُّوَلِ بأربَعٍ: تَضییعِ الاُصولِ، و التمسُّکِ بالفروعِ. و تَقدیمِ الأراذلِ، و تأخیرِ الأفاضِلِ.

چهار چیز نشانه به سر آمدن دولتهاست: فرو گذاشتن اصول، چسبیدن به فروع، مقدّم داشتن فرومایگان و عقب زدن مردمان با فضیلت و لایق.

غرر ودرر آمدی، ۱۰۹۶۵.

{۹} دیندار باشد

قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السّلام): صَیِّرِ الدِّینَ حِصنَ دَولَتِکَ، و الشُّکرَ حِرزَ نِعمَتِکَ، فَکُلُّ دَولَةٍ یَحوطُها الدِّینُ لا تُغلَبُ، و کلُّ نِعمَةٍ یَحرُزُها الشُّکرُ لا تُسلَبُ.

دین را دژ دولت خود گردان و شکر گزاری را حفاظ نعمت خود؛ زیرا هر دولتی که در حصار دین باشد شکست ناپذیر است و هر نعمتی که در حفاظ شکرگزاری باشد ربوده نشود.

غرر ودرر آمدی،۵۸۳۱.

{۱۰} نیکوکار باشد

قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السّلام): مَن بَذَلَ مَعرُوفَهُ استَحَقَّ الرئاسَةَ.

هرکه نیکی کند، سزاوار ریاست است.

میرزای نوری،مستدرک الوسائل،ج۱۲، ص۳۴۷.

{۱۱} از حیف و میل اموال (بیت المال) بپرهیزد

قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السّلام): حسُنُ التَّدبیرِ و تَجَنَّبُ التَّبذیرِ من حُسنِ السِّیاسَةِ.

حُسن تدبیر و پرهیز از حیف و میل، از حُسن سیاست است.

غرر ودرر آمدی،۴۸۲۱.

قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السّلام): مَن لَم یَحتَمِلْ مَؤونَةَ الناسِ فقد أهَّلَ قُدرتَهُ لانتِقالِها؛

کسی که بار مؤونه مردم را به دوش نکشد، قدرت خود را سزاوار انتقال [به دیگری ]کرده است.

غرر ودرر آمدی، ۸۲۸۹.

{۱۲} خردمند و عاقل باشد

قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السّلام): أعقَلُ المُلوکِ مَن ساسَ نَفسَهُ لِلرَّعِیَّةِ بما یُسقِطُ عَنهُ حُجَّتَها، و ساسَ الرَّعِیَّةَ بما تُثبِتُ بهِ حُجَّتَهُ علَیها.

خردمندترین فرمانروا کسی است که خود را چنان سیاست (تربیت) کند که جایی برای بهانه و اعتراض ملّت بر او باقی نماند و با مردم چنان سیاستی در پیش گیرد که حجّت خود را بر آنان تمام کند.

غرر ودرر آمدی، ۳۳۵۰.

قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السّلام): إذا قَلَّتِ المَقدُرَةُ کَثُرَ التَّعلُّلُ بالمَعاذِیرِ؛ امام علی علیه السلام: هرگاه قُدرت (توان) کم شود، توسّل به عذر و بهانه ها زیاد شود.

غرر ودرر آمدی، ۴۰۳۸.

{۱۳} آگاه ترین باشد

قال رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلّم): مَن اِسْتُعْمِلَ عاملاً عن المسلمین و هو یعلم أنَّ فیهم مَنْ هو أوْلی بذلک منه و أعلم بکتاب الله و سنَّةِ نبیّه، فقد خان الله و رسوله و جمیع المسلمین.

هر کس، از میان مسلمانان، کارگزار (مدیر) گردد، در حالی که می داند دیگری نسبت به او در این کار، اولی و آگاه تر به کتاب خدا و سنت رسول اوست، به خدا و پیامبر و تمامی مسلمانان خیانت کرده است.

الغدیر،ج۸، ص۲۹۱.

{۱۴} شایسته منصب باشدد

قال رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلّم): مَنْ تَقَدّمَ علی المسلمین و هو یری أنَّ فیهم مَنْ هو أفضل منه، فقد خان الله و رسوله و المسلمین.

کسی که بر مسلمانان کارگزار گردد، در حالی که می بیند در میان آنان کسی شایسته تر از او وجود دارد، به خدا و پیامبر و مسلمانان خیانت کرده است.

الغدیر،ج۸، ص۲۹۱.

قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السّلام): «لا یحمل هذا العَلَم إلّا أهل البصر و الصبر و العلم بمواضعِ الحق، فامضوا لما تُؤمرون به وقفوا عند ما تنهون عنه.

این پرچم (زمامداری و مدیریت جامعه) را جز افراد آگاه و با استقامت و عالم به جایگاه حق، به دوش نمی کشند.

نهج البلاغه، خطبه ۱۷۳.

