شرایط امام جماعت-نماز جماعت

مسأله 1453- امام جماعت بايد بالغ و عاقل و شيعه دوازده امامي و عادل و حلال زاده باشد و نماز را به طور صحيح بخواند1 و نيز اگر مأموم مرد است امام او هم بايد مرد باشد 2 و اقتدا كردن بچه مميّز كه خوب و بد را مي فهمد به بچه مميّز ديگر جايز نيست3، و احتياط واجب4 آن است كه امام زن نيز مرد باشد.

1- فاضل: و نيز امام جماعت بايد مرد باشد حتي براي زنان – بنابراحتياط واجب – و اقتدا كردن بچه مميّز كه خوب و بد را مي فهمد به بچه مميّز ديگر مانعي ندارد.

مظاهری: و امامت زن برای زن ها و بچه ممیز برای بچه ممیز اشکال ندارد. عادل کسی است که دارای ملکه عدالت و خداترسی باطنی است که او را از گناهان باز می دارد و نشانه آن این است که اگر از کسانی که با او معاشرت دارند حال او را بپرسند تقوای او را تصدیق نمایند.

جوادی آملی: {و} امامت زن برای زن منعی ندارد و اقتدا كردن بچهٔ ممیّز كه خوب و بد را میفهمد، به بچهٔ ممیّز ديگر، جايز است.

2- گلپايگاني: بلكه در غيرنماز ميّت احتياط لازم آن است كه زن امامت نكند هرچند مأموم زن باشد...

صافي: و در غير نماز ميّت امامت زن بر زنها كراهت دارد...

زنجاني: و اقتدا كردن به بچه مميّز كه خوب و بد را مي فهمد ، کفایت نمی کند، ولي بچه مميّز، مي تواند در نماز جماعت شركت كرده و اقتدا نمايد و احكام جماعت هم بر آن بار مي شود.

مكارم: ولي امامت زن براي زن مانعي ندارد و هر انساني حلال زاده است خواه مسلمان يا غير مسلمان ، مگر اين كه خلاف آن ثابت شود.

سيستاني: و صحّت اقتدا به بچه ده ساله اگر چه خالي از وجه نيست ولي خالي از اشكال هم نمي باشد و عدالت اين است كه واجبات را انجام دهد و محرمات را ترك كند و نشانه آن حسن ظاهر است اگر انسان اطّلاع از خلاف آن نداشته باشد.

3- اراكي، گلپايگاني، صافي: مانعي ندارد. [پايان مسأله]

خوئي، تبريزي، نوري: مانعي ندارد، اگر چه آثار جماعت بر او مترتب نمي شود.

4- سبحانی: احتیاط مستحبّ...

*****

بهجت: مسأله 1170- امام جماعت بايد شيعه دوازده امامي، عاقل، عادل و حلال زاده باشد و نماز را به طور صحيح بخواند و بنابراحتياط بايد بالغ باشد و نيز اگر مأموم مرد است، امام او هم بايد مرد باشد.

امام خامنه ای: مسأله ۷۱۱- امام جماعت باید عاقل، عادل، شیعة دوازده امامی، حلال زاده و بنابر احتیاط بالغ باشد و نماز را صحیح بخواند و اگر مأموم مرد است امام هم مرد باشد.

امام خامنه ای: مسأله ۷۱۲- اگر همة مأمومین زن باشند، جایز است امام جماعت آنان زن باشد.

وحید: مسأله 1461- امام جماعت باید بالغ و عاقل و شیعه دوازده امامی و عادل و حلال زاده باشد و قرائت نمازش صحیح باشد در صورتی که اقتدا در دو رکعت اول و دوم باشد و قرائت ماموم هم صحیح باشد و همچنین بنابراحتیاط واجب در غیر این صورت و نیز اگر ماموم مرد است امام او هم باید مرد باشد و امامت زن برای زن در غیر نماز میت کراهت دارد. و در نماز میت در صورتی که سزاوار تر از او به میت نباشد کراهت ندارد و اقتدا کردن بچه ممیز که خوب و بد را می فهمد به بچه ممیز دیگر مانعی ندارد. و ترتیب آثار جماعت خالی از وجه نیست ولی احوط عدم ترتیب است.

