قصد اقامت و مسافت شرعی‏

سؤال 657. من در جايى کار مى کنم که کمتر از مسافت شرعى با شهر مجاور فاصله دارد و چون هيچ يک از دو مکان، وطن من نيست، لذا در محل کارم قصد اقامت ده روز مى کنم تا نمازم را تمام خوانده و بتوانم روزه بگيرم، و هنگامى که در محل کارم قصد اقامت ده روز مى کنم، در خلال آن مدت و بعد از آن قصد رفتن به شهر مجاور نمى کنم، حکم شرعى من در حالت هاى زير چيست؟

1. اگر قبل از پايان ده روز به خاطر حادثه اى يا کارى به آن شهر بروم و بعد از تقريباً دو ساعت، به محل کارم برگردم؟

2. اگر بعد از پايان ده روز به قصد رفتن به محله معيّنى به آن شهر بروم و از مقدار مسافت شرعى تجاوز نکنم و بعد از يک شب توقف، به محل اقامتم برگردم؟

3. بعد از پايان ده روز به قصد رفتن به محله معيّنى به آن شهر بروم، ولى بعد از رسيدن به آن محله، تصميم به رفتن به محله ديگرى که با محل اقامت من بيشتر از مسافت شرعى فاصله دارد، بگيرم؟

  جواب: 1و2: اگر از ابتداء، قصد خروج نداشته باشيد، بعد از استقرار حکم تمام بودن نماز در محل اقامت هرچند با خواندن حداقل يک نماز چهار رکعتى در آن جا باشد، خارج شدن از آن جا به مقدار کمتر از مسافت شرعى، در يک يا چند روز، به قصد اقامت ضرر نمى رساند، و در اين صورت فرقى نمى کند که خروج قبل از پايان ده روز باشد يا بعد از آن، و تا مسافرت جديدى انجام نشده، نماز تمام و روزه صحيح است.

  3. رفتن به محله هاى ديگر شهر محل اقامت، هرچند با محله قصد اقامت به مقدار مسافت شرعى فاصله داشته باشد، به قصد اقامت و حکم آن ضرر نمى رساند، ولى اگر پس از قصد اقامت در شهرى به شهر ديگرى که با شهر محل اقامت به مقدار مسافت شرعى فاصله دارد برود، قصد اقامت قبلى وى به هم مى خورد و بعد از برگشت به محل اقامت، بايد دوباره قصد نمايد.

سؤال 658. اگر مسافر بعد از خروج از وطن، از راهى عبور کند که صداى اذان وطن اصلى خود را بشنود و يا ديوار خانه هاى آن را ببيند، آيا به مسافت شرعى ضرر مى رساند؟

  جواب: تا از وطن خود عبور نکرده، ضررى به مسافت شرعى نمى رساند و مسافرتش قطع نمى شود، ولى تا در داخل محدوده بين وطن و حدّ ترخّص آن هست، حکم مسافر بر او جارى نمى شود.

سؤال 659. محل کار من که در آن جا سکونت هم دارم، غير از وطن اصلى ام است و با آن بيش از مسافت شرعى فاصله دارد، و محل کارم را هم وطن خود قرار نداده ام و امکان دارد فقط براى چندين سال در آن جا بمانم. گاهى از آن جا براى انجام مأموريت ادارى به مدت دو يا سه روز در ماه خارج مى شوم، آيا هنگامى که از شهرى که در آن سکونت دارم به مقدارى بيش از مسافت شرعى خارج شده و بر مى گردم، واجب است در بازگشت قصد اقامت ده روز کنم يا خير؟ و اگر قصد اقامت ده روز واجب است، تا چه مسافتى مى توانم به اطراف شهر بروم؟

  جواب: اگر از شهرى که در آن سکونت داريد، به مقدار مسافت شرعى خارج شويد، هنگام مراجعت بايد دوباره قصد اقامت ده روز نماييد، و در صورتى که قصد اقامت ده روز به طور صحيح تحقق پيدا کرد و حکم تمام خواندن نماز هرچند با خواندن حداقل يک نماز چهار رکعتى محقق شد، خروج به کمتر از مسافت شرعى ضررى به حکم اقامت نمى زند، همچنان که در خلال ده روز قصد خروج به باغ ها و مزرعه هاى محل اقامت، به قصد اقامت آسيبى نمى رساند.

سؤال 660. اگر شخصى براى چندين سال در چهار کيلومترى وطنش باشد و هر هفته به خانه اش برود، هنگامى که اين شخص به محلى مسافرت کند که فاصله آن با وطنش بيست و پنج کيلومتر و با مکانى که چندين سال در آن درس خوانده است، بيست و دو کيلومتر است، نماز او چه حکمى دارد؟

  جواب: اگر از وطنش به آن جا مسافرت کند، نماز قصر است.

