بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِمِ.
وَ اَلسَّلاَمُ عَلَى عِبَادِ اَللَّهِ
در باره «تسبیحات اربعه»
فهرست محتوا:
{۱} در باره تسبیحات اربعه
{۲} علت نامگذاری تسبیحات اربعه
{۳} جایگاه معنوی تسبیحات اربعه
{۴} ثواب و فضیلت تسبیحات اربعه
{۵} حکم شرعی تسبیحات اربعه
{۶} عدد ذکر تسبیحات اربعه در نمازها:
توضیحات فهرست محتوا:
{۱} در باره تسبیحات اربعه
تسبیحات أربعه چهار ذکری است که در نمازهای روزانه سه رکعتی یا چهار رکعتی و در برخی اذکار خوانده می‌شود.
این چهار ذکر عبارتند از: «سُبْحانَ اللهِ، وَ الْحَمْدُ لِلهِ، وَ لا إلهَ إلاّ اللهُ، وَ اللهُ أکْبَرُ».
آقا امام صادق (علیه السّلام) فرمود: «روزی آقا رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) به اصحابش فرمود:
اگر جامه‌ها و ظروفی را که دارید جمع کنید و روی هم بگذارید، آیا به آسمان می‌رسد؟ عرض کردند: خیر، ای رسول خدا! فرمود: وقتی از خواندن نماز فراغت پیدا کردید، سی بار بگویید: «سُبْحانَ اللهِ، وَ الْحَمْدُ لِلهِ، وَ لا إلهَ إلاّ اللهُ، وَ اللهُ أکْبَرُ» پاک و منزّه است خداوند، و ستایش مختصّ خداست، و معبودی جز خدا نیست، و خداوند بزرگ‌تر است؛ زیرا این کلمات ویرانی، غرق شدن، سوختن، افتادن در چاه، خوراک درندگان قرار گرفتن، جان سپردن به صورت بد و هرگونه نکبت و گرفتاری و مصیبتی را که بر بنده در آن روز فرو می‌آید، دفع می‌کنند و آنها معقّبات هستند.»
و نیز آقا امام صادق (علیه السّلام) فرمود: «هرکس در تعقیب نمازهای واجب پیش از آنکه آسوده بنشیند، چهل بار بگوید: «سُبْحانَ اللهِ، وَ الْحَمْدُ لِلهِ، وَ لا إلهَ إلاّ اللهُ، وَ اللهُ أکْبَرُ» سپس از خداوند درخواست نماید، هر چه بخواهد به او عطا می‌شود.»
{۲} علت نامگذاری تسبیحات اربعه
چون تسبیحات اربعه از چهار ذکر سُبْحانَ اللهِ (تسبیح)، الْحَمْدُ لِلهِ (تحمید)، لا إلهَ إلاّ اللهُ (تهلیل)، و اللهُ أکْبَرُ(تکبیر) تشکیل شده است. به آن تسبیحات اربعه گفته می‌شود با این که فقط بخش اول تسبیح است و بقیه تحمید و تهلیل و تکبیر.
مرحوم شیخ انصاری علت این نامگذاری را یا ناشی از غلبه دادن تسبیح بر سایر اذکار دانسته و یا علت را این دانسته که چون مفهوم همه این اذکار به نوعی پیراسته ساختن خداوند از صفات بشری است و این مفهوم همان مفهوم تسبیح است به همین دلیل این چهار ذکر، به تسبیحات اربعه معروف شده است.
شیخ انصاری، کتاب الصلاة، ج۱، ص ۳۴۵.
{۳} جایگاه معنوی تسبیحات اربعه
در روایاتی چهار گوشه کعبه، به تسبیحات اربعه مرتبط شده است.
آقا امام صادق (علیه السّلام) فرمود: « كعبه چهارگوش است چون محاذى بیت المعمور است. بیت المعمور چهارگوش است، چون محاذى عرش است. عرش چهارگوش است چون كلماتى كه دین اسلام بر آن استوار است چهار است: ۱ـ سبحان الله ۲ـ الحمد لله ۳ـ لا إله إلاّ الله ۴ـ الله اكبر»
من لا یحضره الفقیه،شیخ صدوق، ج۲، ص ۱۹۱.
{۴} ثواب و فضیلت تسبیحات اربعه
علامه مجلسی در جلد ۹۰ بحار الانوار، فصلی را به معنا و فضیلت‌های تسبیحات اربعه اختصاص داده است.
مجلسی، بحار الأنوار، ۱۹۸۳م، ج۹۰، ص۱۶۶ - ۱۷۵.
درروایتی پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلّم) از تسبیحات اربعه به عنوان «سید التسابیح» (سید وسرور تسبیحات) یاد کرده که ۳۰ بارگفتنش در هر روز دارای آثاری است که آمرزش گناهان یکی از آنهاست.
بحار الانوار، ج۹۰، ص۱۷۳، ح ۱۹.
خواندن تسبیحات اربعه همچنین برای نزدیک شدن به خداوند و دفع بلاهای دنیوی و استجابت دعاها سفارش شده است.
ابن طاووس، ادب حضور، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۲۹۳ و ۲۹۴.
{۵} حکم شرعی تسبیحات اربعه
در نمازهای روزانه، (نماز ظهر،عصر وعشا) ذکر تسبیحات اربعه (سُبْحانَ اللهِ والْحَمْدُ لِلهِ و لا إلهَ إلاّ اللهُ و اللهُ أکْبَرُ) در رکعت‌های سوم و چهارم به جای حمد و سوره خوانده می‌شود.
فاضلی، عرفان نماز، ۱۳۸۸ش، ص۸۵.
به فتوای برخی مراجع تقلید، در رکعت سوم و چهارم، تسبیحات اربعه باید سه مرتبه خوانده شود و بعضی دیگر مراجع، خواندنِ یک مرتبه را کافی می‌دانند.
بنی هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۵۵۲.
هم چنین هنگامی که وقت نماز تنگ است، نمازگزار باید فقط یک بار این ذکر را بخواند.
العروة الوثقی(المحشی)، ج۲، ص ۵۳۵.
{۶} عدد ذکر تسبیحات اربعه در نمازها:
علاوه بر نمازهای روزانه،
در نماز جعفر طیار پس از خواندن سوره (۳۰۰ مرتبه)،
قمی، دستورالعمل و مرواریدهای درخشان، ۱۳۸۱ش، ص۲۶۷.
در نماز مشترک شب‌های ماه رمضان (۷ مرتبه)
قمی، مفاتیح الجنان، نمازهای ماه رمضان، پس از دعای افتتاح.
در اعمال ماه جمادی‌الآخر بعد از اتمام نمازِ مشترک (۷۰ مرتبه) خوانده می‌شود.
اللهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُم وَ الْعَنْ أعْداءَهُم أجْمَعِینَ
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
(1).gif)
(1)(3).jpg)
.jpg)
