بسم الله الرحمن الحیم
احادیث کسب و كار و لقمه حلال
فهرست احادیث:
(١) لزوم کار و تلاش برای معاش: ٨ حدیث.
(٢) لزوم یادگیری فقه کسب: ٢ حدیث.
(٣) لزوم کسب حلال: ٧ حدیث.
(٤) آثار کسب حلال: ٧ حدیث.
(٥) لزوم پرهیز از حرام: ٤ حدیث.
(٦) آثار کسب حرام: ٧ حدیث.
(١) لزوم کسب و کار و تلاش برای معاش: ٨ حدیث.
(١) در کسب و کار سست نباش
قال الصادق (علیه‌السلام): لا تَكسَلْ عَن مَعیشَتِكَ فَتكَونَ كَلاًّ علی غَیرِك.
در تحصیل روزی سستی و تن‌پروری به خرج مده که سربار دیگران خواهی بود.
وسائل، ج ١٢، ص ٣٧.
(٢) از آسمان چیزی برای بیکاری که در خانه هست فرود نمی آید
قال الصادق (علیه‌السلام): أَرَأَیتَ لَو أنَّ رَجُلاً دَخَلَ بَیتَهُ وَ أَغلَقَ بابَهُ أكانَ یَسقُطُ عَلَیهِ شیءٌ مِن السّماء؟!
آیا هیچ دیده‌ای مردی در خانه‌اش بنشیند و در را به روی خود ببندد و از آسمان برای او چیزی (به ارمغان) فرود بیاید؟!
فروع کافی، ج ٥، ص ٧٨.
(٣) از کسب و تجارت دست نکشید
قال الصادق (علیه‌السلام): لاتَدَعوا التّجارةَ فَتَهونُوا، إتَّجِروا بارَكَ اللهُ لَكُم.
از تجارت و بازرگانی دست نکشید که خوار و حقیر خواهید شد. شما تجارت کنید خداوند به شما برکت می‌دهد.
وسائل، ج ١٢، ص ٧.
(٤) برای کار و تلاش مانند مورچه با همّت باشید
قال الصادق (علیه‌السلام): أیَعْجُزُ اَحَدُكُم أَن یَكونَ مِثلَ النَّملَةِ؟ فَاِنَّ النَّملَةَ تَجُرُّ اِلی جُحرِها.
آیا شما (در کار و فعالیت) به اندازة یک مورچه همت ندارید؟ مورچه خودش شخصاً به دنبال روزی می‌رود و دانه را به داخل لانه‌اش می‌برد.
فروع کافی، ج ٥، ص ٧٩.
(٥) امام باقرعلیه السلام: من از بیکار بیزارم
قال الباقر (علیه‌السلام): إنّی لَأَبغُضُ الرّجُلَ أنْ یَكونَ كَسلاناً عَن أَمِر دُنیاهُ وَ مَنَ كَسِل عن أمِر دُنیاهُ فهُوَ عَن أمرِ آخِرَتِه أَكسَلُ!
من از مردی که در امور دنیوی خود تنبل و تن‌پرور باشد بیزارم. کسی که در امور دنیوی خود سُست و لاابالی باشد در امور آخرتش لاابالی‌تر خواهد بود!
فروع کافی، ج ٥، ص ٨٥.
(٦) بیکار فقیر است
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام): مَن لَم یَصبِرْ عَلی كَدِّهِ صَبَر علَی الاِفلاسِ!
کسی که رنج کار و کسب را بر خود هموار نمی‌کند باید که رنج فقر و نداری را نیز تحمّل نماید!
فهرست غرر، ص ١٩٤.
(٧) کسی که برای معاشش کار کند دیگران {یعنی نیازمندان} نیز از معاشش بهره مند می شود
قال الرضا (علیه‌السلام): أحْسَنُ الناسِ معاشاً مَن حَسُنَ معاشُ غَیرِهِ فی مَعاشِه.
بهترین زندگی و معاش را كسی دارد كه در پرتو معاش او معاش دیگران نیز به خوبی تأمین شود.
