۱- تقوا سبب هدایت یافتن از قرآن است. ﴿ذَٰلِکَ ٱلۡکِتَٰبُ لَا رَیۡبَۛ فِیهِۛ هُدٗى لِّلۡمُتَّقِینَ ٢﴾[البقره: ۲] «این کتاب آسمانی است! بدون شک در آن برای پرهیزگاران راهنمایی و هدایت است».
{۲} سبب رستگاری
۲- تقوا سبب رستگاری است. ﴿أُوْلَٰٓئِکَ عَلَىٰ هُدٗى مِّن رَّبِّهِمۡۖ وَأُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ ۵﴾ [البقره: ۵] «این چنین کسانی، هدایت و رهنمود خدای خویش را دریافت کرده و حتماً رستگارند»
«و اگر آنان ایمان میآوردند و پرهیزگاری میکردند (پروردگار پاداش نیکی بدانان میداد و چنین) پاداشتی که نزد خدا (محفوظ) است بهتر (از افسانهها و بد نهادیها) است، اگر (علم و دانشی میداشتند و) میدانستند».
«محبت خواستنیهای (مادی) از (جمله) زنان و فرزندان و اموال هنگفت از طلا و نقره، و اسبهای نشاندار، و چهار پایان و زراعت، برای مردم آراسته شده است، اینها (همه) کالا و متاع (زود گذر) زندگی دنیاست. و (حال آنکه) سر انجام نیک نزد الله است. بگو: «آیا شما را به بهتر از اینها خبر دهم؟» برای کسانیکه تقوا پیشه کردهاند، در نزد پروردگارشان باغهایی است که از زیر (درختان) آنها نهرها روان است، در آن جاودانه خواهند بود. و همسرانی پاکیزه (دارند)، و (همچنین) از خشنودی الله (برخور دارند) و الله به (احوال) بندگان بیناست».
«آری! اگر بردباری (در کارزار) داشته باشید و (از معصیت خدا و مخالفت با پیغمبرص) پرهیزگاری کنید، و آنان (یعنی دشمنان مشرک) هم اینک بر شما تاخت آرند، پروردگارتان با پنج هزار فرشتهی یورشگر و نشانگذار، شما را یاری کند».
۱۸- تقوا از اسباب رستگاری است.
﴿وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ لَعَلَّکُمۡ تُفۡلِحُونَ ١٨٩﴾
«و از (مخالفت با پروردگار و خشم) خدا بپرهیزید، باشد که رستگار گردید».
۱۹- الله متعال برای باتقوایان بهشتی مهیا کرده است که پهنای آن به وسعت آسمانها و زمین است.
«و (با انجام اعمال شایسته و بایسته) به سوی آمرزش پروردگارتان، و بهشتی بشتابید و بر همدیگر پیشی گیرید که بهای آن (برای مثال، همچون بهای) آسمانها و زمین است؛ (و چنین چیز با ارزشی) برای پرهیزگاران تهیّه دیده شده است».
۲۰- تقوا از اسباب دستیابی به پاداش بسیار بزرگ است.
«و اگر (در برابر آزمایش مالی و جانی) بردباری کنید ، و تقوا پیشه سازید، (بدانید که) این از کارهای مهم و سترگی است (که باید بر انجام آنها عزم را جزم کرد)».
۲۳- برای پرهیزگاران باغهایی است که نهرهایی در زیر آنها جاری است.
«ولی آنان که از (خشم) پروردگارشان (با انجام طاعات و ترک منهیّات) میپرهیزند، بهشت از آن ایشان است که در زیر (درختان) آن رودخانهها روان است، و جاودانه در آن میمانند. (این) پذیرائی از جانب الله است، و آنچه در نزد الله است؛ برای نیکوکاران بهتر است».
«و اگر صفا و صمیمیّت (میان خود) راه بیندازید و (جور و جفا و کدورت پیشین را ترک گوئید و با اصلاح حال و دادگری پیش گرفتن) پرهیزگاری کنید، (خداوند از تقصیر و لغزش شما میگذرد) چرا که خداوند بس آمرزندهی مهربان است».
