معذور نبودن

١ – خدمه کاروان شدن نائب

سؤال: اگر شخصى قبل از درست شدن خدمه گرى به نیابت از کسى به انجام حج پذیرفته شده باشد و بعداً مسأله خدمه گرى درست شود حج را براى چه کسى انجام دهد؟ همچنین کسى که مستطیع نیست ولى به عنوان کمک کار کسى به حج مى رود؟

جواب: کسى که قبلا اجیر براى نیابت از کسى شده چنانچه بعداً مسأله خدمه گرى او درست شود باید حج را فقط به قصد نیابت انجام دهد ولى اگر اجیر نشده در حکم مستطیع است و حج او حجّ واجب محسوب مى شود.

٢ – نیابت مستطیع از دیگری در عمره تمتع

سؤال: شخصى که خود مستطیع بوده در میقات به نیابت از دیگرى محرم شده، و عمره تمتّع را از طرف آن شخص انجام داده است، اکنون وظیفه او چیست؟

جواب: نیابتش صحیح است; هر چند گناه کرده است.

٣ – انجام حج پدر توسط پسری که استطاعت مالی دارد

سؤال: شخصى طبق وصیّت پدر، که پول به حساب سازمان حج واریز کرده، به نیابت از وى به مکّه آمده است، در حالى که خود نیز از نظر مالى مستطیع بوده، ولى نام نویسى نکرده است. وظیفه او چیست؟ حجّ پدر را انجام دهد، یا حجّ خود را بجا آورد؟

جواب: اگر راه براى پسر باز نبوده، و به خاطر نیابت از پدر موفّق به زیارت خانه خدا شده، باید حجّ پدر را انجام دهد.

٤ – نیابت کسی که یک پای او قطع شده

سؤال: شخصى که یک پاى او قطع شده به نیابت از دیگرى به حج آمده است، آیا نیابت او صحیح است؟

جواب: نیابت او مانعى ندارد.

٥ – نیابت نائب معذور

سؤال: آیا نایبِ معذورِ در انجام برخى اعمال حج، مى تواند در آن اعمال دیگرى را اجیر کند؟ آیا مى تواند پول نیابت را به دیگرى بدهد که اصل حج را بجا آورد؟

جواب: نیابت معذور بنابر احتیاط واجب صحیح نیست، و باید پول را به صاحبش برگرداند، مگر این که از طرف صاحب پول مجاز در نایب گرفتن باشد که در این صورت مى تواند شخص دیگرى را در تمام عمل حج نایب کند، و در صورتى که بدون اجازه، نیابت را به دیگرى واگذار کند، و او عمل را انجام دهد، حج از طرف منوب عنه انجام مى شود، ولى نایب اوّل باید پول را به صاحبش برگرداند (مگر این که صاحبش راضى گردد) و صاحب پول ضامن چیزى نیست، و نایب اوّل باید اجرت نایب دوّم را بپردازد.

٦ – نیابت کسانی که بعد از وقوف اضطراری مشعر به منی می روند

سؤال: کسانى که مجاز هستند در شب عید قربان بعد از درک وقوف اضطرارى مشعر به منى بروند، آیا همه آنها از معذورین مى باشند که نیابت آنها، هر چند به صورت مجّانى، مورد اشکال است، یا چنین عذرى مضرّ به نیابت نیست؟

جواب: نیابت در این گونه موارد صحیح است.

٧ – شرط گرفتن نائب توسط نائب

سؤال: آیا نایب مى تواند شرط کند که مثلا براى طواف نساء یا عمل دیگرى که نیابت بردار است، نایب بگیرد؟ آیا این شرط نافذ است؟

جواب: اگر عذر دارد نمى تواند قبول کند; بلى در قربانى مى تواند دیگرى را نایب کند و شرط لازم نیست.

٨ – نیابت کسی که احتمال می دهد حج تمتع را تبدیل به افراد کند

سؤال: کسى که احتمال مى دهد نتواند اعمال حج را به نحو عادى انجام دهد، و ممکن است حجّ تمتّع را مبدّل به حجّ افراد کند، آیا مى تواند از حجّ واجب نیابت کند؟

جواب: مى تواند نیابت کند، ولى اگر وظیفه او عدول به حجّ اِفراد شد، احتیاط آن است که منوب عنه به آن حج اکتفا نکند، مگر این که از عذرهایى باشد که در حج احیاناً پیش مى آید.

٩ – نیابت کسی که در اثناء حج معذور می شود

سؤال: کسانى که در حال اجیر شدن از معذورین نبوده، ولى بعداً و در اثناء عمل عذرى براى آنها حاصل شده، و طبق وظیفه معذورین عمل کرده اند، آیا نیابتشان صحیح است، و مستحقّ تمام اجرت مى باشند؟

جواب: اشکال ندارد.

١٠ – نیابت کسی که از قرائت صحیح معذور است

سؤال: کسى که نماز او صحیح نیست، آیا نیابت او براى حج صحیح است؟

جواب: اگر از قرائت صحیح معذور است، نیابت و احرام او بنابر احتیاط واجب باطل است، و اگر معذور نیست صحیح است، ولى باید قرائت خود را درست کند; یعنى در صورتى که بتواند در خلال این مدّت تا موقع نماز طواف، نمازش را کامل کند اجیر شدن او مانعى ندارد.

١١ – نیابت کسی که از قرائت صحیح معذور است

سؤال: کسى که نماز او صحیح نیست، آیا نیابت او براى حج صحیح است؟

جواب: اگر از قرائت صحیح معذور است، نیابت و احرام او بنابر احتیاط واجب باطل است، و اگر معذور نیست صحیح است، ولى باید قرائت خود را درست کند; یعنى در صورتى که بتواند در خلال این مدّت تا موقع نماز طواف، نمازش را کامل کند اجیر شدن او مانعى ندارد.

