احکام نماز جماعت-

مسأله 1399-مستحبّ است نمازهاي واجب خصوصاً نمازهاي يوميه را به جماعت بخوانند1 و در نماز صبح و مغرب و عشا2 خصوصاً براي همسايه مسجد و كسي كه صداي اذان مسجد را مي شنود بيشتر سفارش شده است3.

1- سيستاني: مستحبّ است نمازهاي يوميه را با جماعت بخوانند...

وحید: و در نماز صبح و عشا و برای همسایه مسجد و کسی که صدای اذان را می شنود بیشتر سفارش شده است. و همچنین به حسب بعضی از روایات در نماز مغرب.

2- بهجت: بيشتر سفارش شده است. [پايان مسأله]

3- سيستاني: و همچنين مستحبّ است ساير نمازهاي واجب را با جماعت بخوانند، ولي مشروعيت جماعت در نماز طواف و نماز آيات در غير خسوف و كسوف ثابت نيست.

*****

نوري: مسأله- مستحبّ مؤكد است مسلمانان نمازهاي واجب ، مخصوصاً نمازهاي يوميه را به جماعت بخوانند.

مكارم: مسأله- نماز جماعت ازمهمترين مستحبّات و از بزرگترين شعايراسلامي است و در روايات، فوق العاده روي آن تكيه شده است، مخصوصاً براي همسايه مسجد يا كسي كه صداي اذان مسجد را مي شنود بيشتر سفارش شده و سزاوار است انسان تا مي تواند نمازش را با جماعت بخواند.

مسأله 1400- (در روايتي وارده شده است كه1) اگر يك نفر به امام جماعت اقتدا كند ، هر ركعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا كنند هر ركعتي ثواب ششصد نماز دارد و هر چه بيشتر شوند، ثواب نمازشان بيشتر مي شود تا به ده نفر برسند و عده آنان كه از ده گذشت، اگر تمام آسمانها كاغذ و درياها مركب و درختها قلم و جن و انس و ملائكه نويسنده شوند، نمي توانند ثواب يك ركعت آن را بنويسند2.[1]

1- صافي: در خبر است...

[قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: گلپایگانی و تبریزی نیست]

2- [این روایت با تفضیل بیشتری در رساله آیت الله نوری آمده است.]

*****

خوئي، سیستانی: در روایات معتبره وارد است که نماز با جماعت بیست و پنج درجه افضل از نماز فرادی است.

زنجانی: مسأله- در روایات معتبره وارد شده است که ثواب نماز با جماعت بیست و پنج برابر نماز فرادی یعنی نمازی که تنها خوانده شود است.

وحید: مسأله- نماز با جماعت افضل است از نماز فرادی به بیست و چهار درجه و برابر است با بیست و پنج نماز و در بعضی از روایات قریب به این مضمون وارد شده است. که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: کسی که به مسجدی برود به طلب نماز جماعت برای او به هر قدمی هفتاد هزار حسنه است و مثل آن از درجات . پس اگر بمیرد و او بر این حال باشد خداوند موکل می کند بر او هفتاد هزار ملک را که به قبر او بروند و بشارت به او بدهند و در تنهایی قبر مونس او باشند و استغفار کنند برای او تا روزی که مبعوث می شود.

مسأله 1401- حاضر نشدن به نماز جماعت از روی بی اعتنایی 1 جایز نیست و سزاوار نیست که انسان بدون عذر نماز جماعت را ترک کند.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- مکارم: و سبک شمردن حرام است...

مسأله 1402- مستحبّ است انسان صبر کند که نماز را با جماعت بخواند1 و نماز جماعت 2 از نماز اول وقت که فرادی یعنی که تنها خوانده شود بهتر است 3 و نیز نماز جماعتی را که مختصر بخواند از نماز فرادی که آن را طول بدهند بهتر می باشد.4

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1-سیستانی: ونماز جماعتی را که مختصر بخوانند از نماز فرادی که ان را طول بدهند بهتر می باشد و نیز نماز جماعت از نماز اول وقت که فرادی یعنی تنها خوانده شود بهتر است ولی بهتر بودن نماز جماعت در غیر وقت فضیلت نماز از نماز فرادی در وقت فضیلت آن معلوم نیست.

2- صافی: اگر مقداری از نماز اول وقت به تأخیر بیفتد...

3- خویی، زنجانی: ولی نماز فرادی در وقت فضیلت ، افضل از نماز جماعت در غیر وقت فضیلت است ...

تبریزی: و نیز نماز جماعت در خارج وقت فضیلت افضل از نماز فرادی در وقت فضیلت است...