«ای مؤمنان! از خدا بترسید (و از اوامر او اطاعت کنید و از نواهی او اجتناب ورزید) و برای تقرّب به خدا با طاعت و عبادت و اعمال شایسته و بایسته وسیله بجوئید و در راه او جهاد کنید تا این که رستگار شوید».
۲۸- با تقوایان از هدایت ها و مواعظ کتابهای آسمانی بهرمند هستند.
«و در پی آنها ( پیامبران پیشین) عیسی پسر مریم را فرستادیم که تصدیقکنندهی توراتی بود که پیش از او فرستاده شده بود، و انجیل را که در آن هدایت و نور بود به او دادیم که تصدیقکنندهی تورات پیش از او بود، و هدایت و موعظهای برای پرهیزگاران بود».
۲۹- تقوا از اسباب آمرزش گناهان و دخول به باغهای بهشت است.
«و اگر اهل کتاب (اعم از مسیحیان و یهودیان، به جای دشمنانگی و تباهکاری، به اسلام بگروند و) ایمان بیاورند و پرهیزگاری پیشه کنند، گناهانشان را میزدائیم (و زشتیها و پلشتیهای گذشتهی ایشان را میبخشیم) و آنان را به باغهای پرنعمت بهشت داخل میسازیم».
۳۰- تقوا از اسباب برطرف شدن گناه در خوراکی ها است.
«بر کسانی که ایمان آوردهاند و کارهای شایسته انجام دادهاند، گناهی به سبب آنچه (از مسکرات پیش از تحریم آن) نوشیدهاند متوجّه آنان نیست، اگر (از محرّمات) بپرهیزند و (بدانچه دربارهی تحریم نازل شده است) ایمان بیاورند و کارهای شایسته انجام دهند. بعد از آن (هم از محرّمات) بپرهیزند و (به احکام نازله دربارهی تحریم) ایمان داشته باشند. سپس (باز هم درجات تقوا را طی کنند و از محرّمات) بپرهیزند و همهی کارهای خود را نیکو کنند، و خداوند نیکوکاران را دوست میدارد».
«زندگی دنیا (که کافران تنها آن را زندگی میدانند) سرگرمی و بازیچهای بیش نیست، و سرای آخرت (جهان حقیقی است و) برای پرهیزگاران بهتر (از این جهان فانی) است. آیا (این امر بدیهی را) نمیفهمید (و سود و زیان خود را نمیدانید)»
۳۳- پرهیزگاران از گناه کسانی که آیات خدا را به تمسخر میگیرند نجات مییابند.
«هرگاه دیدی کسانی به تمسخر و طعن در آیات (قرآنیِ) ما میپردازند، از آنان روی بگردان (و مجلس ایشان را ترک کن و با آنان منشین) تا آن گاه که به سخن دیگری میپردازند. اگر شیطان (چنین فرمانی را) از یاد تو برد (و دستور الهی را فراموش کردی)، پس از به خاطر آوردن (و یاد کردن فرمان، از پیش ایشان برخیز و) با قوم ستمکار منشین. کمترین چیزی از حساب آنان (که دربارهی قرآن یاوهسرائی میکنند) به حساب پرهیزگاران گرفته نمیشود ولیکن (باید پرهیزگاران نشست و برخاستشان با چنین بزهکارانی برای پند و اندرز و) تذکّر و ارشاد باشد، تا این که (از بیهودهگوئی دست بردارند و از عذاب خدا خویشتن را به دور داشته و) پرهیزگاری کنند».
«ای آدمیزادگان! ما لباسی برای شما درست کردهایم که عورات شما را میپوشاند، و لباس زینتی را (برایتان ساختهایم که خود را بدان میآرائید. امّا باید بدانید که) لباس تقوا و ترس از خدا، بهترین لباس است (که انسان خود را بدان میآراید و خویشتن را از عذاب آخرت میرهاند). این (آفرینش لباسهای ظاهری و باطنی) از نشانههای (فضل و رحمت) خدا است تا بندگان متذکّر (نعمتهای پروردگار) شوند».