جوادی آملی: مسأله 1521- امام جماعت باید بالغ و عاقل و شیعه دوازده امامی و عادل و حلال زاده باشد و نماز را به صورت صحیح بخواند؛ نیز اگر مأموم مرد است امام او هم باید مرد باشد. امامت زن برای زن منعی ندارد و اقتدا کردن بچه ممیّز که خوب و بد را می فهمد به بچه ممیّز دیگر جایز است.

مسائل اختصاصي

بهجت: مسأله 1171- عدالت معتبر در امام جماعت عبارت است از حسن ظاهر يعني دوري جستن از گناهان كبيره بطوري كه ظاهر احوال شخص به طور ظنّي دلالت كند كه او بناي بر ترك گناه دارد نه آن كه اتفاقاً چند روزي گناه را ترك كرده باشد، و مأموم بايد اين حسن ظاهر را احراز كند و اصرار برگناهان صغيره به منزله گناه كبيره است.

بهجت: مسأله 1173- اگر امام جماعت در بين نماز از قيام عاجز شد لازم است مأموم نيّت فرادي كند و نماز خود را بخواند و همچنين است هر نقصي كه مانع از اقتدا است.

مكارم: مسأله 1268- «عدالت» يك حالت خداترسي باطني است كه انسان را از انجام گناه كبيره و تكرار گناه صغيره بازمي دارد و همين اندازه كه با كسي معاشرت داشته باشيم و گناهي از او نبينيم، نشانه وجود عدالت است و اين را «حسن ظاهر» كه حاكي از ملكه باطن است، مي گويند.

مسأله 1454- امامي را كه عادل مي دانسته1، اگر شك كند به عدالت خود باقي است يا نه، مي تواند به او اقتدا نمايد2.

اين مسأله دررساله آيت الله بهجت نيست

1- فاضل، جوادی آملی: عدالت امام جماعت بايد براي مأموم محرز باشد و با شك در اصل عدالت نمي توان به او اقتدا كرد و در صورتي كه امام را عادل مي دانسته...

2- مكارم: مگر اين كه يقين به خلاف پيدا شود.

امام خامنه ای: مسأله ۷۱۶-

مسأله 1455- كسي كه ايستاده نماز مي خواند نمي تواند به كسي كه نشسته يا خوابيده نماز مي خواند اقتدا كند۱، و كسي كه نشسته نماز مي خواند نمي تواند به كسي كه خوابيده نماز مي خواند اقتدا نمايد.

۱- امام خامنه ای ۷۱۳: {پایان مسأله}

*****

بهجت: مسأله ۱۱۷۲- كسي كه ايستاده نماز مي خواند بنابراظهر نمي تواند به كسي كه نشسته يا خوابيده نماز مي خواند اقتدا كند، و همچنين بنابرأحوط كسي كه نشسته نماز مي خواند نمي تواند به كسي كه خوابيده نماز مي خواند اقتدا نمايد و كسي كه در حال ايستاده، به تكيه كردن نياز ندارد، اقتداي او به كسي كه نياز دارد، محل اشكال و احتياط است.

مسأله 1456- كسي كه نشسته1 نماز مي خواند، مي تواند به كسي كه نشسته نماز مي خواند اقتدا كند2 و همچنين كسي كه خوابيده است مي تواند به كسي كه نشسته3 نماز مي خواند اقتدا كند4 ولي كسي كه نشسته نماز مي خواند نمي تواند به كسي كه خوابيده نماز مي خواند اقتدا نمايد.

اين مسأله در رساله آيت الله مكارم نيست.

1- گلپايگاني،: يا خوابيده...