سؤال 661. مسافرى قصد رفتن به سه فرسخى را دارد، ولى از ابتدا در نظر دارد که در بين راه از راه فرعى براى انجام کار معيّنى به يک فرسخى برود و سپس به مسير اصلى برگشته و به سفر خود ادامه دهد، نماز و روزه اين مسافر چه حکمى دارد؟

  جواب: حکم مسافر را ندارد و ضميمه کردن مقدار راهى که با خروج از مسير اصلى و بازگشت به آن پيموده، براى تکميل مسافت شرعى کافى نيست.

سؤال 662. با توجه به فتواى امام خمينى(قدّس سرّه) مبنى بر وجوب قصر نماز و افطار هنگام سفر به هشت فرسخى، اگر مقدار رفتن کمتر از چهار فرسخ باشد، ولى در بازگشت، به علت مشکلات راه و نبودن ماشين، مجبور به پيمودن مسافتى بيش از شش فرسخ شود، آيا بايد نماز را شکسته خواند و روزه را افطار کرد؟

  جواب: اگر رفتن کمتر از چهار فرسخ باشد و مسير بازگشت هم به مقدار مسافت شرعى نباشد، نماز تمام و روزه صحيح است.

سؤال 663. کسى که از محل سکونت خود به محل ديگرى که کمتر از مسافت شرعى است، سفر کند و در خلال ايام هفته چندين بار از آن محل به محله هاى ديگر برود، به طورى که مجموع مسافت بيش از هشت فرسخ شود، چه وظيفه اى دارد؟

  جواب: اگر هنگام خارج شدن از منزل قصد پيمودن مسافت شرعى را نداشته و فاصله بين مقصد اول و محله هاى ديگر هم به مقدار مسافت شرعى نباشد، حکم مسافر را ندارد.

سؤال 664. اگر انسان به قصد رفتن به مکان معيّنى از شهر خود خارج شود و در آن جا به گردش بپردازد، آيا اين گردش جزء مسافتى که از منزل پيموده، محسوب مى شود؟

  جواب: گردش در مقصد جزء مسافت محسوب نمى شود.

سؤال 665. آيا هنگام قصد اقامت، جايز است نيّت خروج از محل اقامت به محل ديگرى را که کمتر از چهار فرسخ با آن فاصله دارد بنمائيم؟

  جواب: قصد خروج از محل اقامت به اندازه کمتر از مسافت شرعى اگر به صدق اقامت ده روز ضرر نزند مثل بيرون رفتن از آن جا به مدت چند ساعت از روز يا شب براى يک بار يا چند بار به شرطى که مجموع ساعات خروج از شش، هفت ساعت بيشتر نشود، در اين صورت، قصد خروج به قصد اقامت لطمه نمى زند.

سؤال 666. با توجه به اين که رفت و آمد از محل سکونت به محل کار که بيشتر از بيست و چهار کيلومتر از هم فاصله دارند، موجب مى شود که نماز تمام خوانده شود، اگر من از شهرى که در آن کار مى کنم به خارج از آن و يا شهر ديگرى که فاصله آن با محل کارم به مقدار مسافت شرعى نيست، بروم و قبل از ظهر يا بعد از ظهر به محل کارم برگردم، آيا باز هم نمازم تمام است؟

  جواب: به مجرد خارج شدن از محل کار به مقدار کمتر از مسافت شرعى، هرچند ارتباطى با کار روزانه شما نداشته باشد، حکم نماز و روزه شما در محل کار تغيير نمى کند، و فرقى هم نمى کند که قبل از ظهر به محل کارتان برگرديد يا بعد از ظهر.

سؤال 667. شخصی از وطن به مقصد شهری مسافرت می کند که تا اول آن شهر مسافت شرعی نیست لکن تا نقطه ای که مقصود اوست (مثلاً منزل دوستش) مسافت شرعی می باشد، آیا برای محاسبه مسافت شرعی اول شهر ملاک است یا نقطه ای که در آن شهر مقصود فرد می باشد؟

  جواب: اگر برای نقطه خاصی سفر نکرده بلکه مقصود او خود شهر است، اول شهر ملاک است اما اگر نقطۀ خاصی مد نظر است مثلاً دوستی او را به منزل یا باغی که در داخل همان شهر است دعوت کرده، در محاسبه مسافت، همان نقطه باید در نظر گرفته شود.

