اگر كسى مالى را غصب كند و ديگرى آن را از غاصب غصب نمايد

سؤال  300 - هر گاه كسى چيزى را غصب كند و ديگرى از غاصب غصب نمايد و شخص ثالثى از دومى غصب كند و به همين نحو عين مغصوبه مكررا غصب شود و در دست غاصب اخير تلف شود مالك به كداميك از غاصبين مىتواند رجوع نمايد و مثل يا قيمت را بگيرد مستدعى است مشروحا بيان فرمائيد.

جواب: در مفروض سؤال همه غاصبين ضامن هستند و مالك مىتواند به هر يك از آنان رجوع كند و چنانچه تالف مثلى باشد مطالبه مثل و اگر قيمى است مطالبه قيمت نمايد و مىتواند به بيشتر از يك نفر مراجعه كند و به نحو تساوى يا تفاوت بدل مال خود را كه مثل يا قيمت است بگيرد مثلا اگر غاصبين بنحو مذكور كه هر يك از ديگرى غصب كرده ده نفر باشند مالك مىتواند به همه ده نفر رجوع كند و از هر يك عشر بدل مال خود را مطالبه نمايد و مىتواند نصف بدل را از يكى از آنان و بقيه را از بقيه آنها بنحو تساوى يا تفاوت بگيرد و آنچه گفته شد حكم مالك است نسبت به غاصبين و اما حكم هر يك از غاصبين نسبت به همديگر اينها است كه قرار ضمان بر غاصب اخير است كه مال نزد او تلف شده به اين معنى كه اگر مالك به او رجوع كند و بدل مال خود را بگيرد او حق رجوع به غير را ندارد مگر اين كه غير او را مغرور كرده باشد كه در اين صورت مغرور مىتواند رجوع به مغرور كننده نمايد و آنچه را به مالك داده از او بگيرد و اگر مالك به غاصب اخير رجوع ننمود و به يكى از غاصبين قبل از او مراجعه كرد و بدل مال خود را گرفت آن غاصب هم مىتواند رجوع به غاصب اخير نمايد و آنچه را به مالكداده از او بگيرد و نيز در اين صورت هر غاصبى كه مالك بدل مال را از او گرفته حق دارد به غاصب بعد از خودش رجوع كند و غاصب بعدى هم به بعد از خودش تا منتهى به غاصب اخير شود.