وحید: تا وقتی که وقت فضیلت فوت نشود .

4- وحید: افضل است.

مسأله 1403- وقتي كه جماعت برپا مي شود، مستحبّ است كسي كه نمازش را فرادي خوانده دوباره با جماعت بخواند1، و اگر بعد بفهمد كه نماز اولش باطل بوده، نماز دوم او كافي است.

1- مظاهری: خواه امام شود یا مأموم...

مسأله 1404-اگر امام يا مأموم بخواهد نمازي را كه به جماعت خوانده دوباره با جماعت بخواند1 در صورتي كه جماعت دوم و اشخاص آن غير از اول باشد2 اشكال ندارد. 3

این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.

1- اراكي: اشكال دارد مگر آن كه در نمازي كه خوانده مأموم بوده و در نمازي كه دوباره مي خواند، امام جماعت باشد.

خوئي، تبريزي: چنانچه احتمال فساد آن نماز را ندهد اشكال دارد مگراين كه اماماً اعاده نمايد به شرطي كه در مأمومين كسي باشد كه نماز واجب را نخوانده باشد.

وحید: چنانچه احتمال فساد آن نماز را ندهد جایز نیست مگر اینکه در نماز دوم امام باشد و در مامومین کسی باشد که نماز واجب را نخوانده باشد که در این صورت اعاده مستحبّ است.

سيستاني: هر چند استحبابش ثابت نيست ولي رجاءً آوردن آن مانعي ندارد.

بهجت: جواز جماعت، محل تأمل است ولي در صورتي كه جماعت دوم داراي مزايايي باشد كه در شرع، رجحان داشته باشد و كسي بخواهد به اميد مطلوب بودن، دو مرتبه نمازش را به جماعت بخواند، بنابرأظهر جايز است.

زنجاني: در صورتي كه برخي از افراد جماعت دوم – امام يا مأمومين- افراد ديگري باشند اشكال ندارد.

2- فاضل: و او امام باشد...

3- مظاهری: و لازم نیست همه اشخا ص جماعت دوم غیر از جماعت اول باشند بنابراین یک امام جماعت می تواند در دو مسجد نماز جماعت بخواند.

*****

گلپايگاني، صافي: اگر امام يا مأموم بخواهد در نمازي كه به جماعت خوانده دوباره براي مأموم ديگري كه جماعت نخوانده امام شود و به جماعت بخواند جايز است ولي اگر بخواهد براي دفعه سوم باز با جماعت بخواند اشكال دارد.

مكارم: مسأله- جايز است «امام جماعت» كه يك بار نماز خود را با جماعت خوانده آن را با جماعت ديگري دوباره بخواند، اما بيش از دو بار اشكال دارد ، بنابراين يك امام جماعت مي تواند در دو مسجد اقامه جماعت كرده و نماز را دوباره بخواند.

مسأله 1405- كسي كه در نماز وسواس دارد1 و فقط در صورتي كه نماز را با جماعت بخواند از وسواس راحت مي شود، بايد نماز را با جماعت بخواند2.

اين مسأله در رساله آيات عظام: بهجت و سبحانی نيست

1- خوئي، سيستاني، تبريزي، وحید: به حدّي كه موجب بطلان نمازش مي شود...

مكارم: و وسواس او اسباب اشكال نماز مي شود...

2-وحید:وهمچنین بنابراحتیاط واجب درصورتی که موجب بطلان نمازش نشود.

مسأله 1406-اگر پدر يا مادر به فرزند خود امر كند كه نماز را به جماعت بخواند1، چون اطاعت پدر و مادر واجب است بنابراحتياط واجب بايد نماز را به جماعت بخواند و قصد استحباب نمايد.

اين مسأله دررساله آيات عظام: مكارم ، بهجت ،سبحانی ومظاهری نيست.

1- اراکی: نماز جماعت بر او واجب می شود.

خوئي، تبريزي: در صورتي كه ترك آن موجب عقوقش شود نماز جماعت بر او واجب مي شود (خویی: و در غیر این صورت واجب نیست)

وحید: در صورتی که ترک آنها موجب ایذاء آنها شود مخالفت آنها حرام است.

زنجانی: در صورتی که ترک آن موجب اذیتشان شود نماز جماعت بر او واجب می شود و در غیر این صورت واجب نیست.

گلپايگاني، صافي: و از نافرماني او اذيت شوند، نماز جماعت بر او واجب مي شود.