«پس کسانی که پرهیزگاری کنند (و با انجام طاعات و ترک محرّمات، خویشتن را از عذاب خدا در امان دارند) و به اصلاح (حال خود و دیگران) بپردازند، (در آخرت) نه ترسی بر آنان است و نه غمگین میگردند».
۳۷- تقوا سبب برکتهایی است که از آسمان نازل شده یا از زمین خارج میگردند.
«اگر مردمان شهرها و آبادیها ایمان میآوردند و تقوا پیشه میکردند، درهای خیرات و برکات آسمان و زمین را بر روی آنان میگشودیم (و از بلایا و آفات به دورشان میداشتیم) ولی آنان به تکذیب (پیغمبران و انکار حقائق) پرداختند و ما هم ایشان را به کیفر اعمالشان گرفتار و مجازات نمودیم (و عبرت جهانیانشان کردیم)».
«و رحمت من هم همهچیز را در برگرفته (و در این سرای شامل کافر و مؤمن میگردد، امّا در آن سرای) آن را برای کسانی مقرّر خواهم داشت که پرهیزگاری کنند و زکات بدهند و به آیات (کتابهای آسمانی و نشانههای گسترهی جهانی) ایمان بیاورند».
«و متاع دنیای دیگر بسی بهتر (از کالای این دنیا) برای کسانی است که پرهیزگاری کنند (و از خدای بترسند. چرا نمیاندیشید و همچنان بر گناه استمرار میورزید؟) مگر عقل ندارید و نمیفهمید (که جهان باقی را نباید به خاطر جهان فانی از دست داد؟)».
۴۱- تقوا سبب یادآوری و بصیرت در هنگام وسوسه های شیطان است.
«پرهیزگاران هنگامی که گرفتار وسوسهای از شیطان میشوند به یاد (عداوت و نیرنگ شیطان، و عقاب و ثواب یزدان) میافتند، و (در پرتو یاد خدا و به خاطر آوردن دشمنانگی اهریمن) بینا میگردند (و آگاه میشوند که اشتباه کردهاند و از راه حق منحرف شدهاند، و لذا شتابان به سوی حق برمیگردند».
۴۲- تقوا سببی برای بصیرت و جدایی حق از باطل و آمرزش گناهان است.
«ای مؤمنان! اگر تقوای خدا را پیشه کنید، خدا بینش ویژهای به شما میدهد که در پرتو آن حق را از باطل میشناسید، و گناهانتان را میزداید و شما را میآمرزد، چرا که الله دارای فضل و بخشش فراوان است».
«چرا خداوند آنان (مشرکان) را عذاب نکند، در حالی که ایشان (مسلمانان را) از مسجدالحرام باز میدارند؟ آنان هرگز سرپرستان مسجدالحرام نمیباشند، بلکه تنها کسانی حق این سرپرستی را دارند که پرهیزگار باشند، و لیکن غالب آنان (از این واقعیّت) بیخبرند».
«مسجدی (مانند مسجد قبا) که از روز نخست بر پایهی تقوا بنا گردیده است (و مراد سازندگان آن تنها رضای الله بوده است) سزاوار آن است که در آن برپای ایستی و نماز بگزاری».
۴۹- خیر و نیکویی در کسی است که بنیان آن را بر تقوا نهاده باشد.
«آیا کسی که شالودهی آن (مسجد) را بر پایهی تقوا و پرهیز از (مخالفت فرمان) خدا و (جلب) خوشنودی (او) بنیاد نهاده است، (کارش) بهتر است یا کسی که شالودهی آن را بر لبهی پرتگاه شکافته و فرو تپیدهای بنیاد نهاده است و (هر آن با فرو ریختن خود) او را به آتش دوزخ فرو میاندازد؟ و الله گروه ستمکاران را هدایت نمیکند».