تحف‌العقول، ص ٤٧١.
(٨) خیری در تن پرور و بیکار نیست
قال الصادق (علیه‌السلام): من كسِلَ عما یُصلِحُ بِهِ أَمرَ مَعیشَتِهِ فَلَیسَ فیه خَیرٌ لِأَمِردُنیاه.
کسی که در اصلاح أَمر معیشتی خود لاابالی و تَن‌پرور است خیر و امیدی به زندگی و امور دنیای او نیست.
وسائل، ج ١٢، ص ٣٧.
(٢) لزوم یادگیری فقه کسب: ٢ حدیث.
(١) کاسبی بدون آگاهی از احکام شرعی و فقه؛ موجب فرو رفتن در گرداب ربا می شود
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام): مَنِ اتَّجرَ بِغَیرِ فقهٍ فَقَدِ ارْتَطَمَ فی‌الرِّبا!.
کسی که بدون فرا گرفتن احکام و معارف دین به کار و کسب بپردازد مسلماً در غرقاب ربا خواری فرو خواهد رفت!
نهج‌البلاغه، کلمة ٤٣٩.
(٢) ای تجّار ابتدا احكام را ياد بگيريد، سپس تجارت كنيد
قال أمیرالمؤمنین علی (عليه السلام): يَا مَعْشَرَ التُّجَّار الْفِقْهَ ثُمَّ الْمَتْجَرَ الْفِقْهَ ثُمَّ الْمَتْجَرَ الْفِقْهَ ثُمَّ الْمَتْجَرَ وَ اللَّهِ لَلرِّبَا فِي هَذِهِ الْأُمَّةِ أَخْفَى مِنْ دَبِيبِ النَّمْلِ عَلَى الصَّفَا
اى گروه تاجران! ابتدا احكام را ياد بگيريد، سپس تجارت كنيد!ابتدا احكام را ياد بگيريد، سپس تجارت كنيد!ابتدا احكام را ياد بگيريد، سپس تجارت كنيد! به خدا قسم كه ربا در ميان اين امت ناپيداتر از حركت مورچه بر روى تخته سنگ است.
کافی ج 5 ، ص 150 ، ح 1 - من لا یحضره الفقیه ج 3 ، ص 195 ، ح .3731
(٣) لزوم کسب حلال: ٦ حدیث.
(١) کسب حلال مانند جهاد است
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلم): طَلَبُ الحَلالِ جِهادٌ.
به دنبال روزی حلال رفتن، جهاد در راه خدا است.
مواعظ عددیّه، ص ٣.
(٢) کسی که طلب حلال کند در درجه شهدا است
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلم): مَن طَلَبَ الدُّنیا حَلالاً فی عَفافٍ كانَ فی دَرَجَةٍ الشّهداءِ.
كسی که دنیای خود را با عفّت نفس و از راه حلال تأمین می‌كند مقام و منزلت شهیدان را خواهد داشت.
المحجةالبیضاء، ج ٣، ص ٢٠٣.
(٣) کاسب خسته از کار حلال آمرزیده شود
قال الصادق (علیه‌السلام): مَن باتَ كالّاً مِن طَلَبِ الحَلالِ باتَ مَغفوراً لَهُ.
کسی که به دنبال روزی حلال، روز خود را خسته و درمانده سپری کرده، (بداند كه) شب خود را (نیز) با گناهان آمرزیده سپری خواهد نمود.
بحار، ج ١٠٣، ص ٢.
(٤) خوشا به کاسب حلال
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلم): طوبی لِمَن طابَ كَسْبُهُ و صَلُحَتْ سَریرَتُهُ وَ كَرُمَت علانِیَتُهُ و عَزَلَ عَنِ النّاسِ شَرَّهُ.
خوشا به حال کسی که درآمدش حلال، باطنش پاک، ظاهرش باکرامت، و اذیت و آزارش به احدی از خلق الله نمی‌رسد.
شهاب‌الأخبار، ص ٣٠٧.
