ششم :از مبطلات نماز آن است كه عمداً كلمه اي بگويد كه از آن كلمه قصد معني كند اگر چه معني هم نداشته باشد و يك حرف هم باشد بلكه اگر قصد هم نكند بنابراحتياط واجب بايد نماز را دوباره بخواند در صورتي كه دو حرف يا بيشتر باشد، ولي اگر سهواً بگويد نماز باطل نمي شود.
*****
خوئي، تبريزي: ششم: از مبطلات نماز آن است كه عمداً كلمه اي بگويد كه یک حرف يا بيشتر باشد، اگر چه معني هم نداشته باشد.
اراکی، گلپایگانی، صافی: ششم: از مبطلات نماز آن است که عمدا کلمه ای بگوید که دو حرف یا بیشتر باشد؛ اگر چه معنی هم نداشته باشد؛ ولی اگر سهوا بگوید نماز باطل نمی شود .
زنجانی: ششم: «کلام عمدی» از مبطلات نماز آن است که عمدا لفظی بگوید که دو حرف یا بیشتر باشد اگر چه معنی هم نداشته باشد. ولی اگر سهوا بگوید نماز باطل نمی شود
فاضل: ششم: از مبطلات نماز آن است كه عمداً كلمه اي بگويد و آن را در معنايي استعمال كند ، خواه يك حرف باشد يا بيشتر، و اگر سهواً بگويد نمازش باطل نمي شود.
بهجت: ششم : آن كه عمداً كلمه اي بگويد كه دو حرف يا بيشتر داشته، ولي بي معنا باشد و يا اين كه يك حرف يا بيشتر بوده، ولي معنا داشته باشد.
سيستاني: ششم: از مبطلات نماز آن است كه عمداً تكلّم كند هرچند به كلمه اي كه بيش از يك حرف نداشته باشد، اگر آن حرف در معنای خودش باشد مثل (قِ) كه در زبان عربي به معناي اين است كه (نگهداري كن) يابه معناي ديگري مثل (ب) در جواب كسي كه از حرف دوم الفبا سؤال كند. و چنانچه هيچ معنايي نباشد، اگر مركّب از دو حرف يا بيشتر باشد باز هم بنابراحتياط مبطل نماز است.
وحید: ششم: از مبطلات نماز آن است که عمدا تکلم نماید به لفظی که از دو حرف کمتر نباشد و مفید معنایی باشد چه قصد افاده آن معنی را داشته باشد یا نه، مگر اینکه جاهل قاصر باشد، و هم چنین است –بنابراحتیاط واجب- اگر دو حرف یا بیشتر داشته باشد و مفید معنی هم نباشد و در هر صورت اگر سهوا بگوید نمازش اشکال ندارد. وباید سجده سهو بجا اورد.
مكارم: ششم: حرف زدن. اگر عمداً حرف بزند ، حتّي يك جمله، يا يك كلمه، حتّي كلمه دو حرفي مانند «من» و «ما» نماز او باطل است بلكه بنابراحتياط اگر دو حرف معني دار هم نباشد نماز باطل مي شود (منظور از احتياط در مبطلات نماز آن است كه نماز را تمام كرده بعد اعاده كند). سخن گفتن از روي سهو و فراموشي و نسيان، نماز را باطل نمي كند.
مظاهری: ششم: از مبطلات نماز آن است که عمدا جمله یا کلمه ای بگوید و از آن جمله یا کلمه قصد معنی کند گرچه معنی هم نداشته باشد.
سبحانی: ششم: از مبطلات نماز سخن گفتن است .
مسأله1132-اگر كلمه اي بگويد كه يك حرف دارد، چنانچه آن كلمه معني داشته باشد مثل «ق» كه در زبان عرب به معناي اين است كه نگهداري كن1، چنانچه معني آن را بداند و قصد آن را نمايد ، نمازش باطل مي شود ، بلكه اگر قصد معناي آن را نكند ولي ملتفت معناي آن باشد احتياط واجب آن است كه نماز را دوباره بخواند2.
اين مسأله در رساله آيات عظام بهجت و مظاهری نيست
1- مكارم: و معني آن را قصد كند نمازش باطل است و اگر قصد نكند، امّا متوجّه معني آن باشد، احتياط آن است كه نماز را اعاده كند.