سؤال 668. من هر هفته براى زيارت حضرت معصومه(سلام الله عليها) و انجام اعمال مسجد جمکران به شهر قم مسافرت مى کنم، آيا در اين سفر نمازم را تمام بخوانم يا شکسته؟

  جواب: در اين سفر حکم ساير مسافرين را داريد و نماز شما قصر است.

سؤال 669. محل تولد من شهر کاشمر است و از سال 1345 هجرى شمسى تا سال 1369 ساکن تهران بوده ام و آن جا را وطن براى خود انتخاب کردم، و مدت سه سال است که همراه با خانواده ام براى ماموريت ادارى به بندرعباس آمده و کمتر از يک سال ديگر به شهر تهران که وطن من است، باز خواهم گشت. با توجه به اين که در مدتى که در بندرعباس هستم، هر لحظه امکان دارد براى مأموريت به شهرهاى تابع بندرعباس بروم و مدتى در آن جا بمانم و زمان مأموريت هاى ادارى هم که به من ارجاع مى شود، قابل پيش بينى نيست، خواهشمندم اولاً: حکم نماز و روزه مرا بيان فرماييد.

ثانياً: با توجه به اين که در اغلب اوقات يا در بعضى از ماه هاى سال براى چند روز در مأموريت ادارى به سر مى برم، آيا کثير السفر محسوب مى شوم يا خير؟

ثالثاً: با توجه به اين که همسرم خانه دار و متولد تهران است و با من به بندرعباس آمده و ساکن آن شده است، حکم شرعى نماز و روزه وى چيست؟

  جواب: نماز و روزه شما در محل کار فعلى تان که وطن شما نيست، حکم نماز و روزه مسافر را دارد، يعنى نماز شکسته است و روزه تان صحيح نيست، مگر آن که در آن جا قصد اقامت ده روز کنيد و يا در هر ده روز حداقل يک بار به خاطر کارى که مربوط به وظيفه شما است، مسافرت نماييد؛ و اما همسرتان که در محل کار همراه شما است، اگر قصد اقامت ده روز کرده باشد، نماز وى تمام و روزه اش صحيح است و در غير اين صورت نمازش شکسته است و نمى تواند روزه بگيرد.

سؤال 670. شخصى قصد اقامت ده روز در جايى کرده است، به خاطر اين که مى دانسته که ده روز در آن جا مى ماند و يا تصميم بر ماندن داشته است ولى بعد از آن که با خواندن يک نماز چهار رکعتى، حکم تمام خواندن نماز بر او مترتّب شد، مسافرتى غير ضرورى براى وى پيش مى آيد، آيا رفتن به آن سفر براى او جايز است؟

  جواب: سفر او اشکال ندارد، هرچند غير ضرورى باشد.

سؤال 671. اگر فردى براى زيارت حرم امام رضا(عليه الصلوة والسلام) مسافرت نمايد و با آن که مى داند کمتر از ده روز در آن جا خواهد ماند ولى براى اين که نمازش تمام باشد، قصد اقامت ده روز مى کند، اين کار او چه حکمى دارد؟

  جواب: اگر مى داند که در آن جا ده روز نمى ماند، قصد اقامت ده روز معنا و اثرى ندارد و بايد در آن جا نمازش را شکسته بخواند.

سؤال 672. مأمورين غير محلى که هيچ گاه ده روز در شهر محل کار نمى مانند، ولى مسافرت آنان کمتر از مسافت شرعى است، از جهت تمام يا شکسته بودن نماز چه وظيفه اى دارند؟

  جواب: در فرض سؤال، هرگاه ده روز در جايى اقامت نكنند، در غير سفر اول (و دوم در ابتداى كار) سفرشان شغلى محسوب مى شود و در محل سكونت، محل كار و بين آن دو نمازشان تمام است.

سؤال 673. کسى که به جايى مسافرت کرده و نمى داند چه مقدار در آن جا خواهد ماند، ده روز يا کمتر، چگونه بايد نماز بخواند؟

  جواب: وظيفه شخص مردد تا سى روز قصر است و از آن به بعد بايد نمازش را تمام بخواند، هرچند در همان روز بخواهد برگردد.

سؤال 674. کسى که در دو مکان تبليغ مى کند و قصد اقامت ده روز هم در آن منطقه دارد، نماز و روزه اش چه حکمى دارد؟

  جواب: اگر از نظر عرف دو مکان محسوب شوند، قصد اقامت در هر دو محل و يا در يکى از آن دو با قصد رفت و آمد به مکان ديگر در خلال ده روز، صحيح نيست.