{۱۵} بدون نظر امام جامعه (ولیّ فقیه) عمل نکند

مولای متقیان، در مقام تبیین ویژگیهای مالک اشتر، به عنوان یک مدیر نمونه، ایمان و اعتقاد راسخ او به عقیده و خسته نشدن از دفاع از آن را، از جمله آنها برشمرده می فرماید:

فإنَّه سیف من سیوف الله لا کلیلُ الظُبَّةِ و لا نابیِ الضریبة؛ فإنْ أمرکم أنْ تنفروا فانْفِروا و إنْ أمَرَکم أنْ تُقیموا فأقیموا، فإنَّهُ لایُقْدِمُ و لایُحْجم و لایؤخِّر و لایقدِّم إلّا عن أمری.

او، شمشیری از شمشیرهای خداست که نه تیزیِ آن کند می شود و نه ضربت آن بی اثر است. اگر شما را فرمان کوچ کردن داد، کوچ کنید و اگر گفت بایستید، بایستید که او در پیشروی و عقب نشینی و حمله، بدون فرمان من اقدام نمی کند.

نهج البلاغه، نامه۳۸.

{۱۶} خود رأی نباشد (به نظر کاشناسان واهل خبره احترام گذارد)

قال أمیرالمؤمنین علی (علیه السّلام): لَا تَسْتَبِدَّ بِرَأْیِکَ فَمَنِ اسْتَبَدَّ بِرَأْیِهِ هَلَک.

خود رأی مباش، زیرا، هر کس مستبد در رأی باشد، نابود می شود.

امالی شیخ طوسی، ص۷۳۱.

{۱۷} دارای سعه صدر باشد

آقا امیر مؤمنان علی (علیه السّلام) سعه صدر را یکی دیگر از معیار ملاکهای گزینش کارگزاران دانسته و در مواردی بر آن تأکید کرده، از جمله در یکی از کلمات قصار و پندآموز می فرماید:

آلةُ الریاسة سعة الصدر.

بردباری و تحمل سختی ها، ابزار ریاست است.

نهج البلاغه، حکمت ۱۷۶.

{۱۸} شجاع و سلحشور باشد

از جمله معیارهای گزینش فرماندهان شجاعت و نترس بودن است که حضرت علی علیه السلام: خطاب به مالک اشتر می فرماید:

فَوَلِّ مِنْ جُنُودِکَ. ..أَهْلِ النَّجْدَةِ وَ الشَّجَاعَةِ.

برای فرماندهی سپاه. .. افرادی را از خاندان پارسا و دارای سوابق نیکو و دلاور و سلحشور انتخاب کن!

نهج البلاغه، نامه ۵۳.

{۱۹} فروتن و متواضع و گشاده رو باشد

آقا أمیرالمؤمنین علی(علیه السلام) نیز از جمله ملاکها و معیارهای لازم در انتخاب افراد جهت مسؤولیت، فروتنی را برشمرده و در مواردی به آن اشاره کرده است. وی، خطاب به مالک اشتر می فرماید:

اخْفِضْ لِلرَّعِیَّةِ جَنَاحَکَ وَ ابْسُطْ لَهُمْ وَجْهَکَ وَ أَلِنْ لَهُمْ جَانِبَکَ وَ آسِ بَیْنَهُمْ فِی اللَّحْظَةِ وَ النَّظْرَةِ وَ الْإِشَارَةِ وَ التَّحِیَّةِ حَتَّی لَا یَطْمَعَ الْعُظَمَاءُ فِی حَیْفِکَ وَ لَا یَیْأَسَ الضُّعَفَاءُ مِنْ عَدْلِکَ وَ السَّلَامُ.

پر و بالت را برابر رعیت بگستران و با مردم گشاده روی و فروتن باش و در نگاه و اشاره چشم، در سلام کردن و اشاره کردن، با همگان، یکسان باش، تا زورمندان در ستم تو طمع نکنند و ناتوانان از عدالت تو مأیوس نگردند.

نهج البلاغه، نامه ۵۳.

{۲۰} توانمند باشد و رنجور نباشد

آقا أمیرالمؤمنین علی (علیه السّلام) خطاب به مالک اشتر برای تعیین و گزینش مسؤولان و کارگزاران می فرماید:

و اجْعَلْ لِرَأْسِ کُلِّ أَمْرٍ مِنْ أُمُورِکَ رَأْساً مِنْهُمْ لَا یَقْهَرُهُ کَبِیرُهَا وَ لَا یَتَشَتَّتُ عَلَیْهِ کَثِیرُهَا.

ای مالک! برای هر یک از کارهای اجتماعی و سیاسی و اقتصادی خود، مدیر و رییسی را تعیین کن، مدیری که دارای دو ویژگی باشد: بزرگی و عظمت کار، او را ناتوان و مغلوب نسازد و زیادی و تراکم کار، رنجورش نکند.

نهج البلاغه، نامه ۵۳.

پایگاه اینترنتی انهار

پس از ویرایش و زیبا سازی

به نقل از پایگاه اطلاع رسانی حوزه