وحید: در صورتی که قصد معنای آن را بکند نماز باطل می شود و هم چنین است –بنابراحتیاط واجب- در صورتی که معنای آن را بداند هر چند قصد معنا نکند و یا مفهم معنا نباشد
2- صافي: [و] بلكه اگر كلمه يك حرفي، معني هم نداشته باشد احتياط، دوباره خواندن آن است.
*****
خوئي، تبريزي، سيستاني: مسأله- اگر سهواً كلمه اي بگويد كه يك حرف يا بيشتر دارد، اگر چه آن كلمه معني داشته باشد، نمازش باطل نمي شود ولي (سيستاني: بنابراحتياط) لازم است بعد از نماز سجده سهو بجا آورد چنانچه خواهد آمد.
زنجاني: مسأله- اگر با عمد لفظي بگويد كه دو حرف يا بيشتر دارد، نمازش باطل مي شود، اگر چه به قصد جدي نباشد، بلكه مثلاً به جهت شوخي آن لفظ را بگويد.
فاضل: مسأله- اگر كلمه اي بگويد چنانچه آن كلمه معني داشته باشد مثل (ق) كه در زبان عرب به معناي اين است كه (نگهداري كن) چنانچه معني آن را بداند و قصد آن معني را نمايد نمازش باطل مي شود، و اگر قصد معنی آن را نكند ولي ملتفت معناي آن باشد نمازش باطل نميشود و نيز اگر آن كلمه معنايي نداشته باشد و او هم آن را در معنايي استعمال نكند ولي اگر دو حرف يا بيشتر باشد در اين دو صورت نيز بنابراحتياط واجب نماز را باطل مي كند.
سبحانی: مسأله- اگر کلمه ای را بگوید که دو حرف دارد مثل «من» و «ما» نماز او باطل می شود و هر گاه کلمه ای بگوید که یک حرف بیشتر نباشد مانند «ق» که در زبان عرب به معنی نگهداری کن است، چنانچه معنی آن را قصد کند نیز نماز او باطل می شود؛ و اگر قصد معنای آن را نکند ولی ملتفت معنای آن باشد احتیاط واجب آن است که نماز را دوباره بخواند.
مسأله 1133- سرفه كردن و آروغ زدن و آه كشيدن1در نماز اشكال ندارد2، ولي گفتن آخ و آه و مانند اينها كه دو حرف است اگر عمدي باشد3نماز را باطل مي كند4.
این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.
1- تبريزي: يا اشاره كردن...
2- زنجاني: ولي اگر عمدي باشد و از آن دو حرف توليد شود، مانند آخ و آه ، نماز را باطل مي كند، بلكه اگر يك حرف هم توليد شود به احتياط واجب نماز را باطل مي كند.
وحید: و ناله کردن عمدی نماز را باطل می کند مگر اینکه جاهل قاصر باشد
3- خوئي، تبريزي، مظاهری: گفتن آخ و آه و مانند اينها، اگر عمدي باشد...
4- بهجت: ولي اگر بگويد «آه من ذنوبي» اشكال ندارد.
*****
مكارم: مسأله- سرفه كردن، آه كشيدن، عطسه زدن، نماز را باطل نمي كند ، هرچند عمدي باشد، ولي گفتن «آخ» و «آه» و مانند اينها كه دو حرف دارد، اگر عمدي باشد بنابراحتياط واجب نماز را باطل مي كند.
سيستاني: مسأله – سرفه كردن و آروغ زدن در نماز اشكال ندارد و احتياط لازم آن است كه در نماز اختياراً «آه» نكشد و ناله نكند و امّا گفتن «آخ» و «آه» و مانند اينها، اگر عمدي باشد نماز را باطل مي كند.
مسأله 1134- اگر كلمه اي را به قصد ذكر بگويد مثلاً به قصد ذكربگويد: «الله اكبر» و در موقع گفتن آن، صدا را بلند كند كه چيزي را به ديگري بفهماند اشكال ندارد1ولي چنانچه به قصد اين كه چيزي به كسي بفهماند بگويد2، اگر چه قصد ذكر هم داشته باشد، نماز باطل مي شود.
این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.
1- خوئي، تبريزي،زنجانی، مظاهری: بلكه اگر به قصد اين كه چيزي به كسي بفهماند كلمه اي را به قصد ذكر بگويد اشكال ندارد.