(٥) بر تو باد به کسب حلال
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام): عِلیكَ ب‍ِلزومِ الحلالِ و حُسنِ البِرِّ بالعِیالِ وَ ذِكرِ اللهِ عَلی كُلِّ حال.
به هوش باش! برتو باد که روزی را از راه حلال به دست آوری و با اهل و عیال به نکویی رفتار کنی و در هر حال در ذکر و به یاد خدا باشی.
فهرست غرر، ص ٧٩.
(٦) از طلب حلال شرم نکن
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلم): مَن لَم یَستحی مِن طَلَبِ الحَلالِ مِن المَعیشَةِ خفَّتْ مَؤُنتُهُ و رَخی بالُهُ و نَعِمَ عِیالُهُ.
کسی که از تحصیل روزی حلال (در هر کاری که باشد) شرم نکند، زندگی او کم‌هزینه، خاطرش آسوده و خانواده‌اش در نعمت و آسایش به سر خواهند برد.
تحف‌العقول، ص ٥٧.
(٤) آثار کسب حلال: ٧ حدیث.
(١) کسب حلال موجب نورانیت قلب
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام): ضِیاءُ القَلبِ مِن أَكْلِ الحَلالِ.
صفا و نورانیت قلب، نتیجة لقمه حلال است.
مواعظ عددیّه، ص ٢٣.
قال الصادق (علیه‌السلام): كَسْبُ الحَرامِ یَبینُ فی الذُّرِّیَّةِ.
درآمد حرام و نامشروع، اثر آن در نسل و اولاد ظاهر می‌شود.
وسائل، ج ١٢، ص ٥٣.
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلم): اذا وَقَعتِ اللُّقمَةُ مِن حرامٍ فی جَوفِ العَبدِ لَعَنَهُ كُلُّ مَلَكٍ فی السَّمواتِ و الأرضِ!
همین که لقمة حرام داخل اندرون بنده‌ای شد تمام فرشتگان آسمان‌ها و زمین او را لعنت می‌کنند!
بحار، ص ١٠٣، ص ١٢.
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلم): أَكلُ الحرامِ یَطرُدُ الایمانَ.
لقمة حرام، ایمان را از انسان سلب می‌كند.
مواعظ عددیّه، ص ١٥٣.
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلم): حَلالی حلالٌ اِلی یَومِ القیامَةِ و حرامی حرامٌ اِلی یومِ القیامةِ.
(احكام) حلال من تا قیامت حلال و (احكام) حرام من تا قیامت حرام است.
سفینه، ج ١، ص ٢٩٩.
قال الصادق (علیه‌السلام): لاخَیرَ فی مَن لایُحِبُّ جَمْعَ المالِ مِن حلالٍ یَكُفُّ بِهِ وَجهَهُ و یَقضی بِهِ دَینَهُ وَ یَصِلُ بِهِ رَحِمَهُ.
کسی که خواهان اندوختن مال از راه حلال و مشروع نباشد که با آن آبروی خود را حفظ کند و بدهی خود را ادا نماید و از راه آن صلة ارحامش را به جا بیاورد هیچ گونه خیر و امیدی در وجود او نیست.
فروع کافی، ج ٥، ص ٧٢.
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام): سوَفَ یأتیكَ ما قُدِّرَ لَك فَخَفِّضِ المُکْتَسب.
آنچه برایت مقدّر شده به تو خواهد رسید، در کار و کسبت حریص و افراطی مباش.
شرح غُرر، ج ١، ص ٤٣٤.
() دعای فرشته برای حلال خور
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلم): مَن اَكَل الحلالَ قامَ علی رأسِهِ مَلكٌ یَستَغفِرُ لَهُ حَتّی یَفْرُغَ مِن اَكِلِه.
وقتی کسی غذای حلال می‌خورد فرشته‌ای بالای سر او حاضر می‌شود و برایش طلب مغفرت می‌کند تا وقتی که از صرف غذا فارغ شود.
