بسم الله الرحمن الرحیم
داستان وحدت {اقدامات مرحوم آیةالله العظمی بروجردی}
اقدامات آیةالله العظمی بروجردی برای وحدت مسلمانان
آیةالله العظمی بروجردی در درس خارج فقه خود در بعضی از مواقع، فتاوی علمای عامه را بیان میکردند و میفرمودند: سیر تاریخ فقه اسلامی با مطالعه در فتاوی عامه روشنتر میشود. به همین منظور آقا شیخ محمدتقی قمی را به مصر فرستادند تا به عنوان یک عالم شیعه ارجح علمای دارالتقریب حضور داشته باشد و نماینده آیةالله در مرکز علمای اهل سنت یعنی الازهر مصر بود و با رؤسای الازهر تماس داشت و نامهها مبادله میکرد. در اثر فعالیتها و اقدامات آیةالله بود که شیخ شلتوت در یک فتوای تاریخی اعلام کرد: «اگر کسی پیرو مذهب خمسه از جمله شیعه باشد، شخص مسلمان میتواند در فروع به هریک از آنان رجوع کند.» با این فتوا مذاهب شیعه برای اولین بار از طرف یک عالم سنی به رسمیت شناخته شد و در دانشگاه الازهر کرسی تدریس مستقل برای آن در نظرگرفته شد.
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ مسئله وحدت مسلمانان و تقویت مذاهب اسلامی، مورد اهتمام جدی آیةالله العظمی بروجردی بود و معتقد بود که میان مسلمانان مشترکات زیادی وجود دارد که از طریق آنها میتوان به تفاهم و وحدت رسید. لذا ایشان از آغاز مرجعیت به مسئله وحدت میان مذاهب توجه میکرد و اعتقاد داشت که سامان دادن به این موضوع از وظایف هر عالم شیعی است. در بخشی از کتاب «شکوه شیعه» که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده درباره اقدامات آیةالله العظمی بروجردی در راستای تقریب مذاهب آمده است:
آیةالله العظمی بروجردی طرح بعضی از مباحث را از جمله اینکه چه کسی خلیفه بود و کدام بر حق است و کدام بر باطل؛ برای امروز جامعه اسلامی را بحثی بیفایده میدانست و خطاب به عالمان شیعه میگفت: مسئله خلافت امروز نیاز مسلمانان نیست که با هم دعوا بکنیم، هر که بود امروز چه نتیجهای به حال مسلمین دارد؟ آنچه امروز به حال مسلمین مفید است، این است که بدانند احکام را از چه مأخذی اخذ بکنند.
شهید مطهری نیز میگوید: یکی از مزایای معظم له توجه و علاقه فراوانی بود که به مسئله وحدت اسلام و حسن تفاهم و تقریب مذاهب اسلامیه داشت، این مرد چون به تاریخ اسلام و مذاهب اسلامی آشنا بود، میدانست که سیاست حکام گذشته در تفرقه و دامن زدن آتش اختلاف، چه اندازه تأثیر داشته است و هم توجه داشت که در عصر حاضر نیز سیاستهای استعماری از این تفرقه حداکثر استفاده را میکنند و بلکه آن را دامن میزنند و هم توجه داشت که دوری شیعه از سایر فرق سبب شده است که آنها شیعه را نشناسند و درباره آنها تصوراتی دور از حقیقت بنمایند.
به این جهات بسیار علاقمند بود که حسن تفاهمی بین شیعه و سنی برقرار شود که از طرفی وحدت اسلامی که منظور بزرگ این دین مقدس است، تأمین گردد و از طرف دیگر، شیعه و فقه شیعه و معارف شیعه، آن طور که هست، به جامعه تسنن که اکثریت مسلمانان را تشکیل میدهند، معرفی شود، از حسن تصادف چند سال قبل از زعامت و ریاست معظم له که هنوز ایشان در بروجرد بودند، «دارالتقریب بین المذاهب اسلامیه»، به همت جمعی از روشنفکران سنی و شیعه تأسیس شده و معظم له در دوره زعامت خود تا حد ممکن با این فکر و با این مؤسسه کمک و همکاری کرد.
برای اولین بار بعد از چند صد سال، بین زعیم روحانی شیعه وزعیم روحانی سنی، «شیخ عبدالمجید سلیم» و بعد از فوت او «شیخ محمود شلتوت»، مفتی حاضر و رئیس جامع الازهر، روابط دوستانه برقرار شد و نامه مبادله گردید... معظم له عاشق و دلباخته این موضوع بود و مرغ دلش برای این موضوع پر میزد. عجیب این است که از دو منبع موثق شنیدم که در حادثه قلبیای که منجر به فوت ایشان شد، بعد از حمله قلبی اول که عارض شد، مدتی بیهوش بودهاند، بعد به هوش آمدند، قبل از آنکه توجهی به حال خود بکنند و در این موضوع حرفی بزنند، موضوع تقریب مذاهب و وحدت مسلمانان را مطرح می کنند و می گویند: «من آرزوها در این زمینه داشتم.»
***فتوای تاریخی شیخ شلتوت تحت تأثیر فعالیتهای آیةالله بروجردی***
آیةالله العظمی بروجردی در درس خارج فقه خود در بعضی از مواقع، فتاوی علمای عامه را بیان میکردند و میفرمودند: سیر تاریخ فقه اسلامی با مطالعه در فتاوی عامه روشنتر میشود. به همین منظور آقا شیخ محمدتقی قمی را به مصر فرستادند تا به عنوان یک عالم شیعه ارجح علمای دارالتقریب حضور داشته باشد و نماینده آیةالله در مرکز علمای اهل سنت یعنی الازهر مصر بود و با رؤسای الازهر تماس داشت و نامهها مبادله میکرد. در اثر فعالیتها و اقدامات آیةالله بود که شیخ شلتوت در یک فتوای تاریخی اعلام کرد: «اگر کسی پیرو مذهب خمسه از جمله شیعه باشد، شخص مسلمان میتواند در فروع به هریک از آنان رجوع کند.»
با این فتوا مذاهب شیعه برای اولین بار از طرف یک عالم سنی به رسمیت شناخته شد و در دانشگاه الازهر کرسی تدریس مستقل برای آن در نظرگرفته شد.