سيستاني: و همچنين اگر كلمه اي را به قصد ذكر بگويد هرچند بداند كه اين كار سبب مي شود كه كسي متوجّه مطلبي شود اشكال ندارد ولي اگر اصلاً قصد ذكر نكند يا قصد هر دو امر را بكند به نحوي كه لفظ را در هر دو معني به كار برده باشد، نمازش باطل مي شود و امّا اگر قصد ذكر كند و انگيزه اش در گفتن ذكر، متوجّه كردن غير باشد، نمازش صحيح است.
صافي: بلكه چنانچه براي اينكه چيزي را به كسي بفهماند ، به قصد ذكر آن را بگويد، نماز باطل نمي شود.
2- بهجت: كلمه اي را که مناسب مقصودش بگويد...
وحید: یا به قصد ذکر و فهماندن با هم بگوید نماز باطل می شود مگر اینکه جاهل قاصر و در غیر تکبیرة الاحرام باشد و اگر به قصد ذکر بگوید و اما آنچه او را بر این قصد وادار کرده ، فهماندن چیزی به غیر باشد نماز باطل نمی شود
*****
مكارم: مسأله- ذكر خدا، قرائت قرآن و دعا، در هر جاي نماز جايز است، اگر جمله اي را مانند الله اكبر به قصد ذكر خدا بگويد، اما در موقع گفتن، صدا را بلند كند كه چيزي را به ديگري بفهماند اشكال ندارد، ولي دعا و ذكر به زبانهاي غير عربي اشكال دارد.
مسأله 1135- خواندن قرآن درنماز، غير از چهار سوره اي كه سجده واجب دارد و در احكام جنابت گفته شد1و نيز دعا كردن در نماز اشكال ندارد اگر چه به فارسي يا زبان ديگر باشد2.
این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.
1- خوئي، تبريزي: غير از چهار آيه اي كه سجده واجب دارند و در احکام جنابت گفته شد...
زنجاني: غير از چهار آيه اي كه سجده واجب دارند و در مسأله [355 و 1093]گفته شد...
نوری: در مسأله [355 ] گفته شد....
2- گلپايگاني، خوئي، زنجاني، تبريزي، صافي: احتياط مستحبّ آن است كه به غير عربي دعا نكند.
فاضل: احتياط واجب اين است كه به عربي باشد.
مكارم: رجوع کنید به ذیل مسإله [1134].
*****
سيستاني: مسأله- خواندن قرآن در نماز و غیر از چهار آیه ای که سجده واجب دارد، و دعا كردن در نماز اشكال ندارد ولي احتياط مستحبّ آن است كه به غير عربي دعا نكند. حكم چهار آيه اي كه سجده واجب دارد، در احكام قرائت مسأله [983] گفته شد.
بهجت: مسأله- قرآن يا دعا خواندن در نماز اشكال ندارد، مگر چهار آيه اي كه سجده واجب دارند و در مسأله [1093] گذشت يا اين كه دعا خواندن، به طوري كه به نظم واجب در قرائت و يا ذكر واجب صدمه بزند و يا نفرين بر مؤمن باشد كه در اين صورت ، نماز باطل خواهد بود. دعا يا ذكر خداوند متعال به هر لغتي كه مخصوص نمازگزار باشد، در بين نماز اگر چه به عربي نباشد ، مانعي ندارد ولي خلاف احتياط است حتّي در قنوت ولي بنابراحتياط واجب ذكرهاي مستحبي ركوع، سجود و تشهّد را به غير عربي نخواند.
وحید: مسأله- -خواندن قرآن به قصد قرانیت- نه قصد جزئیت در نماز- به غیر از چهار آیه ای که سجده واجب دارد و نیز دعا کردن در نماز اشکال ندارد ولی احتیاط مستحبّ آن است که به غیر عربی دعا نکند.
مسأله 1136- اگر چيزي ازحمد و سوره و ذكرهاي نماز را عمداً1يا احتياطاً چند مرتبه بگويد اشكال ندارد2.
1- خوئي، وحید: بدون قصد جزئيّت...
زنجاني: بدون قصد وجوب يا استحباب ذكر خاص چند مرتبه بگويد اشكال ندارد، ولي اگر از روي وسواس چند مرتبه بگويد چنانچه به مسأله آگاه باشد و بتواند به وسواس عمل نكند گناهکار است و نمازش هم باطل است.
2- اراكي، گلپايگاني: ولي اگر از روي وسواس چند مرتبه بگويد نماز باطل مي شود.
بهجت: مگر اين كه به نظم واجب ديگر، مثل قرائت و يا ذكر واجب صدمه بزند.