مکارم‌الأخلاق، ص ١٥٠.
قال الصادق (علیه‌السلام): لاتَدَعْ طَلَبَ الرِّزق مِن حِلِّهِ فَاِنّهُ عَوْنٌ لَكَ عَلی دینِكَ.
هیچ‌گاه از تحصیل روزی حلال رو گردان مباش. مال حلال یاور و معین تو در حفظ دین و ایمان تو است.
وسائل، ج ١٢، ص ١٠.
() فرشته
قال الصادق (علیه‌السلام): لَو أنّ اَحَدَكُم اكتَسَبَ المالَ مِن حِلِّهِ و اَنفَقَهُ فی حِلِّهِ لَمْ یُنفِقْ دِرهَماً الاّ أخلَفَ اللهُ عَلَیه.
هر یک از شما که درآمدش از راه حلال باشد و آن را نیز در راه حلال مصرف کند به ازای هر درهمی (واحد پول) که خرج می‌کند خداوند همانند آن را در مال او جبران می‌نماید.
مکارم‌الأخلاق، ص ٣٢٣.
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلم): مَن اَكلَ مِنَ الحَلالِ صَفا قَلبُهُ وَ دَمَعَتْ عَیناهُ وَ لَم یَكُنْ لِدَعوَتِهِ حِجابٌ.
کسی که خوراکش طیّب و طاهر باشد دلی با صفا و چشمانی گریان (ترس از خدا) خواهد داشت و مانعی برای اجابت دعای او نخواهد بود.
حاشیة اَلشهاب فی‌الحِکَم والآداب، ص ٥٣.
قال الصادق (علیه‌السلام): كُن لِما لاتَرجو أَرجی مِنكَ لِما تَرجو! فَاِنَّ موسی(ع) ذَهَبَ یَقْتَبِسُ لأَهلِهِ ناراً فَانصَرفَ اِلَیهم وَ هُوَ نبَیٌّ مُرسَل!
به آنچه که امید نداری بیش از آنچه که بدان امید داری امیدوار باش! حضرت موسی علیه السلام زمانی (پیش از رسالت) (به طرف کوه) رفت که آتشی برای اهل خود فراهم کند، وقتی برگشت، پیغمبر مُرسل و صاحب شریعت بود!
وسائل، ج ١٢، ص ٣٣.
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلم): إنَّ أَطیَبَ ما أَكَلَ الرَّجُلُ مِن كَسِبِهِ وَ إنَّ وَلدَهُ مِن كَسِبه.
پاکیزه‌ترین خوراک انسان از راه درآمد و کسب (حلال) او است و بداند که نسل و اولاد او نیز نتیجة همین کار و کسب او خواهند بود.
شهاب‌الاخبار، ص ٣٦٠.
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلم): مَن لَم یَرْضَ بِما قَسَم اللهُ لَهُ الرّزقَ وَ بَثَّ شَكواهُ وَ لَم یَحتَسِبْ، لَمْ تُرفَعْ لَهُ حَسنةٌ و یَلقَی اللهَ وَ هَوَ عَلیهِ غَضبانُ.
کسی که به قسمت خدادادی راضی نباشد و آن را به حساب خدا و قیامت نگذارد و شکایتش نزد این و آن ببرد کمترین اجر و پاداشی نخواهد داشت و (فردا) با خشم و غضب الهی مواجه خواهد بود.
من‌لایحضر، ج ٢، ص ١٩٧.
قال أمیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام): طوبی لِمَن ذَلَّ فی نَفسِه وَ طابَ كَسبُه.
خوشا به حال کسی که در نزد خود فروتن و متواضع، و درآمدش طیّب و طاهر باشد.
بحار، ج ١٠٣، ص ٢.
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلم): مَنْ اَكَلَ الحلالَ اَربعینَ یَوماً نَوَّرَ اللهُ قلبَه.
کسی که چهل روز خورد و خوراکش از راه حلال باشد خداوند دل او را نورانی می‌کند.
بحار، ج ١٠٣، ص ١٦.