۵۰- تقوا مانع از نرفتن به جهاد است وبه وسیله آن به معیت و همراهی مخصوص الله دست یافته میشود.
«ای مؤمنان! با کافرانی بجنگید که به شما نزدیکترند، و باید که (در جنگ) از شما شدّت وحدّت (و جرأت و شهامت) ببینند. و بدانید که خداوند (یاری و لطفش) با پرهیزگاران است».
«بیگمان در آمدوشدِ شب و روز (و تفاوت کیفی و کمی آنها) و در چیزهائی که خداوند در آسمانها و زمین آفریده است، نشانهها و دلائلی بر عظمت پروردگار برای کسانی است که پرهیزگارند».
۵۲- تقوا از اسباب ولایت الله بوده و برطرف کننده اندوه و ترس است.
«هان! بیگمان دوستان خداوند ترسی بر آنان (از خواری در دنیا و عذاب در آخرت) نیست و (بر از دست رفتن دنیا) غمگین نمیگردند (چرا که در پیشگاه خدا چیزی برای آنان مهیّا است که بسی والاتر و بهتر از کالای دنیا است). (دوستان خداوند) کسانیند که ایمان آوردهاند و تقوا پیشه کردهاند. برای آنان در دنیا (به هنگام مرگ) و در آخرت (در هنگامهی رستاخیز) بشارت (به خوشبختی و نیکبختی) است. سخنان خدا، (یعنی وعدههائی که خدا به پیغمبرانش مبنی بر پیروزی و بهروزی و سعادت دو جهان داده است) تخلّفناپذیر است. این (چیزی که در دنیا و آخرت بدانان مژده داده میشود) رسیدن به آرزو و رستگاری بزرگی است».
«بیگمان هرکس پیشه کند و (در برابر گرفتاریها و مصیبتها) شکیبائی و استقامت ورزد (خداوند پاداش او را خواهد داد) چرا که خدا اجر نیکوکاران را ضائع نمیگرداند».
«بیگمان سرای آخرت، بهتر (از سرای این جهان) برای پرهیزگاران است. (ای معاندان افسار گسیخته و آرزوپرستان سرگشته!) آیا خرد و اندیشهی خویش را به کار نمیاندازید (و نمیدانید که هستی خود را ناآگاهانه میبازید و توشهای برای آخرت فراهم نمیسازید؟».
«صفت بهشتی که به پرهیزگاران وعده داده شده است (این است که) رودخانهها و جویبارها در زیر (درختان) آن جاری است. میوه و نعمتش همیشگی و سایهاش دائمی است. این سرانجام کسانی است که پرهیزگارند، و سرانجام کافران آتش (دوزخ) است».
۶۰- پاداش پرهیزگاران بهشت با تمام نعمتهای موجود در آن است.
«بیگمان پرهیزگاران در میان باغها و چشمهساران (بهشت) بسر میبرند. (پروردگارشان بدانان میگوید:) با اطمینان خاطر و بدون هیچ گونه خوف و هراسی به این باغها و چشمهسارها درآئید. و کینهتوزی و دشمنی را از سینههایشان بیرون میکشیم، و برادرانه بر تختها رویاروی هم مینشینند. آنجا خستگی و رنجی بدیشان نمیرسد، و از آنجا بیرون نمیگردند».
۶۱- به وسیله تقوا حقیقت آنچه الله نازل کرده است فهمیده میشود.
«هنگامی که به پرهیزگاران گفته میشود: پروردگارتان چه چیزی (بر پیغمبر خود) نازل کرده است؟ میگویند: خیر و خوبی را (که قرآن نام دارد و متضمّن سعادت دنیا و آخرت میباشد)».
۶۲- خداوند از سرای پرهیزگاران به نیکی یاد کرده است.
«به نیکوکاران در این جهان نیکی میرسد (و زندگی خوشی نصیبشان میگردد) و سرای آخرت (ایشان از این سرای) بهتر خواهد بود و جهانِ (جاویدان) پرهیزگاران بهترین (و زیباترین) جهان میباشد».