صافي، فاضل: ولي اگر از روي وسواس چند مرتبه بگويد اشكال دارد.
وحید: ولی اگر از روی وسواس چند مرتبه بگوید حرام است امّا بطلان نماز، محلّ اشکال است.
سبحانی: مشروط به اینکه از روی وسواس نباشد.
مظاهری: ولی اگر به خاطر وسوسه باشد جایز نیست.
*****
مكارم: مسأله- تكرار كردن آيات حمد و سوره يا ذكرهاي ركوع و سجود و تسبيحات براي ثواب يا براي احتياط مانعي ندارد، اما اگر به خاطر وسوسه باشد اشكال دارد.
مسأله 1137- در حال نماز، انسان نبايد به ديگري سلام كند و اگر ديگري به او سلام كند1، بايد طوري جواب دهد كه سلام مقدّم باشد مثلاً بگويد «السلام عليكم» يا «سلام عليكم» و نبايد «عليكم السلام» بگويد.
1- گلپايگاني، اراكي، صافي: بايد همانطور كه او سلام كرده جواب دهد، مثلاً اگر گفته «سلام عليكم» در جواب بگويد «سلام عليكم»، ولي در جواب «عليكم السلام» (اراكي: بنابراحتياط واجب) بايد بگويد «سلام عليكم».
خوئي، تبريزي: بنابراحتياط واجب بايد همانطور كه او سلام كرده، جواب دهد مثلاً اگر گفته «سلام عليكم» در جواب بگويد «سلام عليكم» ولي در جواب «عليكم السلام» هر صيغه اي كه مي خواهد مي تواند بگويد.
وحید: باید همانطور که او سلام کرده جواب دهد، مثلا اگر گفته «سلام عليكم» در جواب بگويد «سلام عليكم» مگر در جواب «عليكم السلام» که بنابراحتیاط واجب باید بگوید: «سلام علیکم»
سيستاني: بايد جواب دهد ولي جواب بايد مثل سلام باشد يعني نبايد بر اصل سلام اضافه داشته باشد مثلاً نبايد در جواب بگويد «سلام عليكم و رحمة الله و بركاته» بلكه بنابراحتياط لازم نبايد لفظ «عليكم » يا «عليك» را بر لفظ سلام در جواب مقدم بدارد اگر آن كسي كه سلام كرده اينچنين نكرده باشد؛ بلكه احتياط مستحب آن است كه جواب كاملاً همانطور كه او سلام كرده باشد مثلاً اگر گفته «سلام عليكم» در جواب بگويد «سلام عليكم» و اگر گفته «سلام عليك» بگويد «سلام عليك» ولي در جواب «عليكم السلام» مي تواند «عليكم السلام» يا «السلام عليكم» يا «سلام عليكم» بگويد.
مكارم: جواب او واجب است امّا جواب بايد مانند سلام باشد مثلاً اگر گفت «السلام عليك» در جواب بگويد «السلام عليك» و اگر بگويد «سلام عليكم» در جواب بگويد «سلام عليكم» حتّي اگر بگويد «سلام» در جواب بايد بگويد «سلام».
بهجت: بايد مثل سلام او جواب دهد، بنابراين اگر گفت : «سلام عليكم» جواب بگويد : «سلام عليكم» و اگر گفت : «السلام عليك» بايد در جواب بگويد : «السلام عليك».
مظاهری: باید جواب او را بدهد.
*****
زنجاني: مسأله- در حال نماز، انسان نبايد به ديگري سلام كند ولي بايد جواب سلام مسلمان ممیز را بدهد، به این شکّل که اگر سلام کننده کلمه «سلام» را بر «عليكم» و مانند آن مقدم داشت، بايد نمازگزار در جواب سلام را مقدم دارد و به احتياط مستحبّ از ساير جهات نيز همانطور كه او سلام كرده جواب دهد ، مثلاً اگر «السلام» - با الف و لام- گفته او نيز با الف و لام جواب بگويد، و اگر «عليكم » به صيغه جمع – گفته، او نيز به صيغه جمع جواب دهد، و چنانچه سلام كننده «عليكم» و مانند آن را بر سلام مقدم داشت، بنابراحتياط واجب با صيغه هاي سلامي كه در قرآن وارد شده است مانند «سلام عليك» يا «سلام عليكم» به قصد اين كه از قرآن است جواب بگويد.