۲- امام خامنه ای ۷۱۴: {پایان مسأله}

بهجت: و با تساوي در هر نقص، اقتدا جايز است، مثل اقتداي نشسته به نشسته، ولي با اختلاف جهات كمال و نقص، مثل اقتداي ايستاده اي كه براي ركوع اشاره مي كند به نشسته اي كه براي ركوع خم مي شود، محل اشكال است. [پايان مسأله]

وحید: وهمچنین کسی که خوابیده به کسی که خوابیده می تواند اقتدا کند و کسی که نشسته به کسی که ایستاده می تواند اقتدا کند ولی کسی که خوابیده به کسی که نشسته نمی تواند اقتدا کند.

3- نوري، مظاهری: يا خوابيده...

4- مظاهری: [پايان مسأله].

خوئي، تبريزي: اقتدا كسي كه خوابيده نماز مي خواند، به كسي كه نشسته يا خوابيده نماز مي خواند محل اشكال است. [پايان مسأله].

سیستانی: اقتدای کسی که خوابیده نماز می خواند مطلقا محل اشکال است چه امام ایستاده باشد چه نشسته چه خوابیده.

فاضل: بنابراحتیاط واجب کسی که خوابیده است نباید به کسی که نشسته و یا خوابیده نماز می خواند اقتدا کند.[پایان مسأله]

گلپايگاني، صافي: كسي كه خوابيده نماز مي خواند، اگر بخواهد به كسي كه خوابيده نماز مي خواند اقتدا نمايد اشكال دارد.

*****

زنجانی: مسأله 1464- کسی که نشسته یا خوابیده نماز می خواند می تواند به کسی که ایستاده یا نشسته نماز می خواند اقتدا کند و کسی که خوابیده نماز می خواند علاوه بر آن می تواند به کسی که خوابیده نماز می خواند اقتدا نماید.

سبحانی: مسأله 1140- هر کس نماز خود را به سبب عذری ناقص می خواند نمی تواند امام جماعت برای دیگران باشد مگر در یک مورد و آن اگر امام جماعت به واسطه عذری با تیمم یا وضوی جبیره ای نماز بخواند می شود به او اقتدا کرد.

مسأله 1457- اگر امام جماعت بواسطه عذري با تيمم يا با وضوي جبيره اي نماز بخواند، مي شود به او اقتدا كرد 1 ولي اگر بواسطه عذري با لباس نجس نماز مي خواند بنابراحتياط واجب نبايد به او اقتدا كرد2.

1- بهجت: كسي كه وظيفه اش وضو بوده، مي تواند به او اقتدا كند، ولي اگر امام با لباس نجس نماز مي خواند، بنابراحتياط واجب نبايد به او اقتدا كرد.

2- گلپايگاني، صافي: اقتداي به او اشكال دارد.

جوادی آملی: بنا بر احتياط مستحب نبايد به او اقتدا كرد..

سبحانی: رجوع کنید به ذیل مسأله 1356.

*****

خوئي، تبريزي: 1466، زنجاني: 1467، سيستاني: 1436 نوري: 1453, وحید1465: مسأله- اگر امام جماعت بواسطه عذري با لباس نجس يا با تيمم يا با وضوي جبيره اي نماز بخواند مي شود به او اقتدا كرد.

مظاهری: مسأله 1127- به کسی که نقص عضو دارد و نمی تواند سجده یا رکوع یا تشهّد را خوب انجام دهد و همچنین کسی که عذر دارد مثلا با لباس نجس یا تیمم نماز می خواند یا مرضی دارد که نمی تواند از بیرون آمدن بول یا غائط خودداری کند می شود اقتدا کرد و نیز زنی که مستحاضه نیست می تواند به زنی که مستحاضه نیست اقتدا کند.

امام خامنه ای: مسأله ۷۱۵- اقتدا به کسی که به سبب عذری با تیمم یا وضوی جبیره و یا با بدن یا لباس نجس نماز میخواند، جایز است.

مکارم: مسأله 1271- اگر امام جماعت با تيمّم يا وضوى جبيره اى نماز مى خواند مى توان به او اقتدا کرد، ولى اگر به واسطه عذرى با لباس نجس از روى ناچارى نماز مى خواند بنابر احتياط مستحب نبايد به او اقتدا کرد، و احتیاط واجب آن است که از اقتدا به کسى که نمى تواند از بيرون آمدن بول و غائط خوددارى کند و همچنين زن مستحاضه اجتناب شود و بطور کلّى هر کس نماز خود را به سبب عذرى ناقص مى خواند حق ندارد امام جماعت براى ديگران شود (بنابر احتياط واجب) مگر آنچه در بالا درباره تيمّم يا وضوى جبيره اى گفته شد.

