حكم موارد علم به غصبيت يا جهل به آن

سؤال  292 - شخصى مالى را از راه دزدى و نامشروع بدست آورده و فوت مىنمايد و وصيت مىكند كه از آن مال او را به عتبات ببرند آيا وصيت او صحيح است يا نه و در صورتى كه حمل جنازه او به عتبات جايز نباشد وارث يا وصى او حق دخالت در مال دارد يا نه اگر چنانچه حق دخالت ندارد تكليف آن مال چيست.

جواب: در صورتى كه معلوم باشد كه مال مذكور ملك غير است بايد آن مال را به صاحبش بدهند و اگر او را نمىشناسند مجهول المالك است بايد با استيذان از فقيه از طرف مالكش آن را به غير سيد صدقه دهند و اگر مال ديگرى دارد بايد جنازه او را به عتبات عاليات حمل نمايند مگر آن كه مخارج آن زايد بر ثلث باشد و ورثه امضا نكنند يا وصيت او مقيد به صرف مال غير در حمل جنازه باشد كه در اين صورت نافذ نيست.

سؤال  293 - در محل ما چند رشته آب كه هر رشته آن به چند رشته تقسيم مىشود هست و همه آبها و رشته‌ها مالك معينى دارد نيم ساعت يك ساعت دو ساعت بيشتر كمتر و چند حمام هم هست كه مصرف آب آنها از آن رشته‌ها مىباشد و شاگرد حمامى از آب ها كه رشته‌هاى آن صاحب معينى دارد باز كرده و بدون اطلاع صاحب آب، آب را به حمام برده و مردم از آن آب غسل مىنمايند بعضى از اين حمامها سابقا ساخته شده و بعضى جديد الاحداث مىباشد و اگر مالكين آب اطلاع پيدا كنند جلوآب را مىگيرند و نمىگذارند به حمام برود و بعضىها كه مالك آب هستند مانع نمىشوند و بعضى ها مىگويند كه بعضى از حمامها آب معين براى آن وقف شده و فعلا از همين آب وقف مصرف مىشود تكليف اهالى چيست.

جواب: با عدم علم به غصب بودن آب حمام تا خلاف آن معلوم شود، يد حمامى معتبر است و غسل در آن جايز است و فحص هم واجب نيست

سؤال  294 - قريه‌اى كه مالكين آن را، عدوانا صاحب شدند و از مالكان قبلى هم وارثى نمانده اگر در چنين قريه‌اى مسجد ساخته شود نماز خواندن در آن چه صورت دارد.

جواب: تا وقتى كه علم به غصبيت خصوص زمين مسجد نداريد نماز در آنجا جايز است.

سؤال  295 - در منازلى كه يقين داشته باشم وسائل زندگى از نظر غذا و مال و غيره به كلى حرام است يا يقين به حلال بودنش ندارم آيا در صورتى كه قصد هدايت و ياد دادن مسائل مذهبى داشته باشم اجازه مىفرمائيد در اين قبيل جاها غذائى يا چائى يا غيره بخورم يا نه.

جواب: در صورتى كه يقين به حرمت آنچه در دست مردم است نداريد جايز است تصرف در آن به اذن خودشان و اگر يقين به غصبيت آن داريد و مالك آن معلوم است تصرف در آن بدون اذن مالك جايز نيست و اگر مجهول است جنابعالى مجازيد در تصرف در آن براى هدايت مؤمنين واجرة المثل تصرف را از طرف مالك عين به غير سيد صدقه بدهيد.

سؤال  296 - ما اهالى منطقه (.....) هر منزلى مبلغ هزار تومان به شخصى داديم كه از شركت آب خريدارى كند و از براى ما آب لوله كشى بياورد و آن شخص هم آب آورده حالا بر ما معلوم نيست كه بوسيله پولى كه به او داديم امتياز خريده و آب آورده و يا به زور لوله كشى نموده وخلاصه نمىدانيم كه اين آب مباحاست تا جهت تصرفات ما از قبيل وضوء و غسل و ديگر استعمالات صحيح باشد و يا غصبى است كه جايز نباشد.

جواب: در صورتى كه احتمال صحت عمل واسطه را بدهيد فعل او محمول بر صحت است و غسل و وضو و تصرف ديگر جائز است مگر آن كه خلاف آن ثابت شود.

سؤال  297 - در زمين مواتى كه شهردارى تصرف كرده و در آن حوض بنا كرده و هم چنين در فلكه و باغ ملى هائى كه در خيابانهاى مستحدث درست شده كه آنها منازل مردم بوده و شهردارى با قيمتى كه معمولا خودشان تعيين مىكنند از مردم خريده وضو گرفتن و نماز خواندن چه صورت دارد و در صورت عدم صحت آيا به عناوين ثانوى براى مؤمنين راه صحتى هست يا نه.

جواب: در صورتى كه علم به غصبيت محل وضو نداشته باشند مجازند در تصرف و همچنين با علم به غصبيت و مجهول بودن مالك آن بطورى كه مأيوس باشند از شناختن او نيز مجازند.