مسأله 1138-انسان بايد جواب سلام را چه در نماز يا در غيرنماز فوراً بگويد 1و اگر عمداً يا از روي فراموشي جواب سلام را به قدري طول دهد، كه اگر جواب بگويد، جواب آن سلام حساب نشود، چنانچه در نماز باشد نبايد جواب بدهد و اگر در نماز نباشد، جواب دادن واجب نيست.
1- وحید: فورا طوری بگوید که عرفا جواب آن سلام باشد...
*****
مكارم: مسأله- در غير نماز هم جواب سلام واجب، اما سلام كردن مستحبّ است و بايد جواب را طوري بگويد كه جواب سلام محسوب شود، يعني اگر زياد فاصله بيندازد كه جواب محسوب نشود كار حرامي كرده و جواب دادن واجب نيست.
مسأله 1139- بايد جواب سلام را طوري بگويد كه سلام كننده بشنود، ولي اگر سلام كننده كر باشد1چنانچه انسان به طور معمول جواب او را بدهد كافي است2.
این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.
1- خوئي، تبريزي، وحید، مظاهری: يا سلام داده و تند رد شود...
فاضل: بايد با بلند كردن صدا يا با اشاره، طوري جواب او را بدهد كه بشنود يا متوجّه جواب سلام شود.
سيستاني: يا سلام داده و تند رد شود، چنانچه ممكن باشد كه جواب سلام را با اشاره يا مانند آن به او بفهماند جواب دادن لازم است و در غير اين صورت، جواب دادن در غير نماز لازم نيست و در نماز جايز نيست.
مكارم: يا درمحيطي است كه سر و صدا زياد است، چنانچه به طور معمول جواب دهد كافي است و احتياط آن است كه با اشاره نيز به او بفماند.
2- گلپايگاني، صافي: و درصورت امكان با حركت لب يا اشاره جواب را بفهماند.
تبريزي: و چنانچه سلام را در نامه يا با سفارش شخصي بفرستد جواب واجب نيست.
*****
زنجاني: مسأله- بايد جواب سلام را به سلام كننده بفهماند، اگر چه سلام كننده كر باشد، و لازم نيست جواب سلام را طوري بگويد كه سلام كننده بشنود، و اگر فهماندن جواب سلام به سلام كننده ممكن نباشد، مثل اين كه شخص به انسان سلام كند و به سرعت رد شود، و يا از تلويزیون يا راديو سلام بدهد، ظاهراً جواب سلام لازم نيست.
مسأله 1140- نمازگزار1جواب سلام را به قصد جواب2بگويد نه به قصد دعا3.
این مسأله در رساله آیت الله مظاهری نیست.
1- نوري، فاضل: بايد نمازگزار ...
2- اراكي: به قصد قرآن...
3- مكارم: به قصد جواب بگويد نه به قصد قرائت بعضي از آيات قرآن و مانند آن.
*****
گلپايگاني، صافي: مسأله- جواب سلام را بايد به قصد ردّ تحيّت بگويد، نه به قصد قرآن يا دعا.
خوئي، تبريزي: مسأله- واجب نيست كه نمازگزار جواب سلام را به قصد دعا بگويد، يعني از خداوند عالم براي كسي كه سلام كرده سلامتي بخواهد . بلكه به قصد تحيّت نيز بگويد، مانعي ندارد.
سيستاني: مسأله- واجب است نماز گزار جواب سلام را به قصد تحيّت بگويد و مانعي ندارد كه قصد دعا هم بكند يعني از خداوند عالم براي كسي كه سلام كرده سلامتي بخواهد.
زنجاني: مسأله- جواب سلام رابايد به قصد تحيّت (یعنی قصد احترام) مخاطب بگويد و لازم نيست در جواب سلام قصد دعا هم داشته باشد يعني از خداوند عالم براي كسي كه سلام كرده سلامتي بخواهد.
بهجت: مسأله- نمازگزار مي تواند بجاي ردّ سلام، جواب سلام را به قصد دعا بگويد.
وحید: مسأله- باید نمازگزار جواب سلام را به قصد تحیت بگوید هر چند در نظر گرفتن دعا هم مانعی ندارد.
مسأله 1141- اگر زن يا مرد نامحرم يا بچه مميّز، يعني بچه اي كه خوب و بد را مي فهمد1، به نمازگزار سلام كند2، نمازگزار بايد3جواب او را بدهد4.