مسأله 1458- اگر امام مرضي دارد كه نمي تواند از بيرون آمدن بول و غايط خودداري كند1 بنابر احتياط واجب، نمي شود به او اقتدا كرد2.

اين مسأله در رساله امام خامنه ای نيست.

1- سبحانی: نمی شود به او اقتدا کرد.

2- بهجت: و نيز زني كه مستحاضه نيست نمي تواند بنابراحتياط به زن مستحاضه اقتدا نمايد.

خوئي، تبريزي، سيستاني، زنجاني، نوري، وحید: مي شود به او اقتدا كرد و نيز زني كه مستحاضه نيست مي تواند به زن مستحاضه اقتدا نمايد.

مکارم، مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 1357

*****

گلپايگاني، صافي: مسأله 1467- اگر كسي نمي تواند از بيرون آمدن بول و غائط خودداري كند، نمي شود به او اقتدا كرد بنابر احتياط واجب (صافي: بنابراحتياط).

مسأله 1459- بنابراحتياط واجب1 كسي كه مرض خوره يا پيسي دارد2، نبايد امام جماعت شود.

اين مسأله در رساله امام خامنه ای نيست.

1- گلپايگاني: بنابراحتياط مستحبّ...

2- فاضل: و كسي كه حد شرعي خورده است...

*****

اراكي: مسأله 1451- احتياط مستحبّ است كسي كه مرض خوره يا پيسي دارد امام جماعت نشود.

خوئي، تبريزي 1468، سیستانی: مسأله 1439- بهتر اين است كه كسي كه مرض خورده يا پيسي دارد، امام جماعت نشود و بنابراحتياط واجب به كسي كه حد شرعي بر او جاري شده. اقتدا ننمايد و همچنين اهل شهر «خانه نشين» به اعرابي «صحرا نشين» اقتدا نكند.

. سيستاني: و توبه كرده است اقتدا نشود.

زنجاني، صافي: مسأله 1469- كسي كه بیماری خوره يا پيسي دارد، مكروه است امام جماعت شود (زنجاني: بلكه اين كار بر خلاف احتياط استحبابي نيز مي باشد و همچنين مكروه است، كسي كه به جهت مثلاً فلج نمي تواند شرايط قيام را رعايت كند، امام جماعت افراد سالم شود، و بنابراحتياط به كسي كه حد شرعي بر او جاري شده، اقتدا ننمايد، و همچنين اهل شهر «= خانه نشينان» به اعرابي «= صحرا نشين» اقتدا نكند).

بهجت: مسأله 1177- امامت كسي كه مرض خوره يا پيسي دارد، مكروه است مگر براي كسي كه مثل اوست، و امامت براي كساني كه تمايل به امامت او ندارند، مكروه است، و همچنين كسي كه حد شرعي بر او اجرا شده، هر چند توبه كرده و حكم به عدالت او شده باشد مگر براي مثل خودش علي الاظهر، همچنين امامت كسي كه با تيمم نماز مي خواند براي كسي كه با وضو نماز مي خواند، مكروه است.

وحید: مسأله 1467- نماز جماعت خواندن با امام جماعتی که مرض خوره یا پیسی دارد مکروه است و به کسی که حد شرعی بر او جاری شده اقتدا جایز نیست..

مكارم: مسأله 1272- كسي كه بيماري جذام (خوره) يا برص (پيسي) دارد، بنابراحتياط نمي تواند امام جماعت شود حتي براي مثل خودش.

مظاهری: مسأله 1128- بهتر است کسی که مرض خوره یا پیسی دارد و یا حد شرعی بر او جاری شده است و «صحرا نشین» برای «خانه نشین» امام جماعت نشود.