دعواى غير بالغ

سؤال 27 - شخصى عيال خود را كشته است و از او فرزندى دارد و مقتوله فقط مادر و همان فرزند را دارد و شوهر هم پدر ندارد آيا جهت اقامه دعوى از طرف طفل، لازم است امين تعيين شود و در صورت لزوم، تصميم امين، متبع و نافذ است كه در صورت تقاضاى قصاص، در قتل عمد، قصاص شود و در صورت تقاضاى ديه، در قتل غير عمد و يا مصالحه بتوان حكم داد يا وجه ديگرى دارد؟

جواب:  در صورتى كه بعض ورثه مقتول صغير باشند و بعض آنها كبير - كبير مىتواند اقامه دعوى نمايد و اگر كبيرها خواستند قصاص نمايند، مىتوانند، لكن به قدر سهم صغير بايد ديه مقتول را با اذن ولى شرعى او نزد امينى بگذارند تا بعد از كبير شدن اگر قصاص را اختيار كرد ديه را پس بدهد و اگر راضى به قصاص نشد، ديه را به وراث صغير بدهند و ولى صغير و وراث كبير نمىتواند از طرف صغير، احقاق حق نمايد يا مصالحه كند مگر در جائى كه ولى شرعى تشخيص دهد كه اگر مصالحه نكند حق صغير، به كلى، از بين مىرود و اما در فرض سئوال كه مقتوله مادر دارد و يك فرزند، مادر مىتواند اقامه دعوى و قصاص كند، به شرط آن كه قبلا، نصف ديه قاتل را به او بدهد كه بضميمه ساير ما ترك او يك ششم به مادرش مىرسد اگر مادر داشته باشد و پنج ششم به فرزندش مىرسد در صورتى كه فرزند پسر باشد و اگر دختر باشد، جميع ما ترك بين فرزند و مادر قاتل، ارباعا تقسيم مىشود و اگر قاتل مادر نداشته باشد تمام مال به فرزند مىرسد و بايد مادر مقتوله، علاوه بر نصف ديه كه به قاتل مىدهد، پنج ششم از نصف ديگر ديه مقتوله را براى فرزند او نگه دارد، و همان طورى كه قبلا اشاره شد اگر بعد از كبير شدن راضى به قصاص شد پنج ششم ديه مأخوذه را به مادر بزرگ خود برگرداند.

سؤال 28 - يك نفر غير بالغ، نسبت به شخص بالغ، مدعى شده و صغير ولى ندارد و اگر حاكم شرع، قيم يا وكيل، تعيين نمايد آنها هم از موضوع ادعا اطلاع ندارند و مدعى عليه، با نبودن بينه از طرف مدعى صغير، كه مكلف به حلف بود، حلف را به مدعى صغير رد كرده، حال با توجه به اين كه قسم صغير شرعا اعتبار ندارد، حاكم شرع، چطور حكم بكند، لطفا جواب مسأله را مرقوم فرمائيد.

جواب:  در فرض سئوال كه مدعى صغير است وبينه ندارد اگر تأخير حكم، موجب ضرر باشد حاكم شرع، مدعى عليه را قسم مىدهد چنانچه قسم خورد حكم به نفع او صادر مىشود و اگر نكول كرد، عليه او حكم مىشود و در فرض مزبور نمىتواند قسم را به صغير رد كند.