این مسأله در رساله آیت الله مظاهری نیست.
1- بهجت: و به معناي سلام آگاه است...
2- مكارم: به نمازگزار يا غير نمازگزار سلام كند جواب او واجب است.
3- اراكي، فاضل: نمازگزار مي تواند ...
4- گلپايگاني، صافي: ولي درجواب سلام زن بايد بگويد: «سلام عليك» و كاف را زير و زبر و پيش ندهد.
خوئي، تبريزي: ولي درسلام زن كه «سلام عليك» بگويد، بايد بگويد: «سلام عليك».و كاف را زير و زبر و پيش ندهد. (تبريزي: و بعيد نيست در صورتي كه كاف را زن با زبر گفته در جواب با زير بگويد عيبي نداشته باشد).
فاضل: و بهتر است به قصد دعا، جواب بگويد.
سيستاني: و اگر زن به لفظ «سلام عليك» سلام كند، مي تواند در جواب بگويد: «سلام عليك» يعني كاف را زير دهد.
وحید: ولی اگر زن در سلام بگوید : «سلام علیک» بنابراحتیاط واجب باید نمازگزار بگوید «سلام علیک» و کاف را زیر و زبر ندهد.
*****
زنجانی: مسأله- اگر زن یا مردی نامحرم مسلمان یا بچه ممیز مسلمان ، یعنی بچه ای که خوب و بد را می فهمد سلام کند باید جواب او را بگوید ، چه در حال نماز باشد ، چه نباشد.
مسأله 1142- اگرنمازگزار جواب سلام را ندهد معصيت كرده ولي نمازش صحيح است.
این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.
مسأله 1143- اگر كسي به نمازگزار غلط سلام كند1، به طوري كه سلام حساب نشود، جواب او واجب نيست2.
این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.
1- سيستاني: بنابراحتياط واجب بايد صحيح جواب بگويد.
2- بهجت: مگر اين كه احتمال بدهد كه سلام كننده نمي تواند به طور صحيح سلام دهد، كه در اين صورت ردّ سلام واجب است.
فاضل: و اگر سلام حساب شود جواب او واجب است و بهتر است به قصد دعا جواب بدهد.
گلپايگاني، صافي، نوري: جواب او جايز نيست. (صافي: ولي اگر سلام حساب شود جواب او واجب است).
*****
زنجاني: مسأله- اگر كسي غلط سلام كند به طوري كه سلام حساب نشود، جواب او واجب نيست ، و چنانچه در حال نماز باشد جايز نيست.
مكارم: مسأله- هرگاه سلام از روی مسخره یا شوخی باشد و یا طوری غلط بگوید که سلام حساب نشود جواب آنها لازم نيست و احتیاط واجب آن است که در جواب سلام غیر مسلمان فقط «سلام» بگوید یا تنها «علیک».
وحید: مسأله- اگر کسی به نمازگزار غلط سلام کند به طوری که سلام حساب شود جواب او واجب و بنابراحتیاط باید به طور صحیح باشد ، ولی اگر به طوری باشد که سلام حساب نشود جواب او جایز نیست.
مسأله 1144-جواب سلام كسي كه از روي مسخره يا شوخي سلام مي كند1واجب نيست2و احتياط واجب آن است كه در جواب سلام مرد و زن غير مسلمان بگويد: «سلام» يا فقط «عليك»3.
این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.
1- گلپايگاني، زنجاني: و جواب سلام مرد و زن غير مسلمان...
خوئي، تبريزي، سيستاني: و جواب سلام مرد و زن غير مسلمان در صورتي كه ذمّي نباشند واجب نيست و اگر ذمّي باشند بنابراحتياط واجب به كلمه «عليك» اكتفا شود.
2- گلپايگاني، صافي، زنجاني: و چنانچه در نماز باشد جايز نيست (صافي: و جواب سلام غير مسلمان در نماز جايز نيست و در غير حال نماز به گفتن «عليك» اكتفا شود).
وحید: و جواب سلام مرد و زن غیر مسلمان بنابراحتیاط واجب است. و در جواب اکتفا کند به کلمه «سلام» یا کلمه «علیک» هر چند احوط آن است که به کلمه «علیک » جواب بگوید.
3- فاضل: احتياط واجب آن است كه در جواب سلام مرد و زن غير مسلمان اهل ذمّه بگويد«عليك».