۶۳- پرهیزگاران بر بهترین حالتها از دنیا میروند و از طرف ملائکه با درود و بزرگداشت مورد استقبال قرار میگیرند.
«خداوند این چنین (کافی و وافی و عالی) به پرهیزگاران پاداش میدهد. همانهائی که (به هنگام مرگ) فرشتگان جانشان را میگیرند در حالی که پاکیزه (از کفر و معاصی) و شادان (از رویاروئی سرافرازانهی خود با پروردگار) هستند. (فرشتگان بدیشان) میگویند: درود بر شما باد! (در امان خدائید و از امروز به ناراحتی و بلائی دچار نمیآئید. و) به خاطر کارهائی که میکردهاید به بهشت درآئید».
۶۴- تقوا از اسباب دستیابی به همراهی و معیت خاصه الله است.
«لکن برای کسانیکه از پروردگارشان ترسیدند، غرفههایی (در بهشت) است، که بر فراز آنها غرفههای دیگر بنا شده است، و از زیر آنها نهرها جاری است، این وعده الله است و الله خلف وعده نمیکند».
۹۰- تقوا یکی از اسباب نجات یافتن از مهلکهها و سلامتی از بدی ها است.
«و کسانیکه از پروردگارشان ترسیدهاند، گروه گروه به بهشت برده میشوند، تا وقتی به (کنار) آن رسند، و درهایش گشوده شود، و نگهبانانش به آنان گویند: «سلام بر شما پاکیزه بودهاید (خوش باشید) پس جاودانه به آن بهشت وارد شوید». و (بهشتی ها) گویند: «حمد و ستایش مخصوص الله است که وعدهاش در حق ما راست بود، و سرزمین (بهشت) را به ارث به ما داد، که از بهشت هر جا که بخواهیم منزل میگیریم، پس چه نیکو است پاداش عمل کنندگان».
«یقیناً پرهیزگاران در جایگاه امنی هستند. در (میان) باغها و (کنار) چشمهها. (لباسهایی) از دیبای نازک و دیبای ضخیم میپوشند، رو بروی هم مینشینند. بدینسان (است) و حوریان گشاده چشم (بهشتی) را به همسری آنها در میآوریم. در آن (بهشت) با امن (و آرامش خاطر) هر میوه را (که بخواهند) میطلبند. در آن (بهشت) مرگ را نمیچشند، مگر همان مرگ نخستین (که در دنیا چشیدهاند) و (الله) آنها را از عذاب دوزخ حفظ کند. (این) بخششی است از (سوی) پروردگارت، این همان کامیابی بزرگ است».
۹۶- تقوا از اسباب یاوری خداوند است.
﴿وَٱللَّهُ وَلِیُّ ٱلۡمُتَّقِینَ ١٩﴾[الجاثیه: ۱۹]
«و الله یاور پر هیزگاران است».
۹۷- با تقوایان به بهشتی وعده داده شده اند که انواع نعمتها در آن وجود دارد.
«و صف بهشتی که به پرهیزگاران وعده داده شده، چنین است که: در آن نهرهایی از آب (زلال) بدبو نشده، و نهرهایی از شیر که طعم آن دگرگون نگشته، و نهرهایی از شراب (ناب) که مایه لذت نوشندگان است، و نهرهایی از عسل مصفی وجود دارد، و (نیز) در آن برای آنها از هرگونه میوهها (مهیا) است، و (از همه برتر) آمرزشی از سوی پروردگارشان است. (آیا اینها) همانند کسانی هستند که همیشه در آتش (جهنم) اند، و از آب جوشان نوشانده شوند که رودههایشان را پاره پاره (و متلاشی) کند؟».
«بیگمان کسانیکه صدای خود را نزد رسول اللهصپایین میآورند، آنها کسانی هستند که الله دلهای شان را برای تقوا آزموده (و خالص گردانیده) است، برای آنها آمرزش و پاداش عظیمی است».
۱۰۲- بهشت برین برای پرهیزگاران نزدیک آورده میشود.