() کاسب حلال مانند مجاهد در راه خداست
قال الصادق (علیه‌السلام): الشّاخِصُ فی طَلَبِ الرِّزقِ الحَلالِ كَالمُجاهِدِ فی‌سبیلِ الله.
کسی که در پی درآمد و روزی حلال باشد همانند مجاهد در راه خدا است.
بحار، ج ١٠٣، ص ١٧.
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلم): من اَكَلَ حراماً مّالم یَقْبَلِ اللهُ مِنهُ صَرفاً و لا عدلاً.
کسی که مال حرامی را بخورد هر چند اندک باشد، خداوند هیچ عملی از او قبول نمی‌کند چه واجب باشد چه مستحب.
بحار، ج ١٠٣، ص ١٦.
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلم): اَلعِبادَةُ مَعَ اَكلَ الحرامِ كَالِبناءِ عَلَی الماء!
عبادتی که همراه با خوردن مال حرام باشد همچون بنایی است که بر روی آب ساختمان کرده باشند!
بحار، ج ١٠٣، ص ١٢.
قال الصادق (علیه‌السلام): اِنّ اللهَ لَیُبغِضُ المُنفِقَ سِلعَتَهُ بِالأَیْمانِ.
خداوند، آن کاسبی که اجناس خود را با سوگند و قَسم می‌فروشد دشمن می‌دارد.
امالی صدوق، ص ٤٨٣.
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلم): اَلیَمینُ الكاذِبَةُ مُنفِفَةٌ لِلسِّلعةِ مُمحِقَةٌ لِلکَسب.
سوگندِ دروغ خوردن در معامله هرچند که جنس را به فروش می‌رساند اما باعث رفع برکت و تباهی کسب خواهد شد.
شهاب‌الأخبار، ص ٨٤.
(٥) لزوم پرهیز از حرام: ٤ حدیث.
(١) پلیدترین کاسبی ربا است
قال الصادق (علیه‌السلام): أخَبثُ المكاسِبِ كَسبُ الرِّبا.
پلیدترین کسب و درآمدها كسب ربا خواری است.
فروع کافی، ج ٥، ص ١٤٧.
(٢) رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) در ارتباط با ربا هفت نفر را لعنت کرده است
قال الصادق (علیه‌السلام): لَعَنَ رسولُ الله (صلی الله علیه و آله و سلّم) الرّبا و آكِلَهُ وَ مُوَكِّلَهُ و بایِعَهُ و مُشتریهِ و كاتِبَهُ و شاهِدَیهِ.
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) ربا و رباخوار و موکِّل و فروشنده و خریدار و نویسنده و گواهان ربا همه را لعنت فرموده است.
مستدرک، ج ١٣، ص ٣٣٦.
(٣) ربا از هفتاد زنا با محارم بزرگتر است
قال الصادق (علیه‌السلام): دِرهَمُ ربا أَشَدُّ مِن سَبعینَ زِنْیَةً كُلَّها بِذاتِ مَحرمٍ.
خوردن یک درهم (واحد پول) ربا، گناه آن در نزد خدا از هفتاد عمل شنیع زنای انسان ـ العیاذبالله ـ با محرم‌های خود عظیم‌تر است!
تهذیب، ج ٧، ص ١٩.
(٤) زنا با مادر کوچکتر از ربا است
قال رسول الله (صلی‌الله علیه و آله و سلم): الزّانی بِأُمِّهِ أهَوَنُ عِندَ اللهِ مِمَّن یُدخِلُ فی مالِهِ مِنَ الرّبا مِثقالَ حَبَّةٍ مِن خَردَلٍ!!
آن کس که ـ العیاذبالله ـ با مادر خود زنا کند، گناه او نزد خدا کوچکتر از گناه آن کسی که به اندازة یک دانه خردل در مال خود ربا داشته باشد!!
بحار، ج ٧٧، ص ١٠٢.
با ویرایش به نقل از
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
(1).gif)
(1)(3).jpg)
.jpg)