مظاهری: خوب است در جواب سلام غیر مسلمان گفته شود «علیک».
مكارم: رجوع کنید به ذیل مسأله 1143.
*****
بهجت: مسأله- جواب سلام كسي كه مسلمان نيست، در نماز ، واجب نيست بلكه جايز هم نيست؛ ولي در غير نماز، ممكن است جواب به لفظ «سلام» فقط يا «عليك» فقط، جايز باشد؛ مگر اين كه مصلحتي در كار باشد كه در اين صورت با قصد قرآن خواندن، «سلام عليك» يا «سلام عليكم» مي گويد كه در اين صورت، جايز و گاهي خوب و گاهي واجب مي شود.
مسأله 1145- اگر كسي به عده اي سلام كند، جواب سلام او بر همه آنان واجب است، ولي اگر يكي از آنان جواب دهد كافي است.
مسأله 1146-اگر كسي به عده اي سلام كند و كسي كه سلام كننده قصد سلام دادن به او را نداشته، جواب دهد، باز هم جواب سلام او بر آن عده واجب است.1
اين مسأله دررساله آيات عظام: بهجت و مكارم وسبحانی ومظاهری نيست
1-وحید:جواب سلام اوازدیگران ساقط می شود
مسأله 1147- اگر به عده اي سلام كند و كسي كه بين آنها مشغول نماز است شكّ كند كه سلام كننده قصد سلام كردن به او را هم داشته يا نه، نبايد جواب بدهد، و همچنين است1اگر بداند قصد او را هم داشته ولي ديگري جواب سلام را بدهد2. اما اگر بداند كه قصد او را هم داشته 3و ديگري جواب ندهد4، بايد جواب او را بگويد5.
این مسأله در رساله آیت الله مظاهری نیست.
1- سيستاني: بنابراحتياط واجب...
2- زنجاني: ولي مي داند ديگري جواب سلام را مي دهد...
3- بهجت: يا اين كه به وسيله اي بفهمد كه فقط او را قصد كرده است...
4- زنجاني: يا شكّ داشته باشد ديگري جواب سلام را مي دهد يا نه...
سيستاني: يا شكّ كند كه جوابش را داده اند يا نه...
5- تبريزي: و [اگر] قبل از آن كه ديگري جواب دهد او جواب بگويد، مانعي ندارد.
بهجت: ولي اگر بچه مميزي هم جواب سلام را داد، بنابرأظهر از نمازگزار و ديگران ساقط مي شود.
مسأله 1148-سلام كردن مستحبّ است1و خيلي سفارش شده است2كه سواره بر پياده و ايستاده به نشسته و كوچكتر به بزرگتر سلام كند3.
1- مكارم: سلام كردن از مستحبات مؤكّد است و در قرآن مجيد و روايات اسلامي روي آن تأكيد فراوان شده است...
2- سيستاني: در روايت است ...
وحید: در اخبار سفارش شده است...
مکارم :و سزاوار است...
3- زنجانی: و ا گر مسلمان ممیّزی سلام کرد، جواب دادن آن بر مکلف واجب است.
مسأله 1149-اگر دو نفر با هم به يكديگر سلام كنند، بر هر يك واجب است جواب سلام ديگري را بدهد1.
1- خوئي، تبريزي، سيستاني، مكارم، زنجاني، وحید: بنابراحتياط واجب (وحید: بنابراحتیاط) بايد هر يك جواب سلام ديگري را بدهد.
*****
بهجت: مسأله- اگر دو نفر با هم در يك زمان به يكديگر سلام كنند بر هر يك واجب است جواب سلام ديگري را بدهد ولي احتمال دارد كه بر هيچكدام ردّ سلام واجب نباشد، و اگر كسي به يكي از دو نفر – بدون تعيين – سلام كرد، جواب سلام بر هيچكدام واجب نيست و درحال نماز جايز نيست.
مسأله اختصاصي
مكارم: مسأله 1029- اين كه بعضي در جواب سلام مي گويند: «سلام از من » كافي است اما بهتر است به آن قناعت نکرده و پاسخ سلام را جداگانه بگوید.
مسأله 1150- در غير نماز، مستحب است جواب سلام را بهتراز سلام بگويد مثلاً اگر كسي گفت «سلام عليكم» در جواب بگويد «سلام عليكم و رحمة الله»
اين مسأله در رساله آيت الله بهجت نيست
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
(1).gif)
(1)(3).jpg)
.jpg)