١٢ – نائب تبرعی که از قرائت صحیح معذور است

سؤال: آیا کسى که قرائتش درست نیست، مى تواند تبرّعاً و به طور مجّانى، از طرف کسى که حجّ واجب بر عهده دارد نیابت کند؟ یا براى نیابت در حج یا عمره اجیر شود؟

جواب: نیابت چنین شخصى، هر چند تبرّعى باشد، بنابر احتیاط واجب صحیح نیست; مگر آن که بتواند قرائت خود را تصحیح کند.

١٣ – علم منوب عنه به معذور بودن نائب

سؤال: اگر کسى که دیگرى را نایب کرده، یا منوب عنه، به هنگام نیابت بداند که نایب جزء معذورین است، لطفاً بفرمائید:

الف) آیا اخذ اجرت براى نایب حلال است؟

ب) آیا حجّ نیابتى او صحیح و از منوب عنه کفایت مى کند؟

جواب: اگر نایب نمى دانسته که حجّ نیابتى معذور صحیح نیست، و منوب عنه مى دانسته، باید اجرة المثل او را بپردازد، ولى این حج از منوب عنه کفایت نمى کند.

١٤ – منظور از معذور در حج

سؤال: معذور به چه کسى گفته مى شود؟ آیا کسى که نمى تواند نماز طواف را صحیح بخواند، یا نمى تواند خودش رمى جمرات کند، یا نمى تواند قربانى نماید، و یا نمى تواند یکى دیگر از واجبات حج، اعم از ارکان و غیر ارکان، را انجام دهد معذور شمرده مى شود؟

جواب: هر کس نتواند اعمال اختیارى حج را انجام دهد معذور است، و نمى تواند نایب شود; البتّه عذرهایى که در اثناء حج پیش مى آید مانع صحّت نیابت نیست. همچنین اقدام شخص حاجى به قربانى در حال اختیار نیز شرط نیابت نمى باشد.

١٥ – انتخاب نائبی که قرائتش مشکل دارد از سوی وراث

سؤال: شخصی به نیابت از پدرش به عمره آمده، و قرائتش مشکل دارد و درست شدنی هم نیست، چه کند؟ (ورثه فیش پدر را داده اند و او را فرستاده اند).

جواب: در صورتی که عذرش به هیچ وجه بر طرف نشود هم خودش نماز طواف را بخواند وهم به کسی نیابت بدهد تا نماز طواف را بخواند.

١٦ – کسی که شبها قادر به رمی جمرات است

سؤال: زنى که روز دهم و یازدهم و دوازدهم قادر به رمى جمرات نیست، ولى مى تواند شبها رمى جمره نماید و یا در روز سیزدهم قضاى هر سه روز را به جا آورد آیا مى تواند از طرف کسى نایب شود؟ و در صورت امکان آیا همه صور مذکوره یکسانند و یا آن که فرق دارند؟

جواب: نیابت او صحیح است و باید شبها به جاى روز رمى کند.

١٧ – منظور از عذرهایی که نیابت با آن صحیح است

سؤال: معیار این نظر جدیدتان که فرمودید معذوری که حجش برای خودش صحیح است نیابتش هم صحیح است چیست ؟ چه عذرهایی منظور است ؟

جواب: معیار عذرهایی است که قابل بر طرف شدن نیست؛ مثلا معلولیت جسمانی دارد.

١٨ – معذور شدن نائب بعد از انجام عمره تمتع

سؤال: نایب عمره تمتّع را انجام داده، و بعد ناچار شده که به ایران باز گردد. آیا مى تواند بقیّه اعمال را به دیگرى واگذار نماید، تا حج تمتّع را تکمیل کند؟

جواب: در فرض سوال نمی تواند واگذار کند.

١٩ – نائب شدن افرادی که از انجام بعضی اعمال معذورند

سؤال: افرادى که از انجام آن دسته از مناسک حج معذورند که حتّى ترک عمدى آن ضررى به حج نمى زند، مانند رمى جمرات در روز یازدهم و دوازدهم، و بیتوته در منى در شبهاى مذکور، آیا چنین اشخاصى مى توانند نایب شوند؟

جواب: چنانچه عذرهاى مذکور از ابتداى نیابت وجود داشته باشد نمى توانند نایب شوند; ولى عذرهایى که گاه در حج پیش مى آید، مانع از نیابت نیست.

٢٠ – خروج اضطراری نائب از حرم و برگشت او با وسیله ی سقف دار

سؤال: در سال 82 نائب بودم و مدیر کاروان هستم به محض ورود به هتل در مکه برای انجام یک کار ضروری به خارج از حرم ( شمیسی ) رفتم موقع برگشت با طلوع آفتاب مواجه شدم و با ماشین بدون سقف مراجعه کردم پلیس در وسط راه قبل از ورود به شهر مکه از نشستن در پشت وانت ممانعت کرد بالاجبار چون گذرنامه همراهم نبود و محرم بودم در کنار راننده نشستم و برای جلوگیی از استضلال سرم را از پنجره بیرون کردم و بعدا در ایران یک قبانی به عنوان کفاره ذبح نمودم .خواهشمند است بفرمایید احتیاج به انجام حج تمتع مجدد برای منوب عنه لازم است یا نه و برای این عمل باید نائبی را اجیر نمایم؟

جواب: احتیاجی به حجّ مجدد نیست.