«ای کسانیکه ایمان آوردهاید! از الله بترسید و به پیامبرش ایمان بیاورید تا دو بهره از رحمتش را به شما ببخشد و برای شما نوری قرار دهد که با آن راه بروید و گناهان شما را بیامرزد، و الله آمرزنده مهربان است».
۱۰۸- تقوا سبب خارج شدن از تنگنا ها و گشادگی روزی است.
«و بزودی پرهیزکارترین (مردم) از آن دور داشته میشود. (همان) کسیکه مال خود را (در راه الله) میبخشد تا پاک شود. و هیچ کس را بر او نعمت (و حقی) نیست، تا بخواهد (با انفاق) پاداش دهد. مگر (برای) بدست آوردن رضا (و خشنودی) پروردگار برترش. و به راستی خشنود خواهد شد».
و اینگونه فوائد تقوا که در قرآن یاد شده است به اتمام رسید که بر حسب تتبع ما با حذف مکَرر تعداد آنها شصت و چهار فایده و با احتساب مُکررات به یکصد و شانزده فایده رسیده است.
آقا امام صادق (عليه السّلام) فرمود: در شگفتم از كسى كه از چهار چيز مىهراسد چرا بچهار چيز پناهنده نميشود:
(۱) شگفتم از آنكه ميترسد چرا پناه نمىبرد بفرمودۀ خداى عز و جل« حَسْبُنَا اَللّٰهُ وَ نِعْمَ اَلْوَكِيلُ » خداوند ما را بس است و چه وكيل خوبى است زيرا شنيدم خداى جل جلاله بدنبال آن ميفرمايد:بواسطۀ نعمت و فضلى كه از طرف خداوند شامل حالشان گرديد باز گشتند و هيچ بدى بآنان نرسيد.
(۲) و شگفتم در كسى كه اندوهناك است چرا پناه نمىبرد بفرمودۀ خداى عز و جل:« لاٰ إِلٰهَ إِلاّٰ أَنْتَ سُبْحٰانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ اَلظّٰالِمِينَ » زيرا شنيدم خداى عز و جل بدنبال آن ميفرمايد در خواستش را برآورديم و از اندوه نجاتش داديم و مؤمنين را هم چنين ميرهانيم.
(۳) و در شگفتم از كسى كه حيلهاى در بارۀ او بكار رفته چرا بفرمودۀ خداى تعالى پناه نمىبرد« وَ أُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اَللّٰهِ إِنَّ اَللّٰهَ بَصِيرٌ بِالْعِبٰادِ »:كار خود را بخدا واگذار ميكنيم كه خداوند بحال بندگان بينا است)زيرا شنيدم خداى بزرگ و پاك بدنبالش مىفرمايد خداوند او را از بديهائى كه در بارۀ او بحيله انجام داده بودند نگه داشت.
(۴) و در شگفتم از كسى كه خواستار دنيا و آرايش آن است چرا پناهنده نميشود بفرمايش خداى تبارك و تعالى(« مٰا شٰاءَ اَللّٰهُ لاٰ قُوَّةَ إِلاّٰ بِاللّٰهِ »)(آنچه خدا خواست همان است و نيروئى جز به يارى خداوند نيست)زيرا شنيدم خداى عز اسمه بدنبال آن ميفرمايد اگر چه مرا در مال و فرزند از خودت كمتر مىبينى ولى اميد هست كه پروردگار من بهتر از باغ تو مرا نصيب فرمايد (و كلمۀ:عسى در اين آيه بمعناى اميد تنها نيست بلكه بمعناى اثبات و تحقق يافتن است).
من لا يحضره الفقيه، ج۴، ص: ۳۹۲؛
الأمالي( للصدوق)، ص: ۶؛
الخصال، ج۱، ص: ۲۱۸.
کلیه حقوق مادی
و معنوی این پورتال محفوظ و متعلق به حجت الاسلام و المسلمین سید محمدحسن بنی هاشمی
خمینی میباشد.