فاضل: در صورتي كه ترك آن موجب اذيت و ناراحتي يا اسائه ادب به پدر يا مادر باشد واجب است نماز را به جماعت بخواند.

نوري: درصورتي كه ترك آن موجب اذيت و ناراحتي آنها شود نماز جماعت بر او واجب مي شود.

سيستاني: احتياط مستحبّ آن است كه نماز را به جماعت بخواند البته اگر امر و نهي پدر يا مادر از روي شفقت نسبت به فرزند باشد و مخالفتش موجب اذيت آنان شود، حرام است بر فرزند مخالفت نمايد.

مسأله 1407-احتياط واجب آن است كه نماز عيد فطر و قربان را درزمان غيبت امام عليه السلام با جماعت نخوانند ولي به قصد رجاء مانع ندارد و نمازهاي مستحبّي را هم نمي شود به جماعت خواند، مگر نماز استسقاء كه براي آمدن باران مي خوانند.

*****

اراكي، گلپايگاني، خوئي، تبريزي، صافي، نوري، وحید: مسأله- نماز مستحبّ را نمي شود با جماعت خواند، مگر نماز استسقاء كه براي آمدن باران مي خوانند. و نمازي كه واجب بوده و به جهتي مستحبّ شده است مانند نماز عيد فطر وقربان كه در زمان امام عليه السلام واجب بوده و بواسطه غائب شدن ايشان مستحبّ مي باشد.

. فاضل: و همچنين نماز عيد فطر و قربان را نيز مي توانند به جماعت بخوانند.

. مكارم: و نماز عيد فطر و قربان كه در زمان غيبت امام عليه السلام مستحبّ است.

.زنجاني: و نيز كودك غير بالغ كه نماز بر وي مستحبّ است، مي تواند آن را به جماعت بخواند، ولي نمازي كه واجب بوده و به جهتي مستحبّ است مانند نماز عيد فطر و قربان كه در زمان حضور امام عليه السلام واجب بوده و بواسطه غائب شدن آن حضرت، مستحبّ مي باشد، بنابراحتياط به جماعت نخوانند.

. سيستاني: نماز مستحبّ را نمي شود در هيچ موردي – بنابراحتياط- با جماعت خواند ، ولي نماز استسقاء را – كه براي آمدن باران مي خوانند – مي توان با جماعت خواند...

بهجت: مسأله- نمازهاي مستحبّي را نمي شود به جماعت خواند، ولي خواندن نماز عيد فطر و قربان در زمان غيبت امام عليه السلام به جماعت مستحبّ است در صورتي كه شروط وجوب موجود نباشد، همچنين خواندن نماز استسقاء كه براي طلب باران مي خوانند به جماعت مستحبّ است و بعيد نيست استحباب جماعت در نماز غدير كه به اميد مطلوبيت خوانده شود.

سبحانی: مسأله- نماز عید فطر و قربان را در زمان غیبت امام علیه السلام می توان با جماعت خواند و نمازهای مستحبّی را هم نمی شود با جماعت خواند مگر نماز استسقاء که برای آمدن باران می خوانند.

مظاهری: مسأله- هیچ نماز مستحبّی را نمی شود با جماعت خواند مگر نماز استسقا و نماز جمعه و نماز عید فطر و قربان.

مسأله 1408- موقعي كه امام جماعت نماز يوميه مي خواند، هر كدام از نمازهاي يوميه را مي شود به او اقتدا كرد1 ولي اگر نماز يوميه اش را احتياطاً دوباره مي خواند2 فقط در صورتي كه مأموم احتياطش با امام يكي باشد مي تواند به او اقتدا كند.

1- خوئي،سيستاني، تبريزي، نوري، وحید: [پايان مسأله]

زنجاني: ولي اگر نماز يوميه امام جماعت، به عقيده مأموم احتياطي باشد، نمي شود به او اقتدا كرد، مگر در جايي كه مأموم و امام احتياط مشابهي داشته باشند، مانند آن كه دو نفر با هم سفر كرده اند و احتياطاً مي خواهند نماز را هم شكسته و هم تمام بخوانند، كه مي تواند يكي از آنها نماز شكسته خود را به نماز شكسته ديگري و نماز تمام را به نماز تمام او اقتدا كند، ونيز در برخي صورتهاي ديگر كه در اينجا مجال شرح آن نيست.

مظاهری: و نیز اگر نماز یومیه اش را احتیاطا دوباره بخواند –هر چند این احتیاط مستحبّی باشد- ماموم می تواند به او اقتدا کند گرچه نماز او احتیاطی باشد.

2- گلپايگاني، صافي: اقتدا كردن به او اشكال دارد.

