بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِمِ.
وَ اَلسَّلاَمُ عَلَى عِبَادِ اَللَّهِ اَلصَّالِحِين وَ رَحمَةُ الله
دشمن شناسی در کلام امام علی (علیه السلام)
{۱} طرحهای مکارانه دارد
«تکادون ولا تکیدون و تنتقص اطرافکم فلا تمتعضون لا ینام عنکم و انتم فی غفلة ساهون غلب والله المتخاذلون »
دشمن طرحهای مکارانه دارد ولی شما هیچگونه برنامه جهت خنثی سازی طرحهای آنان ندارید، به محدوده های تحت اختیار شما حمله می کنند و آنها را تصرف می کنند و شما ناراحت نمی شوید، دشمن در مبارزه با شما به خواب نمی رود ولی شما در غفلت و فراموشکاری هستید به خدا سوگند چنین افراد (بی برنامه و بی تفاوت و غافل) شکست خورده و مغلوبند.
(نهج البلاغه صبحی صالح، خطبه 34)
{۲} حیله های خود را مخفی میکند
«اکبر الاعداء اخفاهم مکیدة »
بزرگترین دشمنان کسانی هستند که حیله های خصمانه خود را مخفی تر می کنند.
(مستدرک نهج البلاغه، ص 159)
{۳} دشمن را ضعععیف نشمرید
«لا تستصغرن عدوا وان ضعف »
دشمن را ضعیف نشمرید هر چند از نظر ظاهر ضعیف شده باشد. (غرر الحکم، ص 333)
«آفة القوی استضعاف الخصم »
آفت قدرتمند و قوی این است که دشمن را ضعیف به حساب آورد. (غررالحکم)
«ولکن الحذر کل الحذر من عدوک بعد صلحه فان العدو قارب لیتغفل فخذ بالحزم و اتهم فی ذلک حسن الظن »
و از دشمنت بعد از آن که از در صلح و آشتی درآمد سخت بترس، زیرا او چه بسا بوسیله صلح نزدیک می شود تا از شیوه غافلگیری استفاده کند، پس احتیاط و دقت را پیشه کن و در چنین مواردی زود باور و خوش گمان مباش. (نهج البلاغه، نامه «انما سمی العدو عدوا لانه یعدو علیک فمن داهنک فی معایبک فهو العدو»
همانا دشمن را از آن جهت دشمن نامند که بر تو تجاوز روا می دارد پس آن کس که در عیب جویی تو راه مداهنه و سستی در پیش گیرد (زشتت را زیبا جلوه دهد) همو دشمن توست. (غرر الحکم، ج 1، ص 298)
{} آزمایشی با دشمنانت مشورت کن
«استشر عدوک تجربة لتعلم مقدار عداوته »
از روی آزمایش با دشمنت مشورت کن تا اندازه دشمنیش را بدانی.
(شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 20، ص 317)
{} به دشمن بفهمان که از دشمنیش خبر دارید
«اقتل الاشیاء لعدوک ان لا تعرفه انک اتخذته عدوا»
کشنده ترین چیزها برای دشمنت آن است که به او نفهمانی که او را دشمن خود گرفته ای.
(شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 20، ص 283)
{} دشمنان در صدد فریبت هستند
«من ابغضک اغزاک »
آن کسی که دشمن توست، تو را می فریبد، (خدعه و نیرنگ از صفات دشمن است) . (غررالحکم، ج 2)
{} کسی که با حق دشمنی کند کشته شود
«من عاند الحق قتله »
آن کس که با حق دشمنی کند، حق او را بکشد. (غررالحکم، ج 2)
{} دشمنی خود را خیلی آشکار نکنید
«من اظهر عداوته قل کیده »
هر کس دشمنی خود را آشکار کند حیله و نیرنگش کم است. (غررالحکم، ج 2، ص 626)
{} دشمن عیبهایت را بپوشاند
«من ساتر عیبک فهو عدوک »
آن کس که عیب تو را بپوشاند، پس او دشمن توست. (غررالحکم، ج 2، ص 641)
{} کسی که رودر رویت شود دشمنت هست
«من لم یبالک فهو عدوک »
آن که در کار تو نپاید (و در روی تو بایستد) دشمنت به حساب آید.
(نهج البلاغه، نامه 31)