چيزى كه ملك جهت است خمس ندارد

سؤال 301 - در نفت و چيزهائى كه از نفت درست مىشود خمس، لازم است يا نه؟.

جواب:  به نظر اينجانب، نفت كه براى جهات مملكت، استخراج مىشود ملك جهت مملكت است و خمس ندارد.

سؤال 302 - نمك و نفت كه بدست ما مىرسد و يقين داريم كه مستخرجين، خمس آنها را نداده‌اند بر ما واجب است كه خمس آنها را بدهيم يا نه؟.

جواب:  به نظر اينجانب چون نفت براى جهت مملكتى استخراج مىشود مالك معين ندارد - نظير موقوفه - و لذا خمس ندارد و نسبت به نمك اگر اشخاص، آن را استخراج كنند و براى جهت مذكوره نباشد، تخميس آن اگر به حد نصاب برسد لازم است و اگر خريدار بداند متعلق خمس شده و اداء نشده بايد خمس آن را بدهد و اگر در رسيدن آن، به حد نصاب، شك داشته باشد خمس، واجب نيست.

سؤال 303 - در آمد ملك يا مستغلات موقوفه‌اى كه بايد پس از وضع مخارج، خرج روضه خوانى شود، بعد از برگزارى مجالس روضه، مبلغى زياد آمده كه براى روضه خوانى سال بعد، مانده آيا اين مبلغ زيادى، در سال بعد مثل مازاد از مؤنه خود انسان، خمس دارد يا نه؟.

جواب:  خمس ندارد.

سؤال 304 - اشياء معدنى مانند نفت و نمك و نايلون و غير اينها اگر خريدار يقين يا گمان قوى داشته باشد كه مستخرج، خمس اينها را نمىدهد و همچنين يقين يا گمان داشته باشد كه فروشندگان بازار هم خمس اينها را نمىدهند بر خريدار واجب است كه خمس هر يك از اينها را كه خريده بدهد يا خير؟ و اگر خريدار، شك داشته باشد كه مستخرج يا فروشندگان بازار خمس اينها را مىدهند يا نه تكليف چيست؟.

جواب:  اگر مستخرج، براى تملك خود يا شركاء مخصوص، استخراج نمايد و بدانيم خمس آن را نمىدهد بايد خمس آنچه بدست ما مىرسد بدهيم و اگر به قصد تملك عموم باشد خمس ندارد و اگر در تعلق خمس به آن، شك داشته باشد چيزى بر او نيست.