فاضل: مأموم نمي تواند نماز خود را با او بخواند مگر اين كه هر دو از جهت احتياط مثل هم و از يك جهت باشند.

*****

مكارم: مسأله- در نمازهاي يوميه هر نمازي را مي توان به هر نماز امام اقتدا كرد مثلاً اگر امام نمازظهر مي خواند و او نماز ظهر را قبلاً خوانده مي تواند نماز عصرش را با نماز ظهر امام بخواند، ولي اگر امام براي احتياط نمازش را اعاده كرده، نمي تواند نماز خود را با او بخواند، مگر اين كه هر دو از جهت احتياط مثل هم باشند.

مسأله 1409-اگر امام جماعت قضاي نماز يوميه خود را مي خواند مي شود به او اقتدا كرد1، ولي اگر نمازش را احتياطاً قضا مي كند، 2 يا قضاي احتياطي نماز كس ديگری را مي خواند3، اگر چه براي آن پول نگرفته باشد، اقتداي به او اشكال دارد4، ولي اگر انسان بداند كه از آنكس كه براي او قضا مي خواند نماز فوت شده كه در اين صورت اقتداي به او اشكال ندارد.

1- سبحانی: و همچنین اگر نماز قضای کسی را می خواند که نماز از او به طور قطعی فوت شده است ...

2- گلپايگاني، صافي: يا قضاي نماز كسي ديگر را مي خواند كه معلوم نيست اين نماز از او فوت شده يا نه، اقتداي به او اشكال دارد ولي اگر معلوم باشد كه اين نماز از ميّت فوت شده جايز است به او اقتدا كرد هر چند براي آن نماز پول گرفته باشد.

مكارم: اقتدا به او اشكال دارد.

بهجت: يا قضاي نماز شخص ديگر را تبرّعاً مي خواند، اقتداي به او اشكال دارد.

3- نوري: قضاي نماز كس ديگر را مي خواند....

4- اراكي: [پايان مسأله]

فاضل: مگر اينكه مأموم هم نماز احتياطي از جهت احتياطي كه امام دارد، بخواند ولي اگر انسان بداند نماز كسي كه براي او قضا مي خواند، فوت شده، اشكال ندارد.

*****

خوئي، تبريزي، سيستاني: مسأله- اگر امام جماعت قضاي نماز يوميه خود يا كس ديگر را كه فوت آن را يقيني باشد مي خواند، مي شود به او اقتدا كرد ولي اگر نماز خود يا كس ديگر را احتياطاً قضا مي كند، اقتدا به او جايز نيست (سيستاني: مگر آن كه نماز مأموم هم احتياطي باشد و سبب احتياط امام سبب احتياط مأموم نيز بوده باشد ولي لازم نيست كه براي احتياط مأموم سبب ديگري نباشد).

زنجاني: مسأله- اگر امام جماعت قضاي نماز يوميه خود يا كس ديگر را كه فوت آن به عقيده مأموم يقيني باشد مي خواند، مي شود به او اقتدا كرد ولي اگر به عقيده مأموم يقيني نباشد، نمي شود اقتدا نمود، مگر در برخي صورتهاي خاص، مثل آن كه مأموم و كسي كه امام نماز قضاي او را مي خواند، احتياط مشابهي داشته باشند، چنانچه در مسائل قبل توضيح داده شد

وحید : مسأله – اگر امام جماعت قضای نماز یومیه خود یا شخص دیگری را می خواند در صورتی که فوت نماز یقینی باشد می شود به او اقتدا کرد ولی اگر احتیاطا قضا می کند اقتدا به او جایز نیست مگر در صورتی که نماز ماموم نیز احتیاطی باشد و منشأ احتیاط هر دو یکی باشد.

مظاهری: مسأله- اگر امام جماعت قضای نماز یومیه خود یا کس دیگر را می خواند گرچه برای ان پول گرفته باشد می شود به او اقتدا کرد و لازم نیست بداند که از آن کس که برای او قضا می خواند نماز فوت شده یا نه.

مسأله 1410- اگر انسان نداند نمازی را که امام می خواند نماز واجب یومیه است یا نماز مستحبّ نمی تواند به او اقتدا کند.1

این مسأله در رساله آیات عظام: فاضل ،بهجت و مظاهری نیست.

1- زنجانی: البته می تواند رجاء به او اقتدا کرده که اگر بعدا بفهمد که نماز واجب بوده نمازش صحیح می باشد.

[1] - مکارم : بحارالانوار ،ج 85